لوک شاعری اِچ وجودیت

سرائیکی لوک ادب یا سرائیکی لوک شاعری دے اڄوکے دور کوں اساں سرائیکی شاعری اِچ وجودیت (Existentialism) دا دور آکھ سڳدے ہیں۔ اے سرائیکی شاعری دا خودی ، قومی شناحت تے تہذیبی سُنڄاݨ دا دور ہئی ۔ ایں ݙہاکے( 1970ء) توں سرائیکی شاعری اِچ فکری تبدیلی آوݨ لڳ ویندی اے ۔ سرائیکی شاعری دے موضوعات بدلدن۔ سرائیکی کافی تے نظم ، اپݨے نویں مہاندرے مُکھ نال ݙکھالی ݙیندی ہے ۔ موضوع بدلیئے تاں نویں تلازمے وی آئے ۔ نیو کالونیل ازم (New Colonialism) وی اپݨا روپ ݙکھایا۔

ایں دور اِچ بین الاقوامی سطح تے وݙیاں قوتاں؍ ممالک ، چھوٹے ملکاں دا معاشی تے سیاسی استحصال کرݨ تے جُت ڳئے ۔ مقامی سطح تے سرمایہ دار ، صنعت کار تے جاگیردار دے نال نال حکومتی اشرافیہ (Bureaucracy) وی ایں نیو کالونیل ازم دی حصہ دار ، اَݨ بݨی ۔ معاشی استحصال دے نویں رنگ روپ سامݨے آوݨ لڳے ۔ ایں استحصالی سوچ راتوں رات اَٹے ، کھنڈ ، تیل ، گیس کوں مہانگا کرکے ، لوکیں دیاںجیباں خالی کر گھدیاں۔

ایں سارے منظر، نے، باشعور تے دانشور طبقے کوں جھنجھوڑ تے رکھ چھوڑیا ۔ ندی ناں سنجوک (ارشاد تونسوی) پرہ باکھ (جہانگیر مخلص) تے خالد اقبال دی ساری شاعری ایں استحصال نظام نال ٹکر گھندی نظردی اے ۔ اُنہاں دیاں کتاباں کھمبیاں کھمب کھنڈائے،(1996ء)، پئی وَڳے ہک نئیں (1996ء) ، کویلی دی کاوڑ تے پندھ کویلیاں کوں (2013ء) ، میݙے زیر مطالعہ ہِن ۔ آئو اِنہاں دا تنقیدی تجزیہ کریندے ہیں۔

خالد اقبال دے مطابق، انہاں استحصالی قوتاں (غیر ملکی تے مقامی) نے، بندے کوں کیڑی مکوڑے توں ودھ اہمیت نئیں ݙتی ۔ او ،سمجھدن جو ، اگر اے غاصب قوتاں لوکیں کوں اگر کویلی‘‘ اِی سمجھیندن تاں بندے کوں اِنہاں دا مقابلہ کرݨ سانگھیکم از کم کویلی دیاں خصوصیات تاں آپݨے اندر پیدا کرنیاں چاہیدین۔ کویلی زندگی دا سفر ،منظم انداز اِچ کریندی اے ۔ او جیڑھی قطار بݨا کے ، ٹُردی اے ، او قطار سِدھی (صراط مستقیم) ہوندی اے ۔ اپݨے کمزور جسم دے باوجود او غیرت مند اے ، کوئی اوکوں کھیڑاے یا ، اوندا حق مارے تاں او ، ولدا چک مار، کے آپݨاں بدلہ وی گھندی ہے۔

جاں ݙیہاڑی نئیں لڳدی،

تاں ݙینہ گزار گِھندے ہیں

جینویں کینویں ٻہہ تے اِتھ اُتھ

مزدوری کرکے ، اَساں تازی کھاوݨ آلے

ساکوں جیکر کئی اوے ،کر ، اَلاوے

تاں کیوں الاوے؟

ٻیا ݙیکھو

• ارشاد تونسوی دی لوک شاعری

• وسیب دا وݙّا لوک شاعر

• لوک شاعری وِچ استحصالی قوتاں دی فکر دا مطالعہ

• اڄوکے دور دے لوک ادب دے لکھاری

ٻاہرلے جوڑ

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔ ۔