ریڈیو پاکستان نال "ڈاکٹر خالد اقبال" دا 29سالیں دا پندھ

(لکھت: ادی سعدیہ شکیل)

تونسہ شریف سرائیکی وسوں دا ہک ایجھا علاقہ ھے جیکوں چھوٹا یونان آ کھیا ویندے، ایں وسوں دا تقریباً ہر ݙوجھا فرد پڑھیا لکھیا تے علم و ادب نال محبت کرݨ والا ھے، سرائیکی شعر و ادب دی دنیا وچ ایہ شہر دے لوکیں دا بھرواں کردار ھے، سرائیکی غزل کوں اردو دے رنگ روپ وچوں نکھار تے خالص سرائیکی انگ ڈھنگ اچ ڈھالݨ آلے شاعر اقبال سوکڑی دا ناں ہووے تے بھانویں اڄوکی منفرد غزل دے روحِ رواں ریاض عصمت دی شاعری دا ذکر، فریاد ہیروی دی فِکری وݙائی دی ڳالھ کروں تے یا وت منظر تونسوی دیاں ٻُجھدیاں اکھیں وچوں نسرݨ والیاں نظماں دا ذکرا، مصطفے خادم دے چسولے ݙوہڑے ہوون تے بھانویں بشیر غمخوار دی عوامی مزاج دی انقلابی شاعری، میݙی مراد اقبال سوکڑی توں گھِن تے اڄوکے عابد بلال تیئں مُدعا سرائیکی ادبی دبستان تونسہ شریف دا ہر چھوٹا، وݙا، ادیب، شاعر اپݨی مثال آپ ھے،تونسہ شریف دی دھرتی سرائیکی ادب کوں چار چندر لاوݨ والے او پہاڑ قامت لوک ݙتن جنھاں دے ذکر دے بغیر سرائیکی ادبی تاریخ مکمل نی تھی سڳدی، ادب دے اسمان تے اپݨی فِکر نال چمکݨ والے اِنھاں ستاریں وچوں ہک وݙا ناں "خالد اقبال" کہیں تعارف دا محتاج کوئنی،خالد اقبال 24نومبر 1963ء کوں تونسہ شریف اچ ڄمیے، آپ دے والدِ گرامی محکمہ تعلیم اچ ملازم ہن، روزی روٹی تے ملازمت دے روڳ خالد اقبال دے والد کوں تونسہ شریف توں ہجرت کرݨ تے مجبور کیتا، اتے اُنھاں اپݨی جنم بھومی دا شہر چھوڑ "ملوہا" (ملتان) آ وسایا، خالد اقبال پرائمری توں گھِن تے یونیورسٹی دا پندھ ملتان اچ طے کیتا، ٻلپݨ ملتان دیاں اُچیاں جھِکیاں ڳلیاں وچ گُزریا تے جوانی دی بہار "النگ" تے گُزری، ملتان کوں اِنھاں اپݨی بانبڑیں پیندی اکھ توں ݙیکھݨ شروع کیتا، نِینگرپ دے نشیلے خواب وی اِنھاں ملتان دے قلعے دے آہروں ٻاہروں ݙٹھے، اتے ہُݨ ڈھلدی جوانی دی دیگر وی ملتان دے سینے تے لہندی ݙیہدے ٻیٹھن،

خالد اقبال میٹرک گورنمنٹ اسلامیہ ہائی سکول حرم گیٹ توں کیتی، گریجویشن کامرس کالج قاسم پور تے ماسٹرز زکریا یونیورسٹی ملتان (سرائیکی ڈیپارنمنٹ) توں کیتا، عملی زندگی دا مُنڈھ ریڈیو پاکستان توں ٻدھیا، پاکستان براڈ کاسٹنگ اکیڈمی اسلام آباد کوں دسمبر 1988ء اچ جوائن کیتا، چھی مہینے دی علمی تربیت حاصل کرݨ دے بعد ریڈیو پاکستان ملتان توں اپݨی ملازمت دا مُنڈھ ٻدھیونے، خالد اقبال جون 1989ء وچ ریڈیو فنی کیرئیر دا مُنڈھ بحیثیت پروگرام پرڈیوسر ملتان توں ٻدھا،

٭ خالد اقبال ریڈیو ملتان توں پہلے فورٹ منرو تے پہلا دستاویزی پروگرام بݨایا،

٭ ریڈیو تے اُنھاں دا پہلا پروگرام "پھلواڑی" نشر تھیا جیڑھا جو خاص طور تے سرائیکی ٻالیں کیتے ہوندا ہا،

٭ ریڈیو ملتان توں نشر تھیوݨ والے سرائیکی ثقافتی پروگرام "روہ، روھی، تھل، دامان" دی کافی عرصہ میزبانی کیتی، جیندے وچ کمپئرنگ خالص سرائیکی لب و لہجے نال سنگری سنوری ہوندی ہئی، ایں پروگرام دی کامیابی دے نالانھاں ہک سلسلہ "پاندھی ٹُردا ڄُل" شروع کیتا، جیندے وچ پاندھی آصف خان کھیتران کہیں نویں علاقے دی سیر تے اوندا تعارف کرویندے ہن، اتے اینکوں تحریری شکل اچ حمید الفت ملغاݨی ڈھلیندے رہ ڳئے، ایہ سلسلہ تقریباً اڈھائی سال ٹُردا رہ ڳیا، ایں سلسلے وچ پتݨ، دریا، دریا دی مݨ تے وسدے لوک، وسدے لوکیں دیاں وِساخاں، ٻیڑی، پُور، ملاح، ملاحیں دی حیاتی، روھی، روھی دے لوک تے اُنھاں دی حیاتی، دامان، تھل تے اِتھاں وسݨ والے لوکیں دا حال حویلہ ایں سلسلے وچ شامل ہوندا ہا، "پاندھی ٹُردا ڄُل"دے علاوہ "سلسلہ وسیب رنگ"، "سلسلہ جھوک سنجوک"تے "سلسلہ سمل" وی کافی مقبول تھئے، اِنھاں سلسلیاں دی کامیابی دی دلیل ایہ ھے جو اساݙی وسوں دے اکثر لوک اپݨے گھراں دے ٹی وی بند کر تے ایہ پروگرام سُݨدے ہن، ایہ پروگرام وی خالد اقبال تقریباً ساڈھے ترائے سال پیش کیتے، ایندے علاوہ پروگرام "سٹی سروس" وی بطور میزبان ٻہوں سوہݨے رنگ نال پیش کیتا، خالد اقبال نینگراں سانگے سٹیج شو، نینگر بخت بہار تے عزمِ جواں جہیں بے مثال پروگرام وی کیتے، خالد اقبال ادبی کچہاری تے آئینہ ادب جہیں پروگرام وی ادبی ذوق رکھݨ والے مہاندریں کیتے کریندے رہ ڳئے،خالد اقبال پرڈیوسر دی حیثیت نال ہک پروگرام "بھاڳ سُہاڳ فریدؒ"دے ناں نال وی ہک پروگرام ترتیب ݙتا، جیندا مقصد سرائیکی وسیب دی عظیم شخصیت حضرت خواجہ غلام فریدؒ دی شاعری تے نظریات کوں وسیب اچ سانجھا کرݨ ہا، خالد اقبال دے بارے ایہ وی آکھیا ویندے جو اُنھاں 1992ء دے سیلاب اچ متاثر تھیوݨ والے لوکاں کوں اپݨی ریڈیو دی آواز نال ٻہوں حوصلہ ݙتا، 1995ء وچ خالد اقبال دا تبادلہ تربت تھی ڳیا، انھاں ڈڈھ سال دا عرصہ اُتھ گُزاریا تے 1997ء وچ دوبارہ ریڈیو پاکستان ملتان تعینات تھی ڳئے، ریڈیو ملتان تے جیڑھے پروگرام خالد اقبال پیش کیتے اُنھاں پروگراماں دے ناں ہیٹھ لکھیل ہِن:

پھلواڑی، روہ روھی تھل دامان، منزل میرے آگے، محنت سونا، نینگر بخت بہار، عزمِ جواں، بزمِ طلباء، ادبی کچاہری، آئینہ ادب،سوچ نتار، شہر نامہ، ڈرامہ، حالاتِ حاضرہ دے علاوہ کئی ٻئے پروگرام ہِن، ماہنامہ "آہنگ" اچ ریڈیو ملتان دی طرفوں نمائندگی خالد اقبال کیتی، پرڈوکشن دے حوالے نال شعبہ ڈراما، موسیقی تے ادبی پروگراماں دی وی سرپرستی کریندے رہ ڳئے،

خالد اقبال 2006ء وچ بطور پروگرام منیجر ریڈیو پاکستان سرگودھا اِنھاں دا ٹرانسفر تھی ڳیا، 4 اپریل 2010ء کوں قائم مقام اسٹیشن ڈائرایکٹر دا چارج انھاں کوں مل ڳیا، اتے29اگست 2010ء تک ریڈیو پاکستان سرگودھا دے قائم مقام اسٹیشن ڈائریکٹر رِھے، 15 نومبر 2011ء کوں دوبارہ اسٹیشن ڈائریکٹر دے عہدے تے فائز تھئے اتے 17مارچ 2013ء تک ریڈیو اسٹیشن سرگودھا دے اسٹیشن ڈائریکٹر ریہے، 2013ء وچ خالد اقبال دا تبادلہ بطور سربراہ ایف ایم 101ملتان تھی ڳیا، ایف ایم اچ چھی سال توں ودھ خدمات سرانجام ݙتیاں، 25جون 2018ءکوں ریڈیو اسٹیشن ڈیرہ اسماعیل خان اسٹیشن ڈائریکٹر دے طور تے چارج سنبھالیا اتے جنوری 2019 ء کوں بہاء الدین زکریا یونیورسٹی ملتان نال وابستہ تھی ڳئے، اڄ کل خالد اقبال بحیثیت پروفیسر سرائیکی ایریا سٹڈی سنٹر زکریا یونیورسٹی ملتان اچ اپݨے فرائض خوش اسلوبی نال نبھیندے پئے ہِن،ریڈیو پاکستان دی ملازمت دے دوران خالد اقبال دا ڈھیر عرصہ ملتان اچ گُزرئیے، او جتھ وی ریہن اپݨے علم و ادب دے ݙیوے نال وسیب وچ سوجھلا کھنڈائی رہ ڳن، اُنھاں اپݨی جدید فِکری بلندی دے نال ریڈیو پاکستان ملتان دے شعبہ موسیقی تے ادب وچ بے پناہ نکھار پیدا کیتا، اُنھاں دی ریڈیو پاکستان نال 29سالیں دی جُڑت ایں ڳالھ دی گواہ ھے جو ڈاکٹر خالد اقبال سرائیکی وسوں دے متھڑے تے او بکھدا ہویا ستارہ ھے جیندی روشنی اچ اساں جہیں ادب دی تس رکھݨ والے لوک صدیاں دا پندھ پل وچ طے کر سڳدن،

سرائیکی عوامی تریمت تحریک پاکستان