نویں سرائیکی لوک نظم ۔ تجزیاتی مطالعہ

زندگی دا ہک وصف اے وی ہے جو ایں اَزل توں اپݨا سفر جاری رکھیا ہوئے۔ زندگی دا اے سفر کہیں وی ویلھے نئیں رُکیا۔ لوک ادب زندگی دی ڈَس دا ناں ہے۔ ادب وی انسانی زندگی، اُوندی ثقافت، اُوندی تہذیب تے تمدن نال اپݨا ڳانڈھا ایں جوڑی رکھیے جوجیویں جیویں انسانی زندگی پندھ کریندی رہ ڳئی ہے ادب وی اوندے نال نال  اونویں ٹُردا رہ ڳئے ۔

کہیں وِی ادب نے اگر انسانی زندگی دے سارے پہلوؤاں کوں موضوع نئیں بݨایا  تاں ایویں سمجھو جو اُوں زندگی نال سفر اِی نئیں کیتا ۔ نویں سرائیکی نظم دی اے خوبی ہے جو او زندگی دے ناں نال پندھ کریندی پئی ہے ۔ ایندا ایرا (1980ء توں 1990ء) دے درمیان رکھیا ڳئے ۔ سئیں نصر اللہ خان ناصر تے سئیں اقبال سوکڑی دی شاعری اِچ نویں سرائیکی نظم دا بھرواں اظہار ملدے۔

ادب جئیں ویلھے ’’نویں (جدید)‘‘ توں جدید تر (پس جدیدیت) دے دور اِچ داخل تھئے تاں جتھاں ایں اپݨی ثقافت دی ڳول ، اپݨی تاریخ دی اصل حقیقت دی پتہ لاوݨ دی کوشش کیتی اے، اُتھاں ایں دور اِچ سرائیکی شاعری اِچ مارکسزم یا سوشل ازم دے نظریات  وی واضح طور تے نظر آوݨ لڳ ویندن ۔ گوکہ سماجی، سیاسی تے معاشی انصاف ، اسلام دے نظریات ہِن ۔چونکہ بین الاقوامی سطح تے ہک عرصہ توں تے برصغیر اِچ 1936ء دے بعد توں ، مارکسزم دی ڳالھ تھیندی پئی ہے لہٰذا ادب اِچ مساوات دی ڳالھ کوں اسلامی نظریات دی بجائے مارکسزم دا ناں ݙتا ڳئے۔

1970ء توں 1980ء دے درمیان دا دور سرائیکی وسیب اِچ تعلیم دی بقاعدہ شروعات دا ݙہاکہ سمجھیا ویندے۔ اِیں دور اِچ پڑھے لکھے لوکیں سرائیکی زبان تے ادب دو توجہ ݙتی۔ ایکوں اساں سرائیکی زبان دے مکالمے (Discourse) دا دور وی آکھ سڳدے ہیں۔ سرائیکی زبان اِچ نویاں ونکیاں متعارف تھیاں ۔ لکھاریاں اپݨی شناخت دی ڳول دے نال نال سرائیکی ثقافت کوں دگیرن تے  وی  توجہ ݙتی ۔

اپݨی شناخت تے اپݨی ثقافت کوں پدھرن دے پچھوں دراصل او احساس موجود ہئی جو سرائیکی خطے اِچ آباد کاراں کوں نہ صرف زمیناں دا مالک بݨایا ویندا پئے بلکہ سرائیکی اکثریت کوں اقلیت اِچ  بدلݨ دی کوشش وی کیتی ویندی پئی ہے۔

پڑھے لکھے دانشوراں غیر ملکی ادب دے تراجم پڑھے ، تاں اُنہاں کوں معاصر، ادب تے افکار پڑھݨ دا موقع ملیا ۔ اِتھاں وی فکری تبدیلی دی شروعات تھی ڳئی ۔ سرائیکی لوک نظم بندے دے مسائل کوں اپݨا موضوع بݨاوݨ شروع کر ݙتا۔ اے نویں لوک شاعری ہئی تے اے نویں بندے دی شاعری ہئی ۔

ٻیا ݙیکھو

• سرائیکی شاعری اَتے روائتی لوک شاعری

• چولستان اتے سرائیکی لوک شاعری

• نویں لوک نطم وِچ لہجے دی تبدیلی

• جدید سرائیکی لوک نظم دا پندھ

• سرائیکی وسیب دی ثقافت تے دانشور

ٻاہرلے جوڑ

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔ ۔