مظفر گڑھ، تاریخ، ثقافت تے ادب

سرائیکی وسیب وچ لوک قصیاں دی روایت ٻہوں قدیم ہے۔ لوک قصے تجربے، تخیل، تجسس تے مشاہدے دا خوبصورت نمونہ ہوندن۔ اِیں پوتھی وِچ کُجھ زبانی لوک قصے اَتے اِنّھاں کُوں کٹھا کرݨ آلیاں دی حیاتی دے احوال لکّھے ڳئے ہِن۔

تعارف

ڈاکٹر سجاد حیدر پرویز اپݨی ایں کتاب : (ضلع مظفرگڑھ ، تاریخ ، ثقافت تے ادب) دے حوالے نال لکھدن:

ایہ وضاحت ضروری ہے جو ہک تاں ایہ چھڑی تاریخ دی کتاب نہ ہئی۔ ݙوجھے ایں اختصار توں باوجود ضخامت ہک ہزار صفحے تک پج ڳئی اے۔ جے مزید وضاحتاں کیتیاں ویندیاں تاں کتاب چھپݨ توں رہ ونڄے ہا۔ ایہو حال ادبی تے سیاسی تحریکاں تے اُنہاں دے اثرات بارے آکھی ونڄ سگدی اے۔ٻیاہک اعتراض اُردو ادیباں شاعراں دے تذکرے یا اُنہاں دے کلام دی نمائندگی ہے… ایہہ بورڈ دی پالیسی ہئی جو صرف مقامی زباناں دے شاعراں ادیباں دا ذکر کیتا ونڄے۔ مثلاً کشفی ملتانی دا سرائیکی ادب دے حوالے نال جو ذکر تھی سڳدا ہا کرݙتا ڳئے۔ وت کہیں شخصیت بارے جے کر تفصیل کائے نی تاں ایندی ہک وجہ ایہہ وی ہے جو اوں شخصیت ، اوندی کتاب، کلہا موضوع نہ ہئی۔ البتہ نوابزادہ نصراللہ خان بارے اعتراض دا میکوں اعتراف ہے۔

اڳلا اعتراض کجھ تاریخی حوالیاں دی صحت بارے اے میں حتی الوسع اپݨے مآخذ دا ذکر ، کر چھوڑے جے میݙا حوالہ ݙیوݨ وچ کوئی غلطی اے تاں میں تنقید دا قصور ورہاں۔ جے اوں مورخ دی غلطی اے تاں تاریخ بارے کوئی حتمی گاٖلھ کرݨ  مشکل ہوندے۔بہرحال ہݨ تک تھیوݨ آلی تنقید دے یکے حوالے ݙے ݙتن۔ تاں جو آوݨ والے دَور وچ کوئی وی محقق خود فیصلہ کرگھنے۔‘‘

تنقیدی آراء دے جواب

ڈاکٹر سجاد حیدر پرویز ، ہوراں دی ایں کتاب ’’ضلع مظفرگڑھ … تاریخ ، ثقافت ، ادب‘‘ دے بارے تنقیدی آراء دے حوالے نال جو نکات سامݨے آندن او ، ادبی تذکرہ نویسی کیتے اہم ہن جینویں:

• شاعراں ادیباں دے کوائف ، ݙیندے ہوئے ادبی کم دا ہی ذکر ہووݨاں چاہیدے۔ تذکرہ نویسی کوںجانبدار نہیں ہووݨاں چاہیدا۔

• ادبی شخصیات دے تذکرے وچ مصنفین / شاعراں / ادیباں / شخصیات بارے پہلے موجود تحقیق کوں وی شک دی نگاہ نال ݙیکھناں چاہیدے تے ݙوجھیاں دے کم تے بھروسہ نہیں کرݨاں چاہیدا۔

• کہیں وݙی ادبی شخصیت بارے کوائف ٻئے ادبی مواد کوں تساہل دی بنیاد تے نظر انداز نہیں کرݨاں چاہیدا۔

• اپݨے عہد دیاں ادبی ، سیاسی تحریکات ، رجحان یا نظریئے دا ذکر ، تذکرہ نویسی وچ مختصراً ضرور ہووݨاں چاہیدے۔

تحقیقی کَم دا جھیڑا

ڈاکٹر سجاد حیدر پرویز نے پہلے تھئے ہوئے ادبی تحقیقی کم دے سلسلے وچ جتھاں تائید کیتی ہے اُتھاں اختلاف وی کریندن۔ ادبی تذکرے اتے سرائیکی ادبی تاریخ نویسی دے حوالے نال ایہہ ہک صحت مند رُجحان ہے۔ جیندیاں کجھ مثالاں درج ذیل ہن۔ ڈاکٹر سجاد حیدر پرویز نے ، پروفیسر دلشاد کلانچوی ہوراں دی کتاب ’’ سرائیکی اور اس کی نثر ‘‘ وچوں حوالہ ݙیندے ہوئے انہاں دی تائید کیتی اے تے تحسین رائے سبالوی بارے لکھدن:

’’تحسین نے نثر1968ء توں لکھݨ شروع کیتی ۔ پہلا سرائیکی افسانہ ’’شہید ‘‘ لکھیا۔(۱۳)

ٻِیا ݙیکھو

• سرائیکی افسانوی نثر۔

• مین٘گھ مَلہار

حوالہ جات

۔ ۔۔۔ ۔ ۔ ۔