سرائیکی شاعری

ٻہوں سارے شعراء سرائیکی وچ شاعری کیتی ہے۔ تے سرائیکی شاعری کوں ترقی ݙتی ہے۔ سرائیکی شاعری کوں پنج موضوعات دے تحت ون٘ڈیا وین٘دے۔

١۔ دینی شاعری

٢۔ صوفیانہ شاعری

٣۔ عشقیہ شاعری

٤۔ ملی شاعری

٥۔ مزاحیہ شاعری

آکھیا وین٘دے سرائیکی شاعری ݙکھاں درداں دی شاعری ہے۔ این٘دے وچ درد فراق، وچھوڑت دا احساس، آپݨی محرومیاں دا پٹوکا پاتا وین٘دے۔ شاعری دا عمومی انداز مزاج کھلدا ٹہلدا کائنی۔ بلکہ ایں وچ مون٘جھ ملال دے درد تے ݙسکارے سُݨین٘دے ہن۔ لیکن ایہ ڳالھ سچ کائنی، کیوں جو سرائیکی شاعری ݙُسکیاں تے ارداساں دی ای شاعری کائنی بھل کہ این٘دے وچ طنزومزاح دا عنصر وی ٻہوں ہے، اتھوں دے لوک رڄ رون٘دن تاں رڄ کھلݨ دے وی عادی ہن۔ان٘ویں وی سرائیکی ٻولݨ آلے لوک جملے بازی، ڳالھ وچوں ڳالھ پیدا کرݨ تے ہک ڳالھ دی کئی کئی معنی کڈھݨ وچ منفرد ہن۔

رومانوی شاعری کرݨ آلے شعراء وی کتھائیں کتھائیں طنز ومزاح دا سہارا گھدا ہے تے سرائیکی شعراء نے سرائیکی شاعری کوں ٻہوں ودھایا تے پھیلایا ہے۔

اگر سرائیکی شاعری دا ویورا کریجے تاں ترائے قسم دیاں صنفاں سرائیکی شاعری وچ ساکوں ملدیاں ہن۔ ہک او اصناف ہن جنھاں دا تعلق خالص ہِیں سرائیکی علاقے نال ہے۔ اساں انھاں کوں بھوئیں پھوڑ یا تل وطنی صنفاں آکھدوں، انھاں وچ پَوڑی، جن٘دڑی، ڳان٘مݨ ، چرخہ نامی، جوگی نامہ، چھلّا تے تورا شامل ہن۔ اتے کجھ اظہار دے سان٘چے این٘جھے ہن جنھاں مقامی اثرات قبول کرت ہک نویں صورت اختیار کیتی۔ ایہ اصناف سرائیکی دے علاوہ ݙوجھیاں کئی پاکستانی زباناں وچ رائج ہن۔ مگر ایں زبان سرائیکی دا وافر حصّہ انھاں وچ مِلدے۔ ڄین٘ویں کافی، سی حرفی، ٻارھاں ماسہ، ڈھولا، ٹپہ، ہشت پاش، ہفت روز تے ݙوہڑے وغیرہ

باقی او اصناف رہ وین٘دیاں ہن جنھاں کوں سرائیکی زبان عصری تقاضیاں تے جدید شعری روّیاں دے تحت قبول کیتے، انھاں وچ غزل، رباعی، قطعہ، آزاد نظمتے نثری نظم وغیرہ، ایہ اصناف ٻاہروں آئن تے اڄ دی سرائیکی دا حصہ ہن۔

سرائیکی شاعری دے دور

سرائیکی شاعری دے چار دور ہن

پاکستانی دور

سرائیکی زبان وچ شاعری دی روایت ݙو ہزار سال کنوں ہے۔ کجھ شاعراں دے کلام دے نمونے ایہ ہن۔

مخمور قلندری:

عمر فاروق خان گوی :

مونجھیں دے وچ غردان تھی ملنڑ دی ہج کیتی ہاسے

ساکوں اجاں تئیں یاد ہے ولدا تیڈا سوچیں تاں ہا

بلے شاہ :

عرش معلی بانگاں تھیئاں

سنیاں تخت لاہور

مادھو لعل حسین:

دکھاں دی روٹی سولاں دا سالن

آہیں دا بالن بال نی

فرید شکر گنج:

رُکھی سکھی کھا فریدا

گھڑے دا پانی پی .

باہو سلطان:

عدل کرے تاں تھر تھر کنبن

اُچیاں شاناں والے ہو

کرم کریں تاں بخشے جاون . میں وَرڳے منہ کالے ہو

حضرت خواجہ فرید:

اپنیاں جھوکاں آپ وسا توں

پٹ انگریزی ____تھاݨے

؂ہُݨ تھی فریدا شاد وَل . مونجھاں کوں نہ کر یاد وَل. جھوکاں تھیسن آباد وَل . اِیہا نیں نی واہندی ھک مݨی.

خیر شاہ گھالی والا:

نفس پلیت پلیت کیتا

اساں اصل پلیت نہ ہاسے

علی حیدر:

گھر وچ حور موجود ہووے

ودے غیر دیاں جُتیاں چاون

یتیم جتوئی:

دریا دی بھر ہک بوٹا سر

سر دے اندر چیڑی دا گھر

میݙا وطن __پیارا وطن

اقبال سوکڑی:

ڈھہہ گیا ہے تیز بارش وچ میݙا کچا مکان

لوک خوش ہن ایں دفعہ فصلیں کوں بہتر ݙیکھ کے

احمد خان طارق:

جتھ طارق دڑکے نہ ہوون

کوئی گول مسیت نماز پڑھوں

جانباز جتوئی:

میں پیرس دے بدلے صحن نہ وچیساں

بے دردو___میں اپنا وطن نہ وچیساں

سرور کربلائی:

میں ہاں سرورؔ پیاردا پارس میݙی

قسمت نہ پچھ ، اوکوں سونا کر ݙتا ہم

خود اُنویں پتھر وداں

غزل

تلوار ڈو ہَتھ تیر ڈو گل بھیج ڈیویجے قاتل ڈو اوندی کرنڑی دا پَھل بھیج ڈیویجے

ڈیکھوں تاں سہی کون کیڑھے پانڑی دیوچ ہے ساونڑ ڈو کوئی سہکدا تھل بھیج ڈیویجے

او ڈیکھنڑاں چہندا ہے میڈے بھانڑ پُرانڑیں پلکیں دی الماری دا محل بھیج ڈیویجے

ایں عید تے سرکار تیڈو عید دا تحفہ ہنج بھیج ڈیویجے یا غزل ببھیج ڈیویجے

اسمان توں احسان وانگوں رزق جے لہندے احسان کوں اسمان ڈو ول بھیج ڈیویجے

کوئی سر ہے نہ پتھر ہے نہ مخلوق دا کٹھ ہے سرور کوں تیڈے شہر ڈو ول بھیج ڈیویجے

مہجور بخاری:

پاڑیے سویچ ویندن اے وی امید ہے پئی

رُٹھرے منیج ویندن اے وی امید ہے پئی

نکی جئیں گالھوں رُسدیں ݙھولا تیݙی کمال ئِ

سائل ݙیروی:

سائل ظلم عجیب ݙٹھم

کٹ مار کے پچھدن کیا تھئی

شاکر شجاع ابادی:

میڈی زندگی وگڑیا دھاگہ ھے ایکوں تنڑدا ونڑدا کوئ نی

ایویں ٹوٹے کرکے سٹ ڈیندن اتے گنڑدا گنڑدا کوئ نی

میاں ھر کوئی چنڑدے کلیاں کوں ڈٹھے پھل کوں چنڑدا کوئ نی

ھنڑں بس کر شاکر روونڑں دی تیڈی دھاڑ کوں سنڑدا کوئ نی

خواجہ غلام فرید

آ  چݨوں  رل  یار

پیلھوں پکیاں نی وے

کئی بگڑیاں کئی ساویاں پیلیاں

کئی بھوریاں  پھکڑیاں  نیلیاں

کئی  اٌودیاں  گٌلنار

کٹویاں  رَتیاں نی وے

بار  تھئی   ہے  رشک   ارم  دی

سُک سڑ گئی ڄڑھ ݙُکھ تے غم دی

ہر   جا   باغ   بہار

ساکھاں چکھیاں نی وے

پیلھوں ݙیلھیاں دیاں گلزاراں

کہیں گل ٹوریاں کہیں سِر کھاریاں

کئی  لا  ٻٹھیاں  ٻار

بھَر بھَر پچھیّاں نی وے