بہاول پُور

سرائیکی وسیب لوک تہذیب تے لوک ثقافت دا ڳڑھ ہِے۔ اِیں سانڳے اِتّھوں دے انجو انج شہراں وِچ انجو انج مزاج دے لوک رہن٘دے ہِن۔ اِتُّھوں دے لوک ادب دا تذکرہ وی ٻہوں وسیع اَتے پھیلاء آلا ہِے جیکُوں ہِک جاء تے کٹّھا کرݨ ٻہوں اوکھا کَم ہِے تہوں اِیکُوں اساں انجو انج شہراں دے ناں دے نال اُنّھاں دے لوک ادب (Folklore) دے حساب نال ونݙین٘دے ہِسے۔

بہاول پور

جُغرافیہ

بہاول پور جِیکُوں ماضی وِچ ریاست دا دَرجہ حاصل ہَئی۔ آثارِ قدیمہ دے ماہرین دے مُطابق وادیٔ سِندھ دی پُراݨی تے عظیم تہذیب بہاول پُور دے آسوں پاسوں وجود وِچ آئی۔ جِیکُوں وادیٔ ہاکڑہ دِی تہذیب وی آکھیا ویندے۔

لوک ادب           

بہاول پور جِیکُوں ماضی وِچ ریاست دا دَرجہ حاصل ہَئی۔ آثارِ قدیمہ دے ماہرین دے مُطابق وادیٔ سِندھ دی پُراݨی تے عظیم تہذیب بہاول پُور دے آسوں پاسوں وجود وِچ آئی۔ جِیکُوں وادیٔ ہاکڑہ دِی تہذیب وی آکھیا ویندے۔ ہَڑپائی دور کنُوں پہلے دے آثار صحرائے چولستان وِچ کھنڈے ہوئے ملدِن۔ ماہرینِ آثارِ قدیمہ نے ہاکڑہ تمدّن دے دور دا زمانہ 4000 ق م توں 3000 ق م ڈَسائے۔  نواب بہاول پور، بہاول خاں اَوّل نے بہاول پور شہر دی بُنیاد رکھی ہَئی۔ ضلع بہاول پور دی شمالی سرحد دے نال دریائے ستلج وہندے، جِیندے پاروں ضلع ملتان تے ضلع وہاڑی ہِن، مشرق وِچ ضلع بہاول نگر ہِے۔ جنوب وِچ بھارت دا علاقہ ہِے تے مغرب وِچ ضلع رحیم یار خان ہِے۔ احمد پُور شرقیہ ، بہاول پور، حاصل پور، خیر پور ٹامیوالی اَتے یزمان دیاں تحصیلاں ہِن۔ بہاول پور کوں علمی اَدبی مرکز دی حیثیت حاصل ہِے۔ منشی رائے دولت نے نواب بہاول پور ثانی دے عہد وِچ ’’مراۃ دولت عباسیہ‘‘ دے ناں نال بہاول پور دی پہلی تاریخ لکھی۔ دبیرُ الملک مولوی عزیز الرحمٰن نے بہاول پور دی اَدبی روایات کِیتے ٻہوں خدمات اَنجام ڈِتیاں۔ مولانا عزیز الرحمن دا وَݙا کارنامہ دیوانِ فریدؒ دا اُردو ترجمہ ہِے۔ مولانا عزیز الرحمن نے تقریباً 14 کتاباں لکھ تے دبستانِ بہاولپور وِچ اِضافہ کِیتے۔

بہاول پور وِچ علمی اَدبی روایات کُوں اَگتے ودھاوݨ سانگے دِل سوز کلانچوی، پروفیسر دِل شاد کلانچوی (مترجم قرآن مجید بزبانِ سرائیکی)، محمد بشیر ظامی بہاول پوری، محمد اَسلم قریشی، ڈاکٹر قاسم جلال،  مسرت کلانچوی، بتول رحمانی، پروفیسر ڈاکٹر سلیم ملک، دِل نور نور پُوری، ڈاکٹر نواز کاوِش، جمشید کلانچوی، سرائیکی لوک شاعری دا اِرتقاء (تحقیقی مقالہ) تے جدید سرائیکی شاعری دا مُنݙھ بدھݨ والے ڈاکٹر نصر اللہ خان ناصر۔

ٻِیا ݙیکھو

• ملتان دا لوک ادب

• سرائیکی لوک ادب

• سرائیکی وسیب

ٻاہرلے جوڑ  

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد

• ملتان دے وِچ سرائیکی ٻولی دا علمی اَدبی خزانہ جیڑھا انجو انج لائبریریاں وِچ موجود ہِے۔

• https://www.mintageworld.com/history/detail/247-Bahawalpur/ بہاولپور، پنجاب، پاکستان دی تاریخ۔ (انگریزی ٻولی وِچ)۔۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔