اُچّ

اِیہ خِطّہ وی سرائیکی وسیب ہِک ٻہوں قدیم اَتے لوک تہذیب تے لوک ثقافت دا ڳڑھ ہِے۔ اِیں سانڳے اِتّھوں دے انجو انج شہراں وِچ انجو انج مزاج دے لوک رہن٘دے ہِن۔ اِتُّھوں دے لوک ادب دا تذکرہ وی ٻہوں وسیع اَتے پھیلاء آلا ہِے جیکُوں ہِک جاء تے کٹّھا کرݨ ٻہوں اوکھا کَم ہِے تہوں اِیکُوں اساں انجو انج شہراں دے ناں دے نال اُنّھاں دے لوک ادب (Folklore) دے حساب نال ونݙین٘دے ہِسے۔

ضلع بہاول پور

بہاول پور جِیکُوں ماضی وِچ ریاست دا دَرجہ حاصل ہَئی۔ آثارِ قدیمہ دے ماہرین دے مُطابق وادیٔ سِندھ دی پُراݨی تے عظیم تہذیب بہاول پُور دے آسوں پاسوں وجود وِچ آئی۔ جِیکُوں وادیٔ ہاکڑہ دِی تہذیب وی آکھیا ویندے۔ ہَڑپائی دور کنُوں پہلے دے آثار صحرائے چولستان وِچ کھنڈے ہوئے ملدِن۔ ماہرینِ آثارِ قدیمہ نے ہاکڑہ تمدّن دے دور دا زمانہ 4000 ق م توں 3000 ق م ڈَسائے۔  نواب بہاول پور، بہاول خاں اَوّل نے بہاول پور شہر دی بُنیاد رکھی ہَئی۔ ضلع بہاول پور دی شمالی سرحد دے نال دریائے ستلج وہندے، جِیندے پاروں ضلع ملتان تے ضلع وہاڑی ہِن، مشرق وِچ ضلع بہاول نگر ہِے۔ جنوب وِچ بھارت دا علاقہ ہِے تے مغرب وِچ ضلع رحیم یار خان ہِے۔ احمد پُور شرقیہ ، بہاول پور، حاصل پور، خیر پور ٹامیوالی اَتے یزمان دیاں تحصیلاں ہِن۔

اُچّ شریف

جُغرافیہ

ضلع بہاول پور دا مشہور تاریخی شہر ہِے۔ اِیہ شہر بہاول پُور توں جنوب مغرب توں 38 مِیل دے فاصلے تے پنجند دے سنگم تے ہِے۔ اِیہ شہر مختلف مذاہب، تہذیباں اَتے ثقافتاں دا مرکز رھیئے۔ اِینکُوں، بزرگانِ دین تے اولیاء دا شہر وِی آکھیا ویندے۔

لوک ادب

ضلع بہاول پور دا مشہور تاریخی شہر ہِے۔ اِیہ شہر بہاول پُور توں جنوب مغرب توں 38 مِیل دے فاصلے تے پنجند دے سنگم تے ہِے۔ اِیہ شہر مختلف مذاہب، تہذیباں اَتے ثقافتاں دا مرکز رھیئے۔ اِینکُوں، بزرگانِ دین تے اولیاء دا شہر وِی آکھیا ویندے۔  علم و لوک ادب دے حوالے نال عبدالحکیم اُچوی، مخدوم شمس الدین سیّد، تے مخدوم دیوان ولایت شاہ بخاری دے ناں خاص اہمیت رکھیندِن۔ عبدالحکیم اُچوی 1770ء وِچ پیدا تھئے تے 1827ء وِچ فوت تھی گئے۔ اُنہاں دِی مثنوی ’’زُلیخا‘‘ ٻہُوں مشہور ہِے۔ مخدوم شمس الدین سیّد، اُچّ شریف دے خانوادہ گیلانیہ دے پنڄویں سجادہ نشین ہَن۔ اُنہاں دا سرائیکی کلام ’’نِشاطِ انجمن‘‘ چَھپیا۔

مخدوم دیوان ولایت شاہ نقوی (1852ء ۔ 1905ء) اُنہاں دِی شاعری سرائیکی ڈوہڑیاں اُتے مشتمل ہِے۔ ہمراز سیال اُچوی دے سرائیکی لوک شاعری دے مجموعے (گھنݙ کھول، تے ہر پُھل زخمی) چَھپ چُکی ہِے۔ محمد اختر تاتاری مرحوم دا شعری مجموعہ ’’پندھ اُولڑے‘‘ چَھپ چُکے۔

ٻِیا ݙیکھو

• بہاول پُور

• سرائیکی لوک ادب

• سرائیکی وسیب

ٻاہرلے جوڑ  

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد

• ملتان دے وِچ سرائیکی ٻولی دا علمی اَدبی خزانہ جیڑھا انجو انج لائبریریاں وِچ موجود ہِے۔

• [https://www.mintageworld.com/history/detail/247-Bahawalpur/ بہاولپور، پنجاب، پاکستان دی تاریخ۔ (انگریزی ٻولی وِچ)۔[۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔