ظفر حسین فریدی

گاٖلھ مُہاڑ: حسن محمود چانڈیہ

سرائیکی نعت گو شاعر سئیں حافظ ظفر حُسین ظفر فریدی اونویں تاں اڄکل علی پور شہر اچ اپݨا جاہ ٹکاݨا بݨا جھوک وسائی پِن پر اِنھاں دے آباؤ اجداد دا تعلق تے فریدی سئیں دا ڄم پَل علی پور دے ہک قریبی علاقے ’’دربار کُل کنول‘‘ دا ھے۔ ایں دَور وچ ٻہوں گھٹ سرائیکی شعر ہِن جنھاں دا تعارف ’’سرائیکی نعتیہ شاعری ‘‘ بݨی ھے۔ اِنھاں چوݨویں چند شعراء وچوں ہک سِر کݙھواں ناں حافظ ظفر حُسین ظفر فریدی ہوریں دا وی ہے۔ کُجھ ݙینھ پہلے اِنھاں نال سویل سرائیکی دے پڑھݨ والیاں سانگے مختصر حال حوال تھیا جیرھا تہاݙی خدمت اچ حاضر ھے۔ حافظ ظفر حُسین ظفر فریدی سئیں توں اساں اُنھاں دے مُنڈھلے پندھ بارے کُجھ گاٖلہیں پُچھیاں جنھاں دے جواب اچ اُنھاں آکھیا شاعری خالقِ کائنات دی او عطا ھے جیرھی ہر انسان دے پُکھے اچ نی آندی۔ او شاعری جیرھی اللہ ، اوندے محبوب،اوندی آل تے اصحاب دی شان اچ لکھی ونڄے او تاں اونویں ٻہوں اوکھی ھے۔ ایں سانگے میں سمجھداں شعرآکھݨ ٻہوں اوکھا عمل ھے۔ جے کر اللہ تے اوندے محبوب دا کرم ہووے تاں ہر اوکھی منزل آسان تھی ویندی ھے۔ میں خواجہ فریدؒ دے علمبرداریں وچوں ہک ادنیٰ فقیر ہاں جیویں خواجہ سئیں فرمائے عشق مجاز ہی عشق حقیقی دی پہلی پوڑی ھے بیشک میں وی اپݨی شاعری دا مُنݙھ مجاز دی پہلی پوڑی چُم تے شروع کیتا ہا۔

میݙا ہک کتابچہ ’’ظفر دے ݙوہڑے ‘‘ وی چھپیا پر میں اوں پندھ کوں ڈھیر دیر جاری نہ رکھ سڳیم کیوں جو میݙی تقدیر اچ کُجھ ٻیا لکھیا ہا۔میں اللہ دی کریمی تے اوندے محبوب دی عظمت دا ہزار واری شُکر ادا کریساں جئیں میݙے پوکھے وچ اپݨی تے اپݨے محبوب دی محبت پاتی۔ اتے میکوں ایہ توفیق بخشی جو میں اُنھاں دی شان اچ شعر لکھݨ جوگاٖ تھیُم ۔ میݙی شاعری دے آغاز داسال غالباً 1998ء ھے ایں راہ تے میݙی رہنمائی کرݨ والے میݙے اُستاد صوفی منظور احمد شوق ؔ ہِن۔ اُنھاں دی محبت تے شفقت ہئی جو میں ہولے ہولے ایں دڳ تے ٹُردا ریہم۔ شاعری دے نال نال میکوں دینی تعلیم حاصل کرݨ دا شوق تھیا میں انوار العلوم ملتان توں دورہ حدیث وی کیتے۔کیوں جو میکوں سرائیکی نعتیہ شاعری وچ عقیدت دے پُھلاں دے نال نال تاریخی حقائق بیان کرݨ دا شوق وی ہا ایں سانگے میں اللہ تے اوندے محبوب دا شان ہمیشہ قرآن وحدیث دی روشنی اچ منظوم کیتے۔ حال حوال دی چس اڳوں تے ٹُری تاں اساں فریدی سئیں توں نعتیہ شاعری دے مستقبل بارے کُجھ سوال پُچھیے تاں اُنھاں آکھیا سئیں میں نعتیہ شاعری دے بارے ایہ نظریہ رکھداں جو ایہ دُنیا تے آخرت دا پورہیا ھے اتے میݙا اپݨے نعتیہ کلام دے بارے ایہ خیال ھے جومیں جتنی شاعری اللہ، اوندے محبوب اتے اوندی آل دی شان اچ لکھی ھے او میݙی آخرت دا سرمایا ھے۔ جے کرحضرت حسان بِن ثابت دے دور کوں ݙکھیجے تاں نعتیہ شاعری کوں سرکارِ دو عالم دی دُعا وی ھے ۔ ایں سانگے میکوں ہمیشہ ایندا مستقبل روشن نظر آئے۔ فریدی سئیں اڄوکی نعتیہ شاعری تے وی گاٖلھ مُہاڑ کیتی اُنھاں آکھیا اڄوکے سرائیکی ادب اچ ٻہوں گھٹ لوک ہِن جیرھے مستقل نعتیہ شاعری کریندے پِن۔محنت نہ کرݨ دی وجہ توں نعت دی شکل اچ تخلیق تھیوݨ والا ادب اپݨے اندر فنی اتے فکری طور تے جدت پیدا نئیں کریندا پیا ۔اگر اساں نعتیہ شاعری دا ارتقائی پندھ ݙیکھوں تاں گُزرئیا ویلھا ڈھیر سوہݨا اتے فنی فِکری حوالے نال ڈھیر اہمیت دا حامل لڳدے۔ اوندی وجہ ایہ ھے جو گُزری صدی اچ شاعری کرݨ والے لوک سچے عاشق رسول ؐ تے بے انت محنتی ہِن۔ جݙاں جو اساں اُنھاں دے مقابلے وچ اپݨے آپ کوں رکھوں تاں اینویں لڳدے جو اساں قول فعل دے کچے اتے محنت کنوں عاری ضرورتاً شاعری کرݨ والے لوک ہئیں۔ شاید میݙی ایں گاٖلھ نال کُجھ دوستاں کوں اختلاف ہووے پر اگر اساں انج ٻہہ تے کݙاہیں ایں گاٖلھ تے غور کریسوں تاں جواب ایہو ہی آسی جیڑھا میں عرض کر چُکاں ۔ اساکوں اگر ادب وچ نعت دے حوالے نال ناں پیدا کرݨا ھے تاں اساکوں محنت کرݨی پوسی۔

اصناف دے حوالے نال اُنھاں آکھیا میکوں ایں جدید دَور دے تقاضیاں دے مطابق شاعری اچ اختصار ٻہوں پسند ھے۔ میں اصنافِ ادب وچ قطعے اتے ݙوہڑے کوں بے حد پسند کرینداں ایں سانگے میں ڈھیر ساری توجہ قطعات اتے ݙوہڑیا ں تے ݙتی ھے۔ ایندے علاوہ نعت لکھݨ میݙا شوق رہ ڳئے ، نعت اچ جدت دے حوالے نال میں کوشش وی کیتی ھے اتے کریندا وی پیاں ۔ جلدی کتابی شکل اچ وسیب دے سامݨے گھِن آساں۔ ماء ٻولی دی خدمت دے حوالے نال فریدی سئیں فرمایا جو میکوں ایں گاٖلھ تے ماݨ ھے جو سرکارؐ دے ذکر دی نسبت نال میں اپݨی ماء ٻولی سرائیکی دا پرچار اُنھاں اُنھاں جاہیں تے وی کیتے جتھاں سرائیکی زبان نہ ٻولی ویندی ہئی اتے نہ سمجھی ویندی ہئی۔میں پاکستان دے کونے کونے وچ اپݨی ماء ٻولی سرائیکی کوں متعارف کرائے۔ کیوں جو خواجہ فریدؒ دی ایں مِٹھی تے سوہݨی زبان دا میݙے اُتے جو قرض ھے میں اونکوں ادا کرݨ دی کوشش کریندا پیاں۔ نعتیہ شاعری اچ متاثر ہووݨ دے حوالے نا ل فریدی سئیں آکھیا سرائیکی ادب وچ جتنی بُزرگ شعراء نے نعتیہ شاعری کیتی ھے میں تقریباً سب کوں پڑھیا ھے اتے ساریں دی شاعری میکوں چنگی لڳدی ھے۔ فریدی نسبت دی گاٖلھ ٹُری تاں حافظ ظفر فریدی سئیں آکھݨ لڳے اساں بابے ݙاݙے توں ایں خانوادے دے مُرید ہئیں ۔ ایں وجہ توں میں اپݨے ناں نال فریدی لکھداں۔اتے سال اچ ہک دفعہ عظیم الشان ’’جشنِ فریدؒ ‘‘ دا اہتمام وی علی پور اچ کرینداں جیندے وچ مشائخ عظام، شعراء کرام ، نعت خوان تے وسیب دے نمائندہ لوک شریک تھیندن۔ مصروفیت تے مشاغل دے حوالے نال فریدی سئیں آکھیا میکوں سرکار دی شان اچ منعقد تھیوݨ والیاں محافل توں سارا سا ل واند نئیں مِلدی۔لیکن ایندے باوجود میکوں کاشتکاری اتے جانوریں دے فارم بناوݨ دا بے حد شوق ھے۔ ایں بارے کُجھ کرݨ سانگے میں سوچیندا وی پیاں۔ باقی اپݨے وسیب دے ٻالاں کوں دینی تعلیم ݙیوݨ سانگے تدریسی سلسلہ وی جاری و ساری ھے۔ علی پور دے قریب ہک مدرسے دی بُنیاد رکھی ہوئی ھے جیندے وچ وسیب دے غریب ٻال مفت دینی تعلیم حاصل کریندے پِن۔ اخیر تے اُنھاں سرائیکی وسیب اتے شعراء کوں پیغام ݙیندیں ہوئیں آکھیا جو خواجہ فریدؒ دے نقشِ قدم تے ٹُر کراہیں علم وادب تے محبت دے پیغام کوں عام کیتا ونڄے۔ انسان دوستی اتے محبت والا رستہ ہی شدت پسندی اتے منافرت دا خاتمہ کر سڳدے۔