آدم شماری

راݨا اَبرار خالد

آدم شماری (جُمل ڳݨتڑی) کوں سوکھے مُلخیں وچ وسائل دی ڳݨ مُنجھ اتے اڳونہی سوچ دا وسیلہ بݨایا ویندے، پراِتھاں (پاکستان وِچ) آدم شماری اڄاں تائیں وسائل دی کھَس کھوہ تے ہݨی قومیں کوں ہَتھوں بُکھا مارݨ دا ہتھیار ہے۔ آدم شماری دا پنجوی اگست ݙوہزارستارھاں کوں جاری تھیوݨ آلا کچارزلٹ وی کجھ اینجھا نِکلیئے۔ ادارہ شماریات پاکستان دی طرفوں جاری کیتے ڳئے اعدادوشمارݙسیندِن جو گُذریل اُنوی سالاں وچ پاکستان دی آبادی وچ 56.99 فیصد ودھارا تھئےجیڑھی جو 1998وچ 13 کروڑ23 لکھ 52 ہزار279 ہئی۔ 2017 وچ وَدھ کنیں 20کروڑ 77 لکھ 74 ہزار520 تھی ڳئی ہے، انہاں اعدادوشمارسانویں سب توں گھٹ ودھارا (49.43 فیصد) صوبہ پنجاب دی آبادی اِچ ݙکھایا گئے جیڑھی جو7 کروڑ36 لکھ 21 ہزار290 توں وَدھ کے 11کروڑ 12 ہزار442 تھی ڳئی ہے، صوبہ سندھ دی آبادی (57.31 فیصد) ودھارے نال 3 کروڑ 4لکھ 39 ہزار893 کن وَدھ کنیں 4 کروڑ 78لکھ 86 ہزار 51تھی ڳئی ہے۔ صوبہ خیبرپختونخوا دی آبادی (72.02 فیصد) ودھارے نال ہِک کروڑ 77لکھ 43 ہزار 645کنیں وَدھ کے 3 کروڑ 5لکھ 23 ہزار371، صوبہ بلوچستان دی آبادی (88.01 فیصد) ودھارے نال 65 لکھ 65 ہزار 885 کن وَدھ کے ہِک کروڑ 23لکھ 44 ہزار، فاٹا دی آبادی (57.47فیصد) ودھارے نال 31 لکھ 76 ہزار 331کن ودھ کے 50 لکھ ہِک ہزار 676تے وفاقی دارالحکومت(اسلام آباد) دی آبادی (149.19 فیصد) ودھارے نال اٹھ لکھ 5 ہزار 235کن ودھ کے 20 لکھ 6 ہزار 572تھی ڳئی ہے ۔

وسیب دی آبادی

ایں حساب نال سرائیکی وسیب[1] (راجن پور،دیرہ غازیخاں، مظفرگڑھ، لیہ، ملتان، خانیوال، وہاڑی، وہاڑی، لودھراں،بہاول نگر، بہاول پور، رحیم یارخاں، بکھر، میانوالی، جھنگ، خوشاب) دی آبادی (52.66 فیصد) ودھارے نال 2 کروڑ 74 لکھ 69 ہزار946 کن ودھ کے 4 کروڑ 19 لکھ 64 ہزار917 تے پنجاب (لاہور،قصور، ننکانہ صاحب، شیخوپورہ، اوکاڑہ، فیصل آباد، چنیوٹ، حافظ آباد، سرگودھا، منڈی بہائوالدین، ٹوبہ ٹیک سنگھ، ساہیوال، پاکپتن، گوجرانوالہ، گجرات، سیالکوٹ، نارووال، جہلم، راولپنڈی، چکوال، اٹک) دی آبادی (47.44 فیصد) ودھارے نال 4 کروڑ 61 لکھ 51 ہزار 344 کن ودھ کے 6 کروڑ 80 لکھ 47 ہزار 525 تے پُڄ ڳئی ہے۔

کچے رزلٹ مطابق چھیویں آدم شماری وِچ پاکستان دی آبادی اِچ صوبہ پنجاب دا حصہ 55.63 فیصد کن گھٹ کے 52.95 فیصد تھی ڳئے جئیں پاروں ایندیاں قومی اسمبلی دیاں ست (7) سیٹاں گھٹ ویسِن، صوبہ سندھ دا حصہ 23 فیصد کن ودھ کے 23.05 فیصد، صوبہ خیبرپختونخوا دا حصہ 13.41 فیصد کن ودھ کے 14.69 فیصد، صوبہ بلوچستان دا حصہ 4.96 فیصد کن ودھ کے 5.94 فیصد، فاٹا دا حصہ 2.40 فیصد کن ودھ کے 2.41 فیصد تےاسلام آباد دا حصہ 0.61 فیصد کن ودھ کے 0.97 فیصد تھی ڳئے۔ جیکر صوبہ پنجاب دی صورتحال کوں ݙیکھوں تاں کچے رزلٹ مطابق (صوبے دی آبادی وچ سرائیکی وسیب دا حصہ 37.31 فیصد کن ودھ کے 38.15 فیصد تھی ڳئے تے پنجاب داحصہ 62.69 فیصد کن گھٹ کے 61.85 فیصد تے آڳئے۔) ایں پاروں صوبیں دے حصے دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں دا گھٹ ودھ تھیوݨ انت ضروری ہے۔ کچے رزلٹ پاروں صوبہ پنجاب دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں 148 توں گھٹ کے 141 تھی سگدیاں ہِن (پرخبرایہا لبھی ہے جوسَت سیٹاں دا گھاٹا سرائیکی وسیب کوں ای ݙتا ویسی تے اوندیاں قومی اسمبلی وچ سیٹاں 53 کن گھٹ کے 46 تھی ویسِن۔ پر پنجاب دیاں 95 سیٹاں برحال رہسِن۔ ایں سانگے جیڑھا فارمولا بݨایا ویندا پئے اوندے مطابق جیکرکہیں ضلعے دی آبادی وِچ ایتلا ودھارا نئیں تھیا جو اوندی قومی اسمبلی دی ہِک سیٹ ودھائی ونڄ سڳے تاں اُنوی سال دا آبادی اِچ ودھارا کہیں کم نہ آئوسی۔ ایں حساب نال لہور کوں قومی اسمبلی دیاں ڈوسیٹاں پہلے کن وادھو لبھسِن بھل جو اُنوی سال وچ لہوردی آبادی وچ 75.49 فیصد ودھارا تھئے،ہروں بھروں لہوردیاں سیٹاں 13 کن ودھ کے 15 تھی ویسِن تے ملتاں دیاں 6سیٹاں آبادی وِچ 52.24فیصد ودھارے مُتوں اُتھاہیں دیاں اُتھاہیں رہسن۔ ضلع خانیوال دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں چارکن گھٹ کے 3 تھی ویسن جݙاں جو خانیوال دی آبادی وچ 41.26 فیصد ودھارا تھئے، ضلع لودھراں دی آبادی وچ 45.12 فیصد ودھارے دے باوجود اوندیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں ݙو ای رہسن۔ آبادی وچ 38.60 فیصد ودھارے دے باوجود ضلع وہاڑی دیاں سیٹاں چارکن گھٹ کے 3 تھی سگدیاں ہِن۔ گزریل اُنوی سالاں وچ راجن پوردی آبادی اِچ 80.86 فیصد ودھارا وی کہیں کم نہ آئوسی۔ اوندیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں ݙو دیاں ݙو ای رہسن۔ دیرہ غازیخان دیاں سیٹاں وی آبادی اِچ 74.80 فیصد ودھارے مُتوں ترائے دیاں ترائے رہسِن۔ ضلع مظفرگڑھ دیاں سیٹاں پہلے آلیاں 5، لیہ 2، رحیم یارخاں 6 تے بہاولپوردیاں سیٹاں آبادی اِچ 50.76 فیصدودھارے مُتوں 5 کن گھٹ کے 4 تھی وہیسن۔ بہاولنگر دیاں چارکن گھٹ کے ترائے ،جھنگ دیاں چارکن گھٹ کے ترائے تے میانوالی، خوشاب دیاں سیٹاں 2 کن گھٹ کے ہِک ہِک تھی سڳدیاں ہِن۔ ݙوجھی پاسوں چکوال دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں 2 کن ودھ کے 3 تھی سڳدیاں ہِن تے پنجاب دے بقایا ضلعیں دیاں سیٹاں نہ گھٹ تھیسن نہ ودھ۔) کچے رزلٹ پاروں صوبہ خیبرپختونخوا دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں 35 توں ودھ کے 39 تے صوبہ بلوچستان دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں 14 توں ودھ کے 16 تھی سگدیاں ہِن، پر فاٹادیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں ٻارھاں اتے اسلام آباد دیاں ݙو ای رہسن۔ نتیجہ ایہو نکلدے جو اُنوی سالاں وِچ سرائیکی وسیب دے آبادی دے حصے وِچ تھیون آلا 0.83 فیصدی وَدھارا اڄایا ویسی۔

اڄوکا سوال

اڄوکا وݙا سوال ایہواے ، کیا اے کچا رزلٹ درست ہے؟ جیکرسرائیکی وسیب دی آبادی وچ پنجاب کن تھولا زیادہ ودھارا تھئے تاں اینکوں من گِھنیجے؟

ایں کن پہلوں سرائیکی وسیب تے پنجاب دے ضلعیں تے شہریں دی آبادی دا جائزہ گھِنݨ ضروری ہے بھل جوساکوں کیویں چارکروڑ اُنوی لکھ بݨایا ڳئے تے پنجاب کوں کیویں چھی کروڑ اسی لکھ تے پُڄایا ڳئے۔

کچے رزلٹ مطابق اُنوی سالاں وچ سرائیکی وسیب دے ضلع ملتان دی آبادی وِچ 52.24 فیصد تے پنجاب دے ضلع لہوردی آبادی وچ 75.49  فیصد ودھارا  تھئے۔ (اُتوں لہورتاں سارا ضلع  ای شہر وِچ  آ ڳئے پر ملتان اڄ وی اُتھائیں کھڑے ۔)

30 اگست کوں وفاقی وزیرشماریات دی پریس کانفرنس اِچ ایہو سوال چاتا ڳیا۔ چیف شماریات آصف باجوہ سوال داجواب ݙتا جو حالی تئیں آدم شماری فارمیں دی سکیننگ مکمل نئیں تھئ۔ ول سوال پُچھا ڳیا،جیکر فارمیں دی سکیننگ مکمل نئیں تھئی تاں ول کچا رزلٹ کتھوں آئے؟ آصف باجوہ ݙسایا جو کچارزلٹ آدم شماری وچ پُرکیتے ڳئے فارماں تُوں نئیں کڈھیا ڳیا بلکہ ضلعی سینس کمشنراں جیہڑے رجسٹرگھلئے ہَن اُنہاں توں کچا رزلٹ ٹھہایا ڳئے۔ شیئت آصف باجوے کوں خبرکائنی جو اوندا جواب کیاپیا ݙسیندے۔ ساکوں تاں اوندا جواب ایہو کجھ پیا ݙسیندے جو ݙو مہینے دی بھج درُک وچ پُرکیتے ڳئے کروڑاں فارم اڄائے ڳئین۔  قومی خزانے وچوں خرچ تھیوݨ آلے اَٹھاراں ارب روپے وی ضائع سمجھوں۔ رزلٹ اوہو کڈھیا ڳئے جیندا فیصلہ آدم شماری کن پہلوں تھی چُکیا ہئی۔ ضلعی سینس کمشنراں کوں جو آکھیا ڳئے اُنہاں رجسٹراں تے لِکھ پٹھیے تے کچارزلٹ ݙکھا ݙتا ڳئے!

Saraiki Wasaib				Punjab
District	Population 1998	Population 2017	Growth%	District	Population 1998	Population 2017	Growth%
Multan	3,116,851	4,745,109	52.24	Lahore	6,340,114	11,126,285	75.49
Khanewal	2,068,490	2,921,986	41.26	Kasure	2,354,506	3,454,996	46.74
Lodhran	1,171,800	1,700,620	45.13	Shekhupura	2,276,164	3,460,426	52.03
Vehari	2,090,416	2,897,446	38.61	Okara	2232992	3,039,139	36.10
Rajanpur	1,103,618	1,995,958	80.86	Faisalabad	5,429,547	7,873,910	45.02
D.G Khan	1,643,118	2,872,201	74.80	Chiniot	965,124	1,369,740
M. Garh	2,635,903	4,322,009	63.97	Hafizabad	832,980	1,156,957	38.89
Layyah	1,120,951	1,824,230	62.74	Sargodha	2665979	3,703,588	38.92
R.Y Khan	3,141,053	4,814,006	53.26	M.B Din	1160552	1,593,292	37.29
Bahawalpur	2,433,091	3,668,106	50.76	T.T Singh	1,621,593	2,190,015	35.05
Bahawalnagar	2,061,447	2,981,919	44.65	Sahiwal	1843194	2,517,560	36.59
Mianwali	1,056,620	1,546,094	46.32	Pakpatan	1286680	1,823,687	41.74
Bhakkar	1,051,456	1,650,518	56.97	Gujranwala	3400940	5,014,196	47.44
Jhang	1,869,421	2,743,416	46.75	Gujrat	2,048,008	2,756,110	34.58
Khushab	905,711	1,281,299	41.47	Sialkot	2,723,481	3,893,672	42.97
Total	27,469,946	41,964,917	57.06	Narowal	1,265,097	1,709,757	35.15
				Jehlum	936957	1,222,650	30.49
				Rawalpindi	3363911	5,405,633	60.69
				Chakwal	1083725	1,495,982	38.04
				Attok	1,274,935	1,883,556	47.74
				Total	45,106,479	66,691,151	47.44

 کچے رزلٹ دا  اُپٹھ :

آدم شماری 2017دے کچے رزلٹ سانویں پاکستان دی آبادی 20کروڑ  77 لکھ 74 ہزار520ہے۔ کُل 3 کروڑ 20 لکھ 5 ہزار 111 گھرانیں کوں ڳݨیا ڳئے تے ایں حساب نال ہِک گھرانہ (ٹٻر) 6.45 بندیں دے سانویں ہے۔ پرالیکشن کمیشن آف پاکستان دے ریکارڈ مطابق پاکستان وچ رجسٹرڈ ووٹریں دی کُل تعداد 9 کروڑ 70 لکھ 21ہزار340 ہے جیہڑی جو کُل آبادی دا 46.70فیصد بݨدی ہے۔ ایں پاروں ہِک ٹٻر وِچ 3 بندے ٻالَک (بالغ) ہووݨ ضروری ہن تے ترائے کنوں گھن چارتئیں ننڈھے ٻال وی ضروری ہِن جیہڑا جو ٻہوں مشکل ہے۔ آدم شماری دے کچے رزلٹ وِچ جیتلا آبادی ݙسی ڳئی ہے۔  ایں حساب نال تاں ٹٻر (گھرانہ) 3.59 بندیں دا بݨدے (کنوارے کڈھ کے ݙو ذال پئے تے ہِک ٻال)،پراے چِین تاں نئیں جتھاں ہِک بال دا قانون ہووے۔ اتھاں ٻہوں سارے لوکیں دیاں ݙو ڈو ترائے زالاں تے اَٹھ اَٹھ بال ہِن۔ ایں پاروں پاکستان دی پکی ٹھکی آبادی 23 کروڑ 51 لکھ 81 ہزار168 بݨدی ہے۔ ایندے نال اے ثابت تھیندے جو کچے رزلٹ وچ 2 کروڑ 74 لکھ  6 ہزار648 آبادی گھٹائی ڳئی ہے جیندے کئی سبب تھی سڳدن۔ پرسب توں وڈا سبب قومی اسمبلی دیاں سیٹاں ہِن۔  ایں کن پہلوں ذرا صوبیں دی آبادی دا اُپٹھ کرݨ ضروری ہے۔ کچے رزلٹ وِچ صوبہ پنجاب دی آبادی 11 کروڑ 12 ہزار 442  ݙسائی ڳئی ہے تے ہِک کروڑ 71 لکھ  3 ہزار835 گھرانے (ٹٻر) ڳݨے ڳئین۔ الیکشن کمیشن دے ریکارڈ مطابق صوبہ پنجاب وِچ رجسٹرڈ ووٹر5 کروڑ 58  لکھ 20 ہزار797 ہِن۔ ایں پاروں صوبہ پنجاب وچ ہِک ٹٻر (گھرانہ)  6.43بندیں دا بݨدے تے آدم شماری دے کچے رزلٹ وِچوں ہِک ٹٻر دے 2.69 بندے گُم ہن (جیکراڳوں تے اُپٹھ کروں تاں پنجاب وِچ 1.5 بندے ہرٹبردے گُم ہن تے سرائیکی وسیب اِچ ہرٹٻر دے 4.15 بندے گُم ہِن۔) کچے رزلٹ وِچ صوبہ سندھ  دی آبادی 4 کروڑ 78لکھ 86 ہزار 51ݙسائی ڳئی ہے تے صوبہ سندھ وِچ کُل 85 لکھ 85 ہزار610ٹٻر (گھرانے) ڳݨے ڳئین۔ الیکشن کمیشن ریکارڈ مطابق صوبہ سندھ  اِچ 4 کروڑ78 لکھ 86ہزار51 رجسٹرڈ ووٹر ہِن۔ ایں حساب نال سندھ  اِچ ہِک ٹٻر (گھرانہ)  5.58بندیں دا بݨدے ، جیکرکچے رزلٹ کوں ݙٹھا ونڄے تاں صوبہ سندھ  اِچ ہِک ٹبردے ترائے بندے گُم ہِن۔ آدم شماری دے کچے رزلٹ وِچ صوبہ خیبرپختونخوا دی آبادی 3 کروڑ  5 لکھ  23 ہزار 371ݙسائی ڳئی ہے تے صوبہ خیبرپختونخوا وِچ کُل 38 لکھ 45 ہزار168گھرانے(ٹبر) ڳݨے ڳئین۔ الیکشن کمیشن ریکارڈ مطابق صوبہ خیبر پختونخوا وِچ ہِک کروڑ 40 لکھ 16ہزار383رجسٹرڈ ووٹر ہن۔ ایں حساب نال صوبہ خیبرپختونخوا وِچ 7.94 بندیں داہِک ٹٻر بݨدے۔ پرکچے رزلٹ اِچ ہِک ٹبردے 2.98 بندے گُم ہن۔ آدم شماری دے کچے رزلٹ اِچ صوبہ بلوچستان دی آبادی 3 کروڑ  5لکھ 23 ہزار  371 ݙسائی ڳئی ہے تے بلوچستان وچ کُل 17 لکھ 75 ہزار937گھرانے (ٹٻر)  ڳݨے ڳئین۔ الیکشن کمیشن ریکارڈ مطابق بلوچستان اِچ 37 لکھ 2 ہزار362رجسٹرڈ ووٹرز ہِن۔ ایں حساب نال بلوچستان وِچ ہِک ٹٻر (گھرانہ) 6.95 دا بݨدے۔ پرکچے رزلٹ وِچ ہرٹٻر دا ہِک بندہ وادھو ڈݙھایا ڳئے۔ اینویں ای فاٹا اِچ ہرٹٻر دے 0.34 بندے وادھو تے اسلام آباد وِچ ہر ٹٻر دے 0.47 بندے وادھوں ݙکھائے ڳئین۔

اِتھائوں ثابت تھیندے جو آدم شماری دے کچے رزلٹ وچ ہِک پاسوں صوبہ پنجاب دی آبادی ہِک کروڑ   64 لکھ 80 ہزار 798گھٹ ݙکھائی ڳئی ہے (جیندے وچ ہِک کروڑ 22 لکھ 84ہزار 834سرائیکی تے 41 لکھ 95 ہزار 964پنجابی شامل ہِن)،صوبہ سندھ دی 83 لکھ 38ہزار  823 آبادی گھٹ ݙکھائی ڳئی ہے تے صوبہ خیبرپختونخوادی 48 لکھ 9 ہزار 882آبادی گھٹ ݙکھائی ڳئی ہے۔ ݙوجھے پاسوں صوبہ بلوچستان دی 16 لکھ 26 ہزار  932 آبادی، فاٹادی ہِک لکھ 93 ہزار  759 آبادی تے اسلام آباد دی چارلکھ 2 ہزار165 آبادی ودھیک ݙکھائی ڳئی ہے۔ ۔

مُنڈھلا سوال

مُنڈھلا سوال تاں ایہو ہےجو اینویں کیوں کیتا ڳئے؟  پاکستان دی  آبادی  20 کروڑ 77 لکھ 74ہزار520 کیوں ݙسائی ڳئی ہے۔ بھل جو 23 کروڑ51 لکھ 81 ہزار168 کیوں نئیں ݙکھائی ڳئی ہے جیہڑی جو بݨدی ہئی۔ ایں سوال دی پچھوکڑکرݨ توں پہلے تلے آلی ٹیبل کوں غورنال ݙیکھن ضروری ہے۔

Province	Population 1998	Current NA Constituencies	Women Seats	Population 2017	New NA Constituencies	Actual Population 2017	Actual New NA Constituencies
Pakistan	132,352,279	272	60	207,774,520	272	235,181,168	272
Punjab	73,621,290	148	35	110,012,442	141	126,493,240	143
Share%	55.63	54.41		52.95	51.84	53.79
Khyber PakhtunKhwa	17,743,645	35	8	30,523,371	39	35,333,254	40
Share%	13.41	12.87		14.69	14.34	15.02
Sindh	30,439,893	61	14	47,886,051	61	56,224,874	62
Share%	23.00	22.43		23.05		23.91
Baluchistan	6,565,885	14	3	12,344,408	16	10,717,476	14
Share%	4.96	5.15		5.94	5.88	4.56
FATA	3,176,331	12	0	5,001,676		4,807,917	11
Share%	2.40	4.41		2.41		2.04
Islamabad	805,235	2	0	2,006,572	2	1,604,407	2
Share%	0.61	0.74		0.97		0.68	272.00

اُتلی ٹیبل ݙیکھ کنیں اندازہ تھیندے جیکر23 کروڑ51 لکھ 81 ہزار 168 ݙکھائی ویندی تاں جتھاں صوبہ پنجاب دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں 148 کن گھٹ کے 143 تھی ونڄن ہا۔ اُتھائیں صوبہ سندھ دیاں سیٹاں 61 کن ودھ کے 62 تھی ونڄن ہا۔ اینویں ای صوبہ خیبر پختونخوا دیاں سیٹاں وی 35 کن ودھ کے 40 تھی ونڄن ہا۔ ݙوجھے پاسوں فاٹا دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں12 کن گھٹ کے 11 تھی ونڄن ہا۔ شیئت قومی اسمبلی دے سیٹیں دی اے نویں ونڈ پنجاب دے حاکمیں کوں قبول نہ ہئی۔ پرسوال اے وی ہے جو پاکستان دی آبادی 20 کروڑ 77 لکھ 74 ہزار520 ݙساوݨ نال وی تاں صوبہ پنجاب دیاں قومی اسمبلی دیاں ست سیٹاں گھٹدیاں پیئن۔ ول تاں اے گھاٹے دا سودا تھیا (پہلوں 5سیٹاں گھٹدیاں پیاں ہَن، ہُݨ سَت گھٹا بیٹھِن)۔ ایں سوال دی پچھوکڑ کرݨ سانگے  ہِک بئی ٹیبل ݙیکھݨی پوسی جیندے وِچ پنجاب تے سرائیکی وسیب دی ونڈ ݙکھائی ڳئی ہے ۔  

	*Punjab	Saraiki Wasaib	Total (Province of Punjab)
Population 1998	46,151,344	27,469,946	73,621,290
Share%	62.69	37.31	100.00
Current NA Constituencies	95	53	148
Share%	64.19	35.81	100.00
Census Population 2017	68,047,525	41,964,917	110,012,442
Share%	61.85	38.15	100.00
New NA Constituencies (according to Census result)	95	46	141
Share%	67.38	32.62	100.00
Actual Population 2017	72,243,489	54,249,751	126,493,240
Share%	57.11	42.89	100.00
Actual New NA Constituencies	82	61	143
Share%	57.34	42.66	100.00
Change	-13	8	-5

اُتلی ٹیبل کن معلوم تھیندے جو وسائل کنوں گھِن کے قومی اسمبلی دیاں سیٹاں تئیں ہرونڈ وچ پنجاب دے ݙو بھانگے آندے پیئن۔  1998 دی آدم شماری دے رزلٹ مطابق صوبے دی آبادی وچ پنجاب داحصہ 62.69 فیصد ہئی پراونکوں قومی اسمبلی دیاں 64.19 فیصد سیٹاں ملیئن، جݙانہہ جو آبادی وچ سرائیکی وسیب داحصہ  37.31 فیصد ہئی پرایندے حصے وچ کُل 37.31سیٹاں آئن۔ ایں توں ہِک تاں اے ڳالھ ثابت تھیندی ہے جو ہرڳالھ وچ کَس سرائیکی وسیب چیندے۔

ووٹراں دی تعداد

جیکررجسٹرڈووٹراں دی تعداد کوں ݙیکھوں تاں وی پنجاب ای فیدہ چیندا کھڑے۔ 2013 دے الیکشن وچ صوبہ پنجاب دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں 148 تے رجسٹرڈ ووٹرچارکروڑ 92لکھ 65 ہزار 640ہَن، ایں پاروں قومی اسمبلی دی ہِک سیٹ 3 لکھ 32 ہزار 876ووٹراں تے بݨدی ہئی، پرپنجاب وچ قومی اسمبلی دی ہِک سیٹ 3 لکھ 25 ہزار 183ووٹراں تے بݨائی ڳئی (ایں پاروں پنجاب کوں قومی اسمبلی دیاں ݙو وادھوسیٹاں مِلیاں، سرائیکی وسیب اِچ قومی اسمبلی دی ہِک سیٹ 3 لکھ 31 ہزار170 ووٹراں تے بݨائی ڳئی تے پوٹھوہارریجن اِچ قومی اسمبلی دی ہِک سیٹ 3 لکھ  83ہزار842 ووٹراں تے بݨائی ڳئی (جیئں پاروں پوٹھوہارریجن کوݙوسیٹاں دی کس لڳی ہے)۔ بئی ورداس ہیٹھلی ٹیبل اِچ ݙیکھ سڳدو۔

Region	Registered Voters	NA Constituencies	Voters/NA Constituency	Additional NA Constituencies
Saraiki Wasaib	17551999	53	332875.9	0
Punjab	26339857	81	325183.4	2
Pothohar	5373784	14	383841.7	-2

ہُݨ وی جݙانہہ جوصوبہ پنجاب دی آبادی 11 کروڑ 12 ہزار442 ݙسائی ڳئی ہے تاں پنجاب دا آبادی وِچ حصہ 61.85 فیصد بݨدے پر پنجاب (صوبے دیاں 141سیٹاں وچوں)  67.38فیصد دا امیندوارہے تے سرائیکی وسیب جیندا آبادی وچ حصہ 38.15 فیصد ہے اوندیاں سیٹاں گھٹ کے 32.62 فیصد تھی ویسِن۔  مطلب اے ہے جو پاکستان دی آبادی 20 کروڑ 77 لکھ74ہزار520 ݙساوݨ نال صوبہ پنجاب دیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں اونویں تاں 148 کن گھٹ کے 141 تھی ویسِن پرایندی کَس پنجاب دی بجائے سرائیکی وسیب کوں لگسی۔  پنجاب دیاں95 سیٹاں برحال رہسن تے سرائیکی وسیب دیاں 53 کن گھٹ کے 46 تھی ویسِن۔

ہُݨ آؤں ایں سوال دے پاسے جیکر چھیویں آدم شماری دے کچے رزلٹ اِچ پاکستان دی آبادی23 کروڑ 51 لکھ 81 ہزار 168 ݙکھائی ویندی تاں پنجاب کوں کیا خینس لڳدی پئی ہئی۔۔۔۔۔۔۔ایندا جواب ایہو لبھے جو کچے رزلٹ وچ پاکستان دی آبادی 23 کروڑ 51 لکھ 81 ہزار168 ݙکھائی ویندی تاں (ول صوبہ پنجاب دی آبادی وی 12 کروڑ 64 لکھ 93 ہزار240  ݙکھاوݨی پوندی) جیندے وچ سرائیکی وسیب دا حصہ 42.89 فیصد تے پنجاب داحصہ 57.11 فیصد بݨدا ہئی۔ ایں طریقے  نال اونویں تاں صوبہ پنجاب دیاں قومی اسمبلی دیاں کُل 5سیٹاں گھٹدیاں ݙسدیاں ہِن (جیڑھا جوفیدے داکم ہئی) پر پنجاب کوں 13سیٹاں دی خینس لڳدی پئی ہئی تےاوندیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں 95 کن گھٹ کے 82 تھی ونڄن ہا۔ ݙوجھے پاسوں سرائیکی وسیب کوں 8سیٹاں دا فیدہ تھیندا پیا ہئی۔ جیندیاں قومی اسمبلی دیاں سیٹاں 53 کن ودھ کے  61 تھی ونڄن ہا۔ پنجاب کوں اے ونڈ منظورکائنا ہئی تے آپݨیاں  95 سیٹاں برحال رکھݨ سانگے پنجاب دی آبادی کوں 41 لکھ 95 ہزار  964دی جاݨ بُجھ کے کَس لوائی تاں جوسرائیکی وسیب کوں ہِک کروڑ22 لکھ 84 ہزار 834 آبادی دی کَس لائی ونڄ سڳے ۔

• ایں لکھت سانگے سرائیکی وسیب  کنیں مراد 15 ضلعے یں۔ اے او ضلعے ہن جتھوں اکثریت سرائیکی الیکشن  جتیندن۔ کجھ دوستاں دا موقف اے جو سرائیکی وسیب وچ ساہیوال،پاکپتن، اوکاڑہ، سرگودھا،ٹوبہ ٹیک سنگھ، چنیوٹ دے ضلعے وی شامل کیتے ونڄن پراتھوں بݨن آلے ایم این ایزدی اکثریت پنجابی ہووݨ پاروں ایں لکھت تے آبادی دی ورداس اوچ اُنہاں ضلعیں کوں سرائیکی وسیب وِچ نئیں ڳݨیا ڳیا۔ ایندے علاوہ پوٹھوہار ریجن کوں چارضلعیں (راولپنڈی، چکوال، اٹک، جہلم) وِچ ڈکھایا ڳئے۔