سرائیکی ڈراما

اصطلاحی معنی وچ ڈراما توں مراد اینجھی کہاݨی ہے جینکوں اسٹیج اُتے کرداراں دی مدد نال پیش کیتا ویندے۔ ڈرامے وچ انسان دی دلچسپی دا اندازہ انہاں ناٹک، سوانگ توں لایا ونڄ سڳدیے۔ جیڑھے جو زمانہ قدیم وچ یونان تے وادیٔ سندھ تے ہندوستان وچ مختلف مذہبی تہواراں اُتے رسماں یا لوکاں کوں تفریح کیتے پیش کیتے ویندے ہن۔ انہاں وچوں کجھ مِلدیاں رلدیاں شکلاں اڄ وی شادی خوشی دے مواقع اُتے بھانڈاں، نقلیاں تے رہَس دی صورت وچ ݙسدین۔ تہوں آکھیا ونڄ سڳدے جو ایہ ہک اینجھی صنف ہے جیڑھی جو ابتداء کنوں گھن تے عہدِ حاضر تک مختلف شکلاں وچ پیش کیتی ویندی پئی ہے۔ انسانی حیاتی دے واقعات کوں تحریر دے دائرے وچ گھن آوݨ کوں کہاݨی آکھیا ویندے۔کہاݨی تے ڈرامے دا تعلق ٻہوں ڳوڑھا ہے۔ ٹیکنیک دے اعتبار نال ڈرامہ نگار کوں ایں ڳالھ دا خیال رکھݨا پوندے جو اوندے لکھے ہوئے ڈرامے دے مختلف مناظر وچ ابتداء کنوں گھن تے انجام تک آپت وچ تال میل ہووݨاں چاہیدے۔ تاں جو ݙیکھن/ سنݨ/ تے پڑھن والیاں دی توجہ دے دلچسپی گھٹ نہ تھیوے۔ ایندے علاوہ کرداراں دی ذہنی تے جذباتی کشمکش تے ٻئیاں کیفیات دا اظہار ڈرامے دی تشکیل تے ترتیب کیتے ضروری ہوندے۔ کشمکش یا تصادم ڈرامے دی بنیادی خصوصیات ہن۔ ڈرامے وچ تصادم، کرداراں دے ذریعے پیدا کیتا ویندے۔ ڈراما انسان دی جبلت وچ شامل ہے۔ ایہ صنف ٻہوں قدیم وی ہے تے جدید وی۔ ایندے بارے ڈاکٹر طاہر تونسوی آپݨے ہک مضمون ’’سرائیکی زبان وچ ڈراما‘‘ بارے لکھدن:

’’عہد قدیم کنوں سرائیکی وچ ڈرامہ لکھیندا آندے اتے اسٹیج تے وی پیش کیتا ویندا رہ ڳئے۔ ہندواں دے مذہبی تہوار، دُسہرے وچ ہک مہینے تک ناٹک سبھا پیش کیتا ویندا ہئی۔ جیندے وچ رام لِیلا، رام کہاݨی، رام لچھݨ دا بن باس، جھیٔں ڈرامے ہوندے ہن۔‘‘^[١]

سرائیکی وسیب وچ مختلف تہواراں، میلیاں ٹھیلیاں، شادی خوشی دے مواقع اُتے نقلی ٹولیاں، تماشے وال، بھنڈ، آپس وچ مختلف کرداراں دا روپ دھار کے جگت، وکتی بازی کریندے ہن۔ ڈرامے دی ایہ صورت منڈھ قدیم کنوں اڄاں تک ٹردی پئی ہے۔ سرائیکی زبان وچ منظوم ڈرامہ ’’ہیر رانجھا‘‘، سسّی پنوں، سوہݨی مہیوال، لیلیٰ مجنوں، مرزا صاحباں، سمّی راول، لوک داستاناں اُتے مشتمل ہوندا ہا۔^[٢]