بہاول پور
بہاول پور سرائیکی وسیب دا ہک اہم شہر ہے۔ ایہ ضلع بہاول پور دا صدر مقام وی ہے۔
سابق سرائیکی ریاست بہاولپور اڄ کل ہک ڈویژن ہے۔ رقبہ لڳ بھڳ ملک ڈنمارک دے برابر ہے۔ 15918مربع میل۔ ڈویژن اچ ترائے ضلعے شامل ہن، ضلع بہاول پور ، ضلع بہاول نگر تے ضلع رحیم یار خان ۔ ترائیں اضلاع دی مجموعی آبادی چھتالی لکھ ٻونجاں ہزار ہے۔ ایں ڈویژن دی شمالی سرحد دے نال نال پہلے دریائے ستلج، ول پنجند( پنجیں دریا ویں دا سنگم) تے آخر اچ دریائے سندھ واہندے ہن۔جنوب مشرقی پٹی چولستان دا صحرا ہے جیندے ݙوجھے پاسوں بھارت دے صوبہ راجستھان دی ریاستاں بیکانیر تے جیسلمیر واقع ہن۔
ریاست بہاول پور اچ ابتداء توں دائود پوتریاں دی حکمرانی ریہی ہے۔ اے اپݨے آپ کوں نبی کریمؐ دے چچا حضرت عباسؓ دی اولاد ݙسیندن۔ روایت ہے جو بغداد دے آخری عباسی خلیفہ دی وفات دے بعد حضرت عباس ؓ دی اولاد نے عراق توں ہجرت کیتی تے مکران دے رستے سندھ آڳے۔ انہاں اچوں امیر چنی خان دے ݙو پتر مہدی خان تے دائود خان ہن۔ مہدی خان دا وݙا پُتر کلہوڑہ سندھ دے حکمران کلہوڑہ خاندان دا بانی تھیا۔ دائودخان دی اولاد دائود پوترے (داد پوترے) سݙویندی اے تے انہاں ریاست بہاول پور دی بنیاد رکھی۔1739ء اچ شہنشاہ نادر شاہ نے صادق محمد خان اول کوں ’’نواب‘‘ دا خطاب عطاء کیتا۔ اے ریاست ابتداء اچ کئی سال تک صرف کجھ چھوٹی چھوٹی ریاستاں دا مجموعہ ہئی جنہاں دے ہر ہک حکمران کوں انتظامی اختیارات تے مالکانہ حقوق حاصل ہن تے او محض برائے ناں نواب کوں اپݨا بالادست حاکم تسلیم کریندے ہن۔ نواب صادق محمد خان اول دے پوترے نواب بہاول خان عباسی پہلے حکمران ہن جنہاں تمام چھوٹے چھوٹے دائود پوتہ رئیساں کوں اپݨے حلقہ اطاعت اچ داخل کر تے 1748ء اچ ہک متحدہ ریاست قائم کیتی ۔ ٹھیک ہک سوسال بعد 1849ء اچ پنجاب تے انگریزاں دا تسلط قائم تھی ڳیا۔ ایں توں کجھ سال پہلے 1833ء اچ راجا رنجیت سنگھ دی سکھ افواج نے بہاول پور تے چڑھائی کیتی تاں ایں ویلھے دے نواب بہاول پور نے انگریزاں توں مدد دی درخواست کیتی۔ انگریزاں نے ریاست کوں سکھاں دی دست برد نال بچا گھٖدا تے ہوں ویلھے توں اے برطانوی عہد دی ہک وݙی دیسی ریاست بݨ ڳئی۔ بہاول پور پہلی ریاست ہے جئیں 3اکتوبر 1947ء کوں پاکستان نال الحاق کیتا، جیندا سہراا میر بہاول پور صادق محمدخان خامس دے سر ٻدھیندے۔ 1949ء اچ جݙاں بہاول پور دی افواج کوں پاکستانی افواج نال شامل کیتا ڳیا تاں انہاں ایندے اقتصادی تقاضیاں کوں پورا کرݨ کیتے ہک کروڑ 25لکھ روپے دی امداد ݙتی۔ 1955ء اچ ریاست بہاولپور کوں وحدت مغربی پاکستان (ون یونٹ)اچ ضم کیتا ڳیا، لیکن 1970ء اچ جݙاں ون یونٹ کوں منسوخ کیتا ڳیا تاں بہاول پور کوں ہک ڈویژن دا درجہ ݙتا ڳیا۔
ضلع بہاول پور دی شمالی سرحد دے نال نال دریائے ستلج واہندے جیندے پار ضلع ملتان تے ضلع وہاڑی ہن۔ مشرق اچ ضلع بہاول نگر ہے۔ جنوب اچ بھارت دا علاقہ ہے تے مغرب اچ ضلع رحیم یار خان ہے۔ ضلع دی آبادی 14لکھ 47ہزار ہے۔ ضلع ترائے تحصیلاں تے مشتمل ہے۔ احمد پور شرقیہ بہاول پور تے حاصل پور۔ شہر بہاول پور دریائے ستلج دے کنارے مین ریلوے لائن تے لاہور توں 271میل تے ملتان توں 60میل دے فاصلے تے ہے۔ 1748ء اچ نواب بہاول خان عباسی اول نے ایندی بنیاد رکھی تے شہر دے گرد ہک فصیل تعمیر کرائی۔ فصیل باقی نی ریہی پر شہر اچ داخل تھیوݨ کیتے جیڑھے چھ دروازے بݨائے ڳے ہن انہاں دے ناں تے آثار ہُݨ وی باقی ہن۔ دروازیاں دے ناں اے ہن۔ شکار پوری دروازہ، بوہڑ دروازہ، ملتانی دروازہ، بیکانیری د روازہ، (ہُݨ اے فرید گیٹ دے ناں نال مشہور ہے) احمد پوری دروازہ، تے ڈیرادری دروازہ۔ پراݨے شہر اچ چار وݙے بازار ہن۔ شاہی بازار سب توں اہم تے سوہݨا ہے۔ مچھی بازار تے گری گنج قابل ذکر ہن۔ اندرون شہر چوک دے نیڑے جامع مسجد ہے جیڑھی جو بہاول پور دی سب توں قدیم تے عظیم مسجد ہے۔ بہاول پور اچ جامعہ اسلامیہ (یونیورسٹی ) صادق پبلک سکول، صادق ایجرٹن کالج ، قائد اعظم میڈیکل کالج، وکٹور یہ ہسپتال، انجینئرنگ کالج، ہائی ، مڈل پرائمری تے فنی تعلیم دے سکول ہن۔ پیشہ ورانہ تربیت دے مراکز تے ادارے ہن۔ ریڈیو سٹیشن ہے۔ کئی مقامی تے قومی اخباراں دے دفتر ہن۔ فوجی چھائونی ہے۔ صنعتی مراکز ہن۔ گھیو، ٹیکسٹائل ، ہوزری تے پلاسٹک دی مصنوعات دے کئی کارخانے ہن۔ اشرف شوگر مل وی اتھائیں ہے۔ بین الاقوامی معیار دا اسپورٹس سٹیڈیم ہے۔ چڑیا گھر ہے، عجائب گھر ہے۔ ڈویژن دا صدر مقام ہووݨ دے باعث تمام محکمیاں دے ڈویژنل دفاتر ہن۔ لاہور ہائی کورٹ دا سرکٹ بینچ ہے۔ سیشن کورٹ تے زیریں عدالتاں ہن۔ نور محل، گلزار محل، دوست خانہ تے قدیم طرز ر ہائش آلی ݙو آبادیاں ماڈل ٹائون تے سیٹلائٹ ٹائون ہن۔ مٹی دے نفیس برتن دنیا بھر دے سیاحاں کوںاپݨی دلکشی دی وجہ نال اپݨاکر گھندن۔ شہربہاول پور دی آبادی ݙڈھ لکھ ہے۔ ایندے اچ بہاول پور چھائونی دی آبادی شامل کائنی جیڑھی 28ہزار ہے۔
حوالہ
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]کتاب: میݙی دھرتی، میݙے لوک ، مصنف: ظہور احمد دھریجہ ، ناشر: جھوک پبلشرز ، ملتان 2018ء
تعلیمی اداراے
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]- اسلامیہ یونیورسٹی بہاولپور
- خواتین یونی ورسٹی بہاولپور
- ایس ای کالج بہاولپور
- قائداعظم میڈیکل کالج بہاولپور
- صادق پبلک سکول بہاول پور
اہم مقامات
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]- چڑیا گھر
- ریڈیو اسٹیشݨ
- ڈرنگ اسٹیڈیم
- سنٹرل لائبریری
- بہاولپور میوزیم
- لال سہانرا نیشنل پارک
- ستلج دریا
- نورمحل
- دربار محل
- گلزار محل
- جامع مسجد الصادق
ٻیا ݙیکھو
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]بہاولنگر بھکر ڈیرہ غازی خان جھنگ خانیوال خوشاب لیہ لودھراں میانوالی ملتان مظفر گڑھ اوکاڑہ پاکپتن رحیم یار خان راجن پور ساہیوال وہاڑی