نویں لوک نطم وِچ لہجے دی تبدیلی

نویں نظم دے حوالے نال رفیق خاور جسکانی تے حسن رضا گردیزی دے ناں وی مِلدن ۔ کوئی شک نئیں جو اِنہاں لوک نظم دے لہجے کوں تبدیل کیتے ۔ احساسات دا کومل پن تے نرماہٹ ، اِنہاں دی نظم دا خاصہ ہے۔ عزیز شاہد، اشو لال، ممتاز حیدر ݙاہر، قیس فریدی تے سلیم احسن، ہم عصر شعراء ہِن ۔ اِنہاں دی شاعری 1980ء توں بعد دی سرائیکی شاعری کوں کہیں نہ کہیں حوالے نال ضرور متاثر کیتے ۔ کجھ شعراء ہئیت دے نویں تجربے کیتن تے کجھ شعراء سرائیکی نظم کوں نویں نکور مضامین نال متعارف کرائے ۔ عزیز شاہد دی نظم ’’تارا مسیح‘‘ شعراء تے فکر دے نویں دروازے کھولین۔

اشوؔ لال سمجھدن جو بندے کوں روزی دے پِٹݨے کھا ڳئین ۔ بندے کوں مادی زندگی دے سُکھاں دی سِک مُکا چھوٹڑیے ۔ البتہ جیڑھا شخص مادی زندگی دی پرواہ کیتے بغیر روحانی زندگی نال گاٖنڈھا ڳنڈھیندے او سچا موتی (گوتم) بݨ ویندے ۔

درد پکاوے آوی مَن دی

تن تے مینجھ نہ تھارے

چویا چویا اَکھیں دے وچ

ݙیوا رات پنگھارے

سکاں دے وَس بندہ اَپݨے

سئیں دی سُرت وِسارے

کوئی کوئی تھیوے گوتم ، جہڑا

تن دا جنگل رہاوے

سئیں عزیز شاہد دی شاعری دا پندھ اَن کھٹ ہے۔ او کم از کم پنجاہ سال توں شاعری کریندے پئین۔ اُنہاں نے نویں فکر متعارف کراون دے نال نال ، ہئیت دے وی نویں تجربے کیتن۔  اُنہاں نے تضمین لکھدے ہوئے، سرائیکی شاعری کوں نویں فکر  دان کیتی ہے۔

اَݨ سُݨی سہانوݨی

اَݨ ݙٹھی ہنڈاوݨی

جاگ جاگ لانوݨی

کہیں کوں کیا ݙساوݨی

رات کیویں کٹی اے

پر ، عاشق بزدار ’’جیویں کٹی اے‘‘ اونویں سُݨائی وی ہے ۔ اُنہاں محسوس کیتے جو اپݨے دیس اِچ کہیں دی قیدی تھی کے رہ ڳئین ۔ اُنہیں نوآبادباتی سوچ کو محسوس کیتا۔ اُنہیں دا خیال ہے جو سرائیکی خطہ کہیں نویںنوآبادیات دا شکار تھی گئے۔ ا اُنہاں اپݨے محسوسات دا اظہار ’’اساں قیدی تخت لاہور دے‘‘ لکھ کے کیتے ۔ ایکوں اساں سرائیکی وسیب دی طرفوں ’’پہلی باضابطہ شناخت دی ڳول‘‘ آکھ سڳدے ہیں۔ عاشق بزدار سرائیکی خطے دے مسائل کوں ہک مقدمے دی صورت اِچ پیش کیتے ۔ اُنہاں ݙسائے جو سرائیکی ہک وݙی قوم ہے تے ایندے وجود کوں تسلیم کریندے ہوئے ایکوں اوندے سیاسی تے سماجی حقوق ݙتے ونڄن۔

’’جے کر اپݨی عظمت نہ سنبھلیسوں

اپݨے شجرے گُم کر ݙیسوں

تاں ساݙے ڄائے ، اساں وانگوں

صدیاں تاݨی

کیہل، کُوٹاݨے ، کمی، چُوڑہے

پکھی واس فقیر سݙیسن

ٻیا ݙیکھو

• نویں سرائیکی لوک نظم ۔ تجزیاتی مطالعہ

• سرائیکی شاعری اَتے روائتی لوک شاعری

• چولستان اتے سرائیکی لوک شاعری

• جدید سرائیکی لوک نظم دا پندھ

• سرائیکی وسیب دی ثقافت تے دانشور

ٻاہرلے جوڑ

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔ ۔