چولستان دے پُراݨے سرائیکی وستیاں

قلعہ دیراوڑ چولستان

چولستان دی بتری (٣٢) ایہو جہیاں جاہِیں ملین جنہاں کوں ٤٠٠٠ تُوں ٣٠٠٠ سال قبل مسیح دیاں وستیاں وی آکھیا ون٘ڄ سڳدے۔

چولستان دیاں اِنّھاں پُراݨیاں وستیاں وِچوں نکیاں نکیاں ٹنڈیں جنگھیں آلے زناوریں دیاں مورتیاں، سیپ تے پکائی ہوئی مٹی آلیاں چوڑیاں پیہن اے پتھراں دے ٹوٹے تے ٻہوں سارے اوزار مِلین۔ اتھاں پتھر دی صنعت ترقی کرین٘دی پئی ہئی، ایں واسطے پتھر دے چاقوں، برمے، تیر تے رن٘بے وی ملیے ہِن۔ چولستان دیاں انّھاں بتری (٣٢) وستیاں دے آثار (ملتان اے) جلیل پور دی پہلی تے ݙوجھی وستی، سرائے کھوں (ٹیکسلا نال) گوملا دی پہلی آبادی تے رحمان ڈھیری (ڈیرہ اسماعیل خان) توں ملݨ انّھاں اوزاراں نال این٘دا موازنہ کِیتا ون٘ج سڳدے۔ ہاکڑہ دور تُوں بعد چولستان وِچ ابتدائی ہڑپائی دور یا کوٹ ڈیجی دور دیاں اِکتالی (٤١) وستیاں مِلیاں ہِن۔ ایں آکھیا ویسی جو اے او دور ہا جڈاں وادیٔ سندھ دی تہذٰیب کوئی واضح شکل پئی اختیار کرین٘دی ہئی۔ اساکوں سمجھ نی اَمدی جو ڈاکٹر رفیق مغل دا جیرھا تحقیقی کم جاری ہا، اونکوں کیوں روک ݙتّا ڳے۔ کیا لہور والے مارکہ گھبرا تاں نی ڳے جو سرائیکی علاقے دی عظمت ایں طرح ظاہر تھیندے اے تاں اساݙا پَھکا نی بچدا؟۔ کتنے افسوس تے ݙُکھ دی ڳالھ اے جو قلعہ لہور جین٘دی تریخ سرائیکی وسیب دے آثارِ قدیمہ تے قلعہ جات توں ٻہوں تھولی اے، کروڑاں روپیہ خرچ کِیتا وین٘دا پے۔ اساݙے علاقے دی لُکّی ہوئی تاریخ تے ٻئی مٹی پاتی وین٘دی اے۔ پر اے زیادتی اُوں وقت تک جاری رہسے جݙݨ تئیں وسیب دے لوک خود اُشاک نہ تِھیسِن، اتے اپݨی تاریخ کوں آپ بچاوَن اَتے اڳّوں آ تے آپݨی تاریخ آپ بݨاوݨ دی کوشش نہ کریسِن۔ سرائٰکی وسیب دی تہذٰب تے ثقافت کو نِشابُر کرݨ سانگے ٻہوں سارے لوکیں کم کِیتے پر عملی تحقیقات دے حوالے نال ڈاکٹر رفیق مغل اَتے کتابی ریسرچ دے حوالے نال ملتان دے ابنِ حنیف ٻہوں چنڳّا کَم کِیتے۔

ٻیا ݙیکھو

• سرائیکی قدیم تہذیب۔
• سرائیکی قدیم زبان اتے تہذیب۔
• سرائیکی وسیب قدیم ہاکڑہ تہذیب دا حصّہ۔
• سرائیکی وسیب وِچ ملتان اتے چولستان۔
• سرائیکی وسیب دی مختلف زمانیاں وِچ ونڈ۔

ٻاہرے رابطے

• جھوک پبلشرز دے کتاباں۔
• سئیں ظہور دھریجہ دا تعارف اُردو زبان وِچ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔