ضلع مظفر گڑھ ۔ تاریخ، ثقافت تے ادب

ڈاکٹر سجاد حیدر پرویز دی کتاب "ضلع مظفرگڑھ ۔ تاریخ ، ثقافت تے ادب" مئی 1989ء وچ پاکستان پنجابی ادبی بورڈ لاہور دی طرفوں چھاپی ڳئی ہے۔ ایں کتاب دے کل صفحات دی تعداد 958ہے۔ ضلع مظفرگڑھ تاریخ ، ثقافت تے ادب دے صفحہ 384تا صفحہ نمبر 899 وچ

سرائیکی ادبی جائزہ

پنجابی ادبی جائزہ

پیش کیتا ڳئے۔ اتے مظفرگڑھ ضلع دے سرائیکی لوک ادب گھندے ہوئے اینکوں ترے ادوار وچ تقسیم کیتے۔

پہلا دور

ابتداء توں گھن تے 1989ء تک د ے مرحوم لکھاری:

ݙوجھا دور

ویہویں صدی دے شروع توں پاکستان بݨݨ تک دوران ڄمݨ والے لکھاری۔

تریجھادور

پاکستان بݨݨ توں بعد تے ہن توݨیں دے دوران ڄمݨ آلے لکھاری

ڈاکٹر سجاد حیدر پرویز دی تحقیق مطابق پہلے دور وچ وِیہہ لکھاری ہن۔ ݙوجھے دور وچ تے تریجھے دور وچ 41 لکھاری ہن۔ اُنہاں پہلے دور دا پہلا لکھاری نواب مظفر خان بانی مظفرگڑھ لکھیئے ۔ جیہڑا 1757ء وچ ڄمیاہا۔ او مظفرگڑھ وچ لکھتی شکل وچ لبھݨ آلے سرائیکی ادب دا پہلا لکھاری تے شاعر ہے۔ اتے ایندا حوالہ انہاں ’’تاریخ ملتان از منشی عبدالرحمن 1985ء صفحہ 159 درج کیتے مگر شاعر دا نمونہ کلام درج نی کیتا ڳیا۔^[١] البتہ شاعر بارے منڈھلے کوائف درج کیتے ڳیئن۔

نواب مظفر خان (1757ء … 1818ء)

اصل ناں : مظفر خاں تخلص: مظفرؔ

ڄمݨ دا سال: 1757ء

مرݨ دا سال : 1818ء

حالات زندگی

نواب مظفر خان شہید بانی مظفرگڑھ 1171ھ (1757ء) وچ ابدالی روڈ ملتان دے نیڑے شیش محل (موجودہ کمشنر ہائوس ملتان) دے سامݨے ہک مکان وچ ڄمے۔ آپ دے والد نواب شجاع محمد خان ہن۔ 1779ء توں 1818ء توݨی نواب مظفر خان ملتان دے حاکم رہے۔ 1798ء وچ نواب نے موسن دی ہٹی (موجودہ مظفر گڑھ شہر) دے مقام تے ہک عالی شان قلعہ تعمیر کرایا جیکوں مظفر گڑھ دا ناں ݙتا۔ 1211ھ (1796ء) وچ اینکوں اپݨی دریائے چناب پار دی مقبوضات دا صدر مقام بݨایا۔ نواب مظفر خان وݙا پاکباز انسان ہا۔ نماز پنجگانہ تے تہجد نماز کݙاہیں قضا نہ کیتی۔ مولوی حکیم اللہ بخش نظامی دے قول مطابق نواب مظفر خاں سرائیکی وچ شاعری وی کریندے ہن اتے نواب صاحب دی ہک سی حرفی بزبان سرائیکی موجود ہے جیندے وچ مظفر تخلص موجود ہے۔نواب مظفر خان کوں مہاراجہ رنجیت دی فوج نے 1875ء بکرمی 1818ء وچ شہید کرݙتا۔ تاریخ شہادت 2 جون دے ݙینہہ چھݨ چھݨ ہا"^[٢]