ماء تے ٻال کِیتے ٻول
سرائیکی ٻہوں وݙاسماج ہے، ایندی سیر کروں تاں ہک ہک قدم تے حکمت دے نمونے تے جھلکیاں ملسن ۔سرائیکی اکھاݨ تے سرائیکی ٻجھارتاں، ٻالاں کِیتے وݙیاں دے ٻول، ٻالاں کِیتے ماء دے ٻول اِین٘ویں اِی ماء تے ٻال دے حوالے نال وی گِیت تے ٻول ہون٘دن ڄہڑے سرائیکی لوک ادب وِچ ٻہوں اہم ہِن۔
نمونے دے کُجھ سرائیکی گیتتے ٻول حاضر ہِن:
حمل ویلے
عطر پُھلّاں دا مامݨاں
ماہ پہلا چڑھیا ای وے
کے شُدھ ماݨکے
عطر پُھلّاں دا مامݨاں
ماہ ݙُوجھا چڑھیا اِی وے
کے شُدھ ماݨکے
عطر پُھلّاں دا مامݨاں
ماہ نانہواں چڑھیا اِی وے
میکوں دائی سݙا ݙے وے
میکوں گِھیؤ منگوا ݙے وے
ٻال دے ڄمّݨ اُتّے
آیا آیا آیا
آیا آیا آیا
آیا تے سوایا
چنگے ویلے میݙی ما جھولی وِچ
پایا
آیا آیا آیا
پُوݨی وے کاکا پُوݨی
پُوݨی وے کاکا پُوݨی
تیکوں ڈھائی ڳلاں سُوݨی
اَدھ پُلوݨی تے اَدھ سلوݨی
لولا وے کاکا لولا
تُوں ہِیں ماء پِیؤ دا ݙولا / تُوں ہِیں کِھیر دا ݙولا[١]
(پُلوݨی: نمکین)
ڄمدے ٻال کوں دھن٘واوݨ ویلے
ٹَھرّی ٹَھرّی ٹَھرّی
ٹَھرّی ٹَھرّی ٹَھرّی
چا کھویساں ڳرّی
دھاتا دھوتا مائی کوں
تے کھنڈ کاکے دی دائی کوں [١]
دھاتا تے دھوتا
دھاتا تے دھوتا
ہَچّھا تے پُچّھا
بݨ ڳِیا لونگاں دا ڳُچّھا
چنگے ویلے دھن٘وایا [١]
ٻال ڄمّے تاں ویلاں گِھنّݨ آلے آہدِن
ساݙے پیراں وِچ اخروٹ
اساں گِھنّݨاں ݙہ دا نوٹ
ساݙے پیراں وِچ سلائیاں
اساں کہڑے ویلے دیاں آئیاں[١]
رون٘دے ٻال کوں چُپ کراوݨ ویلے
نہ رو وے نہ رو وے
پُھلّاں دے پاݨی نال مُون٘ہ دھو وے
ماماں آئیا ماماں آئیا
ماماں ٻیر گِھن آئیا
کاکے دا حِصّہ ڈھیر گِھن آئیا
کاکا نہ رو وے
نہ رو وے[١]
ٻال کوں کِھݙاوݨ ویلے
آ ری چِڑی
(ٻال دا ناں) دے اڳّوں اَن پِھری
آ وے کاں
(ٻال دا ناں) دے اڳّوں اَن ڳاں
متفرق
کھٹّی کھٹّی چھاہ
کھٹّی کھٹّی چھاہ
لڑاکی تیݙی ماء
تتّا تتّا گِھیؤ
اصیل تیݙا پِیؤ
واہ وے میّاں
واہ وے میّاں
کم کریسی کئیّاں
ݙاݙے بابے دیاں
بابا منیسی آ منّے
شریک ݙیسِن دِھیّاں
نؤں ہزار تے ٻارھاں وِیہاں
ڈھولا
کھول تیݙے تے توری کریلا
اَمڑی ہکّل نہ ماریں ساݙا کھیݙݨ دا ویلا
ٻِیا ݙیکھو
حوالہ
- ساݙا ترکہ (2)، مؤلف: پروفیسر شوکت مُغل، جھوک پبلشرز ملتان، 2014ء۔