سرائیکی شاعری اچ غزل گوئی

"سرائیکی شاعری اچ غزل گوئی" فیض بلوچ دی تحقیق و تالیف ہے ایں کتاب دے ناشر، مشعل ادب، ملتان ہن۔ ایندے چھپݨ دی تاریخ 2003ء ہے تے۔ ایہ کتاب، جھوک پرنٹرز ملتان توں 500 دی تعداد وچ شائع ڳئی ہے۔ ایندی قیمت 120 روپئے تے صفحات دی کل تعداد 192 ہے۔

"میݙی عرض" دے عنوان نال، محقق و مرتب، کتاب دے ابتدائیے وچ لکھدن:

"میݙی ایں ساری محنت دا مقصد سرائیکی غزل دا شروع توں گھن کے اج تونٹیں دا پندھ، ایندی رفتار، مختلف ادوار اچ لکھی ونڄݨ آلی غزل دے نمونے، جنہاں شاعراں غزل تے زیادہ محنت کیتی، انہاں دی محنت کوں سرھاواں، غزل اچ آوݨ آلیاں تبدیلیاں کوں بیان کرݨ تے غزل دے متعلق عصری عوامل کوں کتابی صورت وچ پیش کرݨ ہا تاں جو کتاب دے قاری کوں سرائیکی غزل دے نین، نقش، ایندی پوری تاریخ دے آئینے وچ نظر آ سڳن تے ٻیا ایہ جو سرائیکی غزل دا ایہ گلدستہ آوݨ والے زمانے کوں وی خوشبو ونڈا سگے۔ میں اپݨی معلومات دی حد تائیں غزل دے ہر نویں موڑ دی نشان دہی کرݨ دی پوری پوری کوشش کیتی اے تے معروف غزل گو شعراء حضرات دے حوالے پیش کیتے ہن۔ پر میں ناچیز نہ تاں کوئی علمی دعویٰ رکھداں تے نہ ای پورے سرائیکی وسیب دے شاعراں توں میݙی واقفیت ممکن اے۔ سو اپݨی علمی کوتاہی تے رہ ڳئے ٻہوں  سارے شعراء حضرات توں ناوا قفیت پاروں میں معذرت دا خواست گارہاں۔ اپݨے پاروں میں پوری کوشش کیتی ہے جو سرائیکی غزل دی ٹور بارے کجھ معلومات پیش کرسگاں پر یقینا ایہہ مضمون نہ تاں کل مکمل ہاتے نہ اَج مکمل ہے۔"

"سرائیکی شاعری وچ غزل گوئی" محقق اتے مرتب، فیض بلوچ ہوراں دا سرائیکی لوک شاعری دی صنف غزل بارے اتے سرائیکی غزل گو، شاعراں دا ہک نا مکمل تذکرہ شمار کیتا ونڄ سگدے۔ ایں کتاب وچ شاعراں دے کوائف، تاریخ پیدائش، اصل ناں، قلمی ناں، جاء ٹکانہ (مستقل رہائش دا پتہ) درج ہن۔ اتے شاعراں دا نمونہ کلام، مختصر تاثراتی جملیاں دی صورت وچ درج ہے۔مثلا: ہک نمونہ:

• نصیر سرمد سائروی

• اصل ناں   …… نصیر الدین

• تخلص      …… سرمد

• جمن       …… 1946ء

• پتہ  …… دین پور روڈ۔ ڈیرہ اسماعیل خان

نصیر سرمد سرائیکی شاعری دا ہک معتبر حوالہ ہن۔ انہاں دی شاعری پڑھݨ تے سݨن والیاں کوں ٻہوں  متاثرکریندی ہے۔ کیوں جو آپ دی شاعری وچ درد ہے وچھوڑا، مونجھ مونجھاری تے سوزو گداز پاتا ویندے۔ او ہک باشعور تے سجاک شاعر ہے تے غزل دے مزاج کوں سمجھدے۔نمونہ کلام:

خنجراں کوں تیز شمشیراں کوں ݙیہدا رہ ڳیاں

اوہ میݙے دل کوں تے میں تیراں کوں ݙیہدا رہ ڳیاں

دل کھتائیں قید تاں نئیں تھیندا اوں کالی زلف دا

خواب دے وچ رات زنجیراں کوں ݙیہدا رہ ڳیا

فیض بلوچ لکھدن:

"جتھوں تک سرائیکی غزل دا تعلق ہے تاں ایندے مونڈھی (ابتدائی) شاعر بارے کوئی حتمی فیصلہ نہیں کیتا گیا جو پہلا غزل گو شاعر کون ہے؟ بہر حال میݙی ناقص معلومات موجب غزل دی ابتداء سرائیکی شاعری اچ باقاعدہ طور تے حضرت خواجہ غلام فریدؒ دے زمانے توں بعد تھئی ہے تے قاضی راضی، پہلا صاحب دیوان غزل گو شاعر ہے۔ جیندے دیوان وچ اکونجھا (51) غزلاں شامل ہن تے انہاں غزل ہک باقاعدہ صنف اَپنا کے لکھی ہے۔"

ٻیا ݙیکھو

• سرائیکی شاعری دے کجھ مہاندرے شاعر

• ضلع مظفر گڑھ ۔ تاریخ، ثقافت تے ادب

• قدیم سرائیکی شاعر تے ادیب

• ماہنامہ فکرِ فرید اتے ٻئے رسالے

• سرائیکی لوک ادب دے رسالے

ٻاہرلے جوڑ

• سئیں ڈاکٹر خالد اقبال دی لائبریری ݙیکھو

• سئیں ڈاکٹر خالد اقبال دا تعارف انگریزی وِچ

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔ ۔