خوشاب

اِیہ سرائیکی وسیب دا خِطّہ ہِک ٻہوں قدیم اَتے لوک تہذیب تے لوک ثقافت دا ڳڑھ ہِے۔ اِیں سانڳے اِتّھوں دے انجو انج شہراں وِچ انجو انج مزاج دے لوک رہن٘دے ہِن۔ اِتُّھوں دے لوک ادب دا تذکرہ وی ٻہوں وسیع اَتے پھیلاء آلا ہِے جیکُوں ہِک جاء تے کٹّھا کرݨ ٻہوں اوکھا کَم ہِے تہوں اِیکُوں اساں انجو انج شہراں دے ناں دے نال اُنّھاں دے لوک ادب (Folklore) دے حساب نال ونݙین٘دے ہِسے۔

سرگودھا ڈویژن دا ہک ضلع ، ہک شہر ہے۔ پہلے اے تحصیل ہئی۔ یکم جولائی 1982ء کوں ضلع بݨایا ڳیا۔ایں ضلع دے شمال اچ سڄے پاسوں ضلع جہلم تے کھٻے پاسوں ضلع اٹک ہے۔ ضلع دی مشرقی حددے نال نال دریائے جہلم واہندے۔ دریا دے پار ضلع سرگودھا ہے۔ جنوب اچ ضلع جھنگ ہے تے مغرب اچ میانوالی تے بھکر دے ضلعے ہن۔ ایں ضلعے دی ݙو تحصیلاں ہن، خوشاب تے نورپور۔ ایں ضلع دی سطح ہکو جیہی کائنی۔ کتھائیں پہاڑ کتھائیں ریگستان تے کتھائیں میدانی علاقہ ۔ ضلعے دے شمال اچ کوہ نمک ہے۔ ایں سلسلے دا سب توں اُچا پہاڑ سیکسر ہے۔ ایں علاقے اچ مشہوروادی سون واقع ہے۔ صحرائے تھل دا کافی حصہ ایں ضلع اچ شامل ہے۔ ضلع دا رقبہ 6532مربع کلو میٹر ہے۔ خوشاب، مٹھا ٹوانہ، ہڈالی، جوہر آباد، نو شہرہ تے نور پورایں ضلع دی اہم بلدیات ہن۔ صنعتی اعتبار نال پسماندہ علاقہ ہے۔ کپڑے دے ݙو کارخانے ہک شو گر مل تے چاول چھانݨ دے کجھ نِکے کارخانے ہن۔

شہرخوشاب سرگودھا میانوالی روڈ تے سرگودھا توں 31میل دے فاصلے تے ہے۔ ایندی تاریخ بارے اچ واقعات دا خلاصہ اے ہے جو جݙاں دریائے جہلم دے سیلاباں ایکوں تباہ کر ݙتا تاں بابر بادشاہ نے دوبارہ تعمیر کرایا تے ایندے گرد ہک فصیل تے یارھاں دروازے بݨوائے۔ بابر نے اپݨے ہک سردار شاہ حسین کوں اتھاں دا حاکم مقرر کیتا۔ جݙاں امیر علی بیگ نے ہندوستان فتح کیتا تاں بھیرہ، خوشاب تے چنیوٹ دے علاقے ایندی اولاد دے قبضے اچ آ ڳے۔ شیر شاہ سوری ہمایوں دے تعاقب اچ لاہور توں خوشاب آیا۔ او جݙاں اپݨی فوج دے نال تھل دے ریگستان کوں عبورکرݨ دے بعد اتھاں پُڄا تاں تریہہ توں بے حال فوجیاں نے دریائے جہلم دا صاف تے ٹھݙا پاݨی پلایا تاں شیر شاہ سوری دے منہ توں اُٻاھل نال نکلیا ’’خوش آب‘‘ ۔زمانے دے نال نال خوشاب بݨ ڳیا۔ شیر شاہ سوری نے اتھاں ہک سرائے، پکا تالاب تے جامع مسجد تعمیر کرائی۔ شہر دے چارے پاسوں ہک فصیل چھکی ڳئی جیندے کئی دروازے ہن جنہاں اچوں صرف ہک اپݨے نویں ناں ’’جناح گیٹ‘‘ دے نال محفوظ ہے۔اتھاں حضرت سیداحمدشاہ تے سید محمود شاہ دے مزارات ہن جیڑھے حضرت شیخ عبدالقادر جیلانی دی اولاد اچوں ہن۔ خوشاب دی لُنگیاں ، گھڑے، صراحیاں ، قالین تے کھیس مشہورہن۔ یونانی میڈیکل کالج دے علاوہ طلبہ تے طالبات کیتے انج انج ڈگری کالج ، ہائی سکول موجودہن۔ ڈسٹرکٹ ہسپتال ہے۔

خوشاب (ضلع)

جُغرافیہ

سرگودھا تُوں 47 کلو میٹر دے فاصلے تے ہِے۔ خوشاب دا لفظ فارسی دے ݙو لفظاں ’’خوش آب‘‘ دا مُرکب ہِے جِیندا مطلب ہِے مِٹھا پاݨی، ضلع خوشاب دے شمال والے پاسے جہلم، جنوب دے پاسے ضلع جھنگ اَتے مغرب دے پاسے میاں والی تے بھکر دے اضلاع ہِن۔

لوک ادب

خوشاب شہر سرگودھا کنوں 47 کلو میٹر دے فاصلے تے ہِے۔ علم و لوک ادب دے حوالے نال اِیں شہر دِیاں مشہور و معروف شخصیات وچُوں مولانا محمد فتح الدین ازبر انصاری، واصف علی واصفؔ (صوفی شاعر دانش ور)، مختار عالم خوشاب، اِمتیاز حسین اِمتیاز، طارق حبیب (شاعر اَدیب، نقاد)، شاہ سوار علی ناصر، اقبال قریشی (مٹھیاں سنگتاں، عشق دی جھانجھر، عشق کُوں یار سلام) دے سرائیکی شعری مجموعے چَھپ چُکیئن۔ شریف ملک، سرائیکی لوک شاعری کریندِن۔ اُنہاں دا تعلق جوہر آباد نال ہِے۔

نور پور تَھل (تحصیل)

جُغرافیہ

نور پور تَھل کُوں ’’تَھل‘‘ دا دِل آکھیا ویندے، اِیہ علاقہ دریائے جہلم اَتے سندھ دے وِچکار ہِے۔

لوک ادب

نور پور تھل، ضلع خوشاب دی تحصیل ہِے۔ نور پور تَھل کُوں ’’تَھل‘‘ دا دِل آکھیا ویندے، اِیہ علاقہ دریائے جہلم اَتے سندھ دے وِچکار ہِے۔ اِیندی بُنیاد روحانی بزرگ نور حسین غازی نے رَکھی ہَئی۔ تاریخی اعتبار نال اِیہ علاقہ بنّوں، لیّہ اَتے ملتان دے زیر اَثر ہِے۔ نور پور تَھل وِچ ہر سال 9 چیتر کُوں میلہ نوروز لَگدے۔

حوالہ جات

۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔