سِݨاواں

سرائیکی دے لوک ادب دا تذکرہ وی ٻہوں وسیع اَتے پھیلاء آلا ہِے جیکُوں ہِک جاء تے کٹّھا کرݨ ٻہوں اوکھا کَم ہِے تہوں اِیکُوں اساں انجو انج شہراں دے ناں دے نال اُنّھاں دے لوک ادب (Folklore) دے حساب نال ونݙین٘دے ہِسے۔ سرائیکی وسیب ہِک ٻہوں قدیم اَتے لوک تہذیب تے لوک ثقافت دا ڳڑھ ہِے۔ اِیں سانڳے اِتّھوں دے انجو انج شہراں وِچ انجو انج مزاج دے لوک رہن٘دے ہِن۔

ضلع مظفر گڑھ

ضلع مظفر گڑھ سرائیکی دا ہِک اہم شہر ہِے۔ اِیندے شمال وِچ لیّہ، مشرق والے پاسے دریائے چناب تے اِیندے پار ضلع ملتان ہِے، جنوب دے پاسے ضلع بہاول پور تے ضلع رحیم یار خان ہِن، مغرف دے پاسے دریائے سندھ اَتے اِیندے پار ڈیرہ غازی خان تے راجن پور دے اضلاع ہِن۔ مظفر گڑھ دِی بنیاد نواب مظفر خان نے ہِک قلعہ بݨوا تے رکھی ہَئی، علم و اَدب دِی روایت اِبتداء تُوں اِی چلدی آندی ہِے۔

کوٹ اَدّو (تحصیل)           

ضلع مظفر گڑھ دا اِیہ شہر ملتان کنُوں شمال دِر 54 کلو میٹر دے فاصلے تے ہِے۔ اِیں شہر دِی بُنیاد نواب اَدّو خان نے 1550ء دے قریب رکھی ہئی۔ مشہور سرائیکی عوامی گلوکار پٹھانے خان دا تعلق کوٹ اَدّو نال ہِے۔ سیّد اَمیر حیدر شاہ (1858ء ۔ 1898ء)، ہیر رانجھا، ہیر میرݨ شاہ، مکمل قِصّہ ہیر رانجھا مع غزلیات اَتے آتش عِشق اُنہاں دِیاں تصانیف ہِن۔ حفیظ الرحمن حفیظ نے میرݨ شاہ دے حالاتِ زندگی تے نمونہ کلام مرتب کِیتے۔  فیض بلوچ، تحصیل کوٹ اَدّو دے موضع نور شاہ علائی وِچ پیدا تھئے۔ علمی اَدبی حوالے نال کوٹ اَدّو ٻہُوں معروف وسیبی شہر ہے۔ رفیق خاور جسکانی اتے نذیر احمد نذیر، بشیر بزمی اتھوں دے معروف ادیباں وِچوں ہِن۔

سِݨاواں

سِݨاواں دا لوک ادب (قصبہ)

سناواں، کوٹ اَدّو کنُوں پندرہ کلو میٹر دے فاصلے تے ہِے ’’سِناواں‘‘ قوم دے لوکاں اِیکوں آباد کِیتا ہَئی۔ شعرو لوک ادب دے حوالے نال شاکر مہروی (میں یاد آساں / سرائیکی شعری مجموعہ)، اُنہاں دے ڈوہڑے وسیب وِچ ٻہُوں مشہور ہِن۔ سیّد ناصر عباس رضوی، ماہر لسانیات محقق اَتے اُستاد، دانشور ’’بولی بھوم دِی سُنڄاݨ‘‘ اُنہاں دِی کتاب شائع تھی چُکی ہِے۔ محمد حیات چُغتائی، سرائیکی نثر اَتے نظم ݙونہیں وِچ لکھدے ہَن۔

قاسم سیال (اَصل ناں غلام قاسم سیال) سِناواں وِچ پیدا تھئے۔ کئی اَخبارات وِچ کالم نگاری کِیتی۔ ریڈیو پاکستان ملتان دے معروف پروگرام ’’جمہور دِی آواز‘‘ دے کمپیئر اَتے ریڈیو پاکستان ملتان توں ٻالاں کِیتے پروگرام ’’پُھلواڑی‘‘ وِچ سرائیکی ڈرامائی فیچر ’’چاچا اَلف خالی‘‘ ہِک مُدّت تئیں لکھدے رہئیے۔

ٻِیا ݙیکھو

• مظفر گڑھ

• سرائیکی لوک ادب

• سرائیکی وسیب

• سرائیکی وسیب دی ثقافت

ٻاہرلے جوڑ  

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد

• تاریخ ملتان۔ حصّہ اوّل آرکائیو تھئی ہوئی۔ (آرکائیو ڈاٹ او آر جی) اُتے۔

• ملتان دے وِچ سرائیکی ٻولی دا علمی اَدبی خزانہ جیڑھا انجو انج لائبریریاں وِچ موجود ہِے۔۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔