قیامِ پاکستان تُوں بعد سرائیکی لوک ادب

قیام پاکستان توں بعد سرائیکی لوک ادب در توجہ نہ ݙیوݨ دی وجہ سرائیکی دانشوراں، تخلیق کاراں دا قومی زبان اردو دی خدمت وچ جٹ ونڄݨ ، اتے اپݨی زبان سرائیکی دے مختلف لہجیاں وچ اختلاف رائے وی اہم وجہ سمجھی ویندی ہے۔ سرکاری سطح تے تعلیمی نصاب سازی دے عمل وچ ٻئیاں علاقائی زباناں دی طرحا ں سرائیکی زبان دے ادب دی تدوین تے تشکیل اتے زیادہ توجہ نہ ݙتی ڳئی۔ لوک ادب، کلاسیکل شاعری، کلاسیکی نثر، صوفی شعراء، مقامی تہذیب و ثقافت کوں ہک عرصے تک قومی دھارے وچ شامل نہ کیتا گیا۔ جیندے بارے معروف محقق اسلم رسول پوری لکھدن:

"ستم ظریفی ایہ ہے جو ہر نویں حاکم ساکوں اپݨی تاریخ، زبان تے ادب پڑھایا اتے اونکوں ساڈی تاریخ، زبان تے ادب آکھیا، ایہا وجہ ہے جو اساں عربیں، افغانیں تے مغلیں دی تاریخ، زبان تے ادب کوں اپݨی زبان تے اپݨا ادب سمجھی رکھئے۔"

ایں صورت حال دے نتیجے وچ سرائیکی دانشوراں، ادیباں، شاعراں وچ قومیتی شعور بیدار تھیا تاں وت انہاں اپݨے معروض اتے اپݨی شناخت دی ڳول پھرول دے عمل کوں تیز کر ݙتا۔ کیوںجو سرائیکی خطے دا اشرافیہ طبقہ اپݨی ماء ٻولی زبان کوں اہمیت ݙیوݨ دی بجائے عربی، فارسی، تے انگریزی زباناں دے ادب نال جُڑیا رہیا۔ جیندے ردعمل وچ اتھ دے تخلیق کاراں اپݨی تہذیب، ثقافت تے معاشرت دِر توجہ کیتی اتے پوری سنجیدگی نال شعوری سطح اتے اپݨے ادبی ورثے وچ ودھارا کریندے ڳئے۔ ایندی وجہ ہک تاں پاکستان بݨݨ توں بعد ماضی دا جبر مُک گیا ہئی۔اِتھ دیاں مقامی زباناں، تہذیباں ، ثقافتاں دی طرحاں سرائیکی زبان تے ادب وچ اظہار کوں کہیں جکڑ بندی توں آزاد تھی کے مواقع ملݨ لگ پئے محقق صدیق طاہر لکھدن:

"ساݙی تاریخ دا او دور جیہڑا آزادی دے بعد اساکوں نصیب تھئے کئی لحاظ نال حوصلہ افزاء تے تابناک ہے۔ کیونکہ ایں دور وچ نہ صرف پراݨے ادبی سرمائے دے تحفظ تے اشاعت دے اہم کم دا آغاز تھیا بلکہ نظم تے نثر دے نویں رجحانات راہ پاتی تے قومی جذبات و احساسات کوں عوامی نغمیاں تے گیتاں دا موضوع بݨایا ڳیا ایہ ارتقائی درجہ سرائیکی زبان کیتے دراصل ہک مرحلہ ہا۔‘‘

ایں مرحلے تے سرائیکی شاعراں، دانشوراں، تخلیق کاراں دے چیتے وچ اپݨے ماضی نال محبت اتے ماضی دے تاریخی ادبی ورثے دی ڳول پھرول دی جستجو ݙینہہ وار ودھدی ڳئی۔ ایں تاریخی، تہذیبی ثقافتی شعور انہاں کوں اگتے ودھݨ دا راہ، راستہ ݙکھایا۔ سرائیکی وسیب دے دانشور سئیں حسین احمد مدنی اپݨے ہک انٹرویو وچ آہدن:

"تاریخ ساݙی یاداشت ہے۔ یاداشت جیکر گم تھی ونڄے تاں باقی کجھ نی رہندا۔ …… قومی سطح تے اساں اپݨی یاداشت گم کریندے ویندے ہیں جے اساں تاریخ کوں ونڄا ݙتا تاں ول اساݙی شناخت وی مُک ویسی، آساکوں اپݨی تاریخ، ثقافت کوں نمایاں کرݨ دے علاوہ سانبھݨ کیتے ٻہوں کجھ کرݨے۔"

ٻیا ݙیکھو

• خالد اقبال۔

• سرائیکی لوک ادب دی تاریخ دا مطالعہ۔

• سندھ وادی تے سرائیکی لوک کہاݨیاں۔

• سرائیکی زبان و ادب تے مغلیہ سلطنت۔

• سرائیکی لوک ادب وِچ تذکرے۔            

ٻاہرلے جوڑ

• سئیں ڈاکٹر خالد اقبال دی لائبریری ݙیکھو
• سئیں ڈاکٹر خالد اقبال دا تعارف انگریزی وِچ
• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔ ۔