سرائیکی شاعری اَتے روائتی لوک شاعری

اَساں جئیں ویلھے 1975ء توں گھِن کرائیں اجوکے دور تک دی سرائیکی لوک شاعری دا ویورا کریندے ہیں تاں اے گالھ سامنے آندی اے جو سرائیکی شاعری روایتی شاعری توں انَج تھیندی نظردی پئی اے۔

سرائیکی شاعری روایتی مضامین توں پرے ہَٹدی پئی اے۔

اے نویں فکر دان کریندی پئی اے۔

اے ہئیت دے نویں تجرے کریندی پئی اے۔

ہُن سرائیکی شاعری اپݨی نویں فکری مُکھ نال سامنے آندی اے۔ نویں سرائیکی شاعری دے موضوعات کجھ ایں طرح دے ہِن۔

۱۔     سماجی قدراں دی بے حُرمتی دا اظہار۔

۲۔     روحانی کلیپھا۔

۳۔     بندے دا کلیپھا تے بے چینی۔

۴۔     اُمیداں پوریاں نہ تھیون دا ڈُکھ

۵۔     فرسودہ عقائد تے فرسودہ سیاسی نظام نال ٹُرن توں انکار

۶۔     خود ساختہ اخلاقی نظام تے تنقید

۷۔     رائج مذہبی خیالات کا وَلا جائزہ گھنن دا  آہر۔

۸۔     آپنی ثقافت تے آپنی اسطور دی گول۔

۹۔     استحصالی طبقے دے خلاف احتجاج

۱۰۔   درباری تاریخ ( سرکاری بیانیے) توں درست منن توں انکار

۱۱۔   مقامی بندے دی ڈَسی ہوئی تاریخ دا مطالعہ۔

نویں شاعری نے ہئیت دے وِی نویں تجربے کیتے۔ اے او تجربے ہَن جنہیں نال سرائیکی شاعری ہُن تئیں متعارف کائنی۔

"آزاد نظم کوں ، نویں نظم دا ایرا آکھیا ونج سگدے۔ اے نظم انگریزی کنوںاُردو تے وَل اُردو توں سرائیکی اِچ اَئی۔ آزاد نظم وچ قافیے دی پابندی نئیںہوندی۔ ایندے مصرعے وِی ہکو جیڈے نئیں ہوندے۔ پر، ایندی بحر، شروع توں گھنن تے آخر تئیں ہِکا ہوندی اے۔"

آزاد نظم اِچ بحر دے نال نال وَزن، آہنگ تے ہِک لَئے ہوندی اے۔ اے ساریاں گالھیں مِل تے، سرائیکی نظم کوں موسیقی عطا کریندئین۔ جیڑھی قافیہ تے ردیف دی موسیقی توں انج ہِک موسیقی ہوندی اے۔  اِیکوں اَساں سرائیکی شاعری دی خاص آواز (musical meter) آہدے ہیں۔ اے رنگ آزاد تے معری نظم اِچ وی موجود ہوندے، جیڑھا اوکوں مقفی نثر توں وی انج کریندے۔  اِیں موضوع تے گالھ کریندے ہوئے مہاندرے سرائیکی محقق سئیں اسماعیل احمدانی آہدن جو:

"آزاد نظم صرف لفظیں ، ترکیبیںدی جوڑ  جُک اتے وݙئیں چھوٹیںمصرعیں تے سطریں دی اُٹھا ٻلہا دا ناں نئیں، ایندے اِچ تخیل، وزن بحر، نویکلا ڈکشن، خصوصی اسلوب، فنی گرفت اتے آہنگ دیاں کتلیاں ای شعری پابندیاں اَتے مومل دی  ماڑی جہیاں رکاوٹاں ہِن، جنہاں اِچوں لنگھ کے شاعر سوبھارا تھیندے۔"

ٻیا ݙیکھو

• نویں سرائیکی لوک نظم ۔ تجزیاتی مطالعہ

• چولستان اتے سرائیکی لوک شاعری

• نویں لوک نطم وِچ لہجے دی تبدیلی

• جدید سرائیکی لوک نظم دا پندھ

• سرائیکی وسیب دی ثقافت تے دانشور

ٻاہرلے جوڑ

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔ ۔