سرائیکی لوک ادب دے سالانہ ادبی جائزے

سرائیکی لوک ادب وچ "سالانہ ادبی جائزے" دی روایت اخباری ادبی صفحات "روزنامہ آفتاب ملتان" تے روزنامہ امروز ملتان توں تھیندی ہے۔

انہاں سالانہ ادبی جائزیاں وچ پورے ہک سال کے دوران شائع شدہ کتب، رسائل، جرائد، دینی ادب، لسانیات، بال ادب، سیاسی ادب فریدیات، تحقیق و تنقید، ثقافت، سرائیکی ادبی صنفی و نکیاں، افسانہ، انشائیہ، ڈرامہ ، سفر نامہ، سرائیکی نصابی کتب شاعری، شاعری دے انتخاب دے مجموعیاں ، ادبی ایوارڈ، ریڈیو، ٹیلی وژن توں نشری ادب، طنزو مزاح، تراجم تے مرحوم شعراء ادباء بارے مخصوص اتے محدود انداز وچ تذکرہ کیتا ویندے۔ جینکوں سالانہ ادبی گوشوارہ وی آکھیا ونج سگدے۔

سرائیکی ادب وچ سب کنوں پہلے سالانہ ادبی جائزہ ڈاکٹر سجاد حیدر پرویز ہوراں پیش کیتا ۔جاں جو سرائیکی زبان و ادب دے مہاندرے لکھاری حمید الفت ملغانی ہوراں 1993ء توں سالانہ ادبی جائزے دا منڈھ بدھاتے سرائیکی بورڈ ملتان دی طرفوں انہاں جائزیاں کوں چھاپیا ویندے۔ اے سالانہ ادبی جائزے ہر سال مختلف نانواں توں چھپدے آندن:

• سرائیکی ادبی ٹور 1993ء

• سرائیکی ادبی پندھ 1994ء

• سرائیکی ادبی رت 1995ء

• سرائیکی ادبی سمل 1996ء

• سرائیکی ادبی دگ 1997ء

• سرائیکی ادبی چنگ 1998ء

• سرائیکی ادبی اڈار 1999ء

• سرائیکی ادبی جھات 2000ء

• سرائیکی ادبی سونہہ 2001ء

• سرائیکی ادبی پورھیا 2003ء

• سرائیکی ادبی وونت 2004ء

• سرائیکی ادبی راند 2005ء

• سرائیکی ادبی بار 2006ء

• سرائیکی ادبی سرت 2007ء

• سرائیکی ادبی پندھ 2008ء

• سرائیکی ادبی سانجھ 2009ء

• سرائیکی ادبی ستر 2010ء

• سرائیکی ادبی سوکھڑی 2011ء

• سرائیکی ادبی پورھیا 2012ء

• سرائیکی ادبی پوڑھی 2013ء

ایہہ سارے جائزے سرائیکی ادب دی سالانہ تخلیقی رفتار اتے کمیّت دی ڈس ڈیندن۔

جیندے بارے سرائیکی زبان و ادب دے معروف محقق، نقاد، ڈاکٹر طاہر تونسوی آہدن:

"ایہہ اڑتالی صفحیں دا ہوندے تے ایندا مقصد کتابیں تے تفصیلی تبصرہ نئیں بلکہ ایندے بارے وچ اطلاع ݙیوݨ مقصد ہوندے تے تھوڑی ٻہوں تنقیدی رائے دا اظہار وی تھی ویندے یا ہک ادھ چنگے شعر دا حوالہ آویندے"

سرائیکی ادب وچ انہاں سالانہ ادبی جائزیاں کوں ٻہوں خوش آئند قرار ݙتا ڳئے کیوں ایہ سالانہ ادبی جائزے، بیاض تے تذکرے وانگوں ادبی تاریخ نویسی دا اہم ترین مآخذ بݨ سگدن۔ ادبی حقائق دی ڳول پھرول وچ مددگار ثابت تھی سگدن تے علمی ادبی کتب، رسائل جرائد، کتب دے سال اشاعت بارے بنیادی معلومات ݙے سگدن۔ کیوں جو ایہہ سالانہ ادبی جائزے سال پسالی وقت ویلہے دی زندہ ادبی کیفیت اتے کمیت دی گواہی ہن۔ تے ادبی منظر نامے دے حقائق، شواہد تے بنیادی مآخذ وچ شمار تھیندن۔ کہیں ادبی مورخ کیتے سالانہ ادبی جائزے پہلی پوڑھی آ کھیئے ونج سگدن بقول سمیرا اعجاز:

"ادبی مورخ تاریخ وچ جو کجھ بیان کریندے۔ کہیں ذریعے توں رجوع کریندے تے ایندا حوالہ پیش کر تے اپݨی ڳالھ کوں مضبوط بݨیندے ۔ اُو زمانہ حال توں ماضی دی اُݙیل وچوں ݙیہدے تے روشن مستقبل دا سامان مہیا کریندے۔ دراصل مورخ ہک جاسوس دی طرحاں شہادتاں کٹھیاں کریندے تے پرکھ پرچول نال کم گھِن تے نتائج کوں قابل قبول بݨیندے۔"

ایہ سالانہ ادبی جائزے یا گوشوارے ہک زمانے تک جݙاں صحافت، ادب نال جڑی ہوئی ہئی تاں اخبارات دے ادبی صفحات وچ سالانہ جائزے ٻہوں  زینت نال شائع تھیندے ہن۔ تاں اخبارات تاریخ دا وسیلہ مآخذ ہوندے ہن۔

سرائیکی زبان و ادب بارے سالانہ ادبی جائزے اخبارات وچ چھپدے رہ ڳئین ایہ ادبی جائزے روزنامہ ’’آفتاب‘‘ ملتان، روزنامہ ’’نیا دور‘‘ ملتان، روزمانہ ’’جھوک‘‘ ملتان تے ادبی ماہانہ سرائیکی ادب دے جائزے وی تاریخ دا اہم حوالہ ہن کیوں جو انہاں شائع شدہ جائزیاں وچ ٹھوس تاریخی شہادتاں مل ویندین۔ کہیں کتاب دا سن اشاعت، کہیں ادیب شاعری دی تاریخ وفات، کہیں تخلیق کارکوں اعزاز ملݨ دی تاریخی شہادت وی انہاں سالانہ ادبی جائزیاں توں مل سگدی ہے ایں حوالے نال حمید الفت ملغانی دے سالانہ ادبی جائزے خاص اہمیت دے حامل ہن۔

ایہہ ادبی گوشوارے/سالانہ جائزے بنیادی مآخذ تے سندی حیثیت رکھدن۔ ات پاروں ادبی تاریخ نویسی، تحقیق، تنقید، ببلو گرافی وغیرہ وچ سالانہ ادبی جائزے توں استفادہ کیتا ونج سگدے۔

بقول ڈاکٹر طاہر تونسوی:

’’اساں اینکوں سرائیکی زبان تے ادب دی ٻہوں وݙی خدمت قرار ݙیسوں تے ایندا فیدہ محققاں کوں وی تھیسی تے عام پڑھݨ آلیں کوں وی تے ایں طرح سرائیکی ادبی تاریخ لکھݨ وچ سہولت پیدا تھیسی‘‘

ٻیا ݙیکھو

• سرائیکی لوک ادب وچ عہد بہ عہد تبدیلیاں

• اسلم رسول پوری تے سرائیکی ادب دے اصناف

• سرائیکی لوک ادب دے نویں رجحانات

• سرائیکی ادب دے نویں عہد دے تنقید نگار

• سرائیکی ادب وچ معنی دا پندھ وچ ادوار بندی

ٻاہرلے جوڑ

• سئیں ڈاکٹر خالد اقبال دی لائبریری ݙیکھو

• سئیں ڈاکٹر خالد اقبال دا تعارف انگریزی وِچ

• ڈاکٹر خالد اقبال صیب دی لائبریری دا ٻِیا مواد۔ ۔ ۔ ۔