ٻیڑی وچ دریا (ناول)

ڈاکٹر اسلم انصاری دا ناول ’’ٻیڑی وچ دریا‘‘ اشاعت ۲۰۰۳ء لوک ریت پبلی کیشنز ملتان دی طرفوں شائع تھئے۔ ایں ناول وچ مول راج دا عہد، رنجیت سنگھ دا حملہ، سکھا شاہی توں بعد، انگریزاں دی قبضہ گیری دے واقعات کوں منفرد انداز نال بیان کیتا ڳئے۔ ناول وچ قدیم ملتان دی تاریخ، تہذیب، تمدن تے تاریخی پس منظر وچوں منظر نگاری ٻہوں شاندار ہے۔ ایہ ناول مضبوط پلاٹ، خوبصورت مکالمات تے کردار نگاری دے حوالے نال ناول نگار دے ݙونگھے مشاہدے دی عمدہ عکاسی کریندے۔ ناول دی کہاݨی ’’سانول‘‘ دے ارد گرد گھمدی ہے۔ جیڑھا دریا دی مݨ دا وسینک ہے۔ او آپݨے یار، سارنگ دی مدد سانگھے ملتان پڄدے۔ ملتان آ تے سارنگ دی ماء تے بھیݨ کوں ملدے۔ سارنگ، ہک بندے دے قتل دے الزام وچ ڈھکیڄ ویندے۔ سانول آپݨے سنڳتی کوں چھڑاوݨ وچ کامیاب تھی ویندے۔ کنیزاں، وَسّو، نرملا، صاحباں دی کردار نگاری خوب ہے۔ ایہ ہک کامیاب ناول ہے۔ ایں ناول دا اردو ترجمہ ’’کشتی میں دریا‘‘ پروفیسر عطاء اللہ اعوان نے کیتے۔ ایں ترجمے کوں ماہنامہ ’’سپوتک‘‘ لاہور دسمبر ۲۰۰۵ء دے شمارے وچ خصوصی نمبر دے طور تے شائع کیتا ڳئے۔

اِیں سرائیکی ناول دیاں فنی خصوصیات وچ پلاٹ نگاری، کردار نگاری، منظر نگاری، مکالمہ نگاری، زمان تے مکان دی مطابقت، زبان و بیان دی اہمیت، دلچسپی، تجسّس تے مقصدیت شامل ہن۔ اِیں ناول وِچ، انسانی حیاتی دے حالات، واقعات کوں انوکھے تے دلکش انداز وچ سامݨے گھن آیا ڳے۔ ناول نگار سئیں ڈاکٹر اسلم انصاری نے آپݨے ناول کوں دلچسپ بݨاوݨ کیتے ناول دے حصے یا پلاٹ کوں ترتیب چنڳا ݙِتّے، منظر نگاری کریندِن۔ کرداراں دے ذریعے مکالمے نال ڳالھ کوں اڳاں ٹریندن تے مکالمیاں وچ زور دا بیان شامل کِیتا ہِنیں۔^[١]

سرائیکی زبان وچ ݙو ناول شائع تھیوݨ توں بعد، ہک ݙہاکے تئیں ناول دی اشاعت رُکی رہئی البتہ ایں دوران اردو دے ݙو کلاسیکی ناول، ترجمے دی صورت وچ سرائیکی نثری سرمائے وچ شامل تھئے۔ ڈپٹی نذیر احمد دے ناول ’’توبتہ النصوح‘‘ دا ترجمہ ’’توبہ زاری‘‘ دے عنوان نال، پروفیسر دلشاد کلانچوی نے ۱۹۷۱ء وچ کیتا۔ نذیر علی شاہ نے ۱۹۷۹ء وچ عبدالحلیم شرر دے ناول ’’فردوس بریں‘‘ دا سرائیکی زبان وچ ترجمہ ’’فردوس ٹھڳالی‘‘ دے ناں نال کیتا تے ایہ ۱۹۷۹ء کوں شائع تھیا۔