سرور صابر

سرور صابر، سرائیکی زبان دا ہک شاعر اے تے سرائیکی ہک پراݨی زبان اے۔اے پاکستان دے ادھلے علاقے وچ الای ویندی اے۔پاکستان وچ ایندے الاوݨ والے تقریبا اٹھ کروڑکنوں وَدھ ہن۔ پاکستان دے علاوہ ایندے الاوݨ والے ہندوستان افغانستان عرب مما لک برطانیہ اتے امریکہ کنیڈا تے اسٹریلیا دے علاوہ ٻنیھں ملکیں وچ وی ہن۔اے آپݨے لٹریچر دے حوالے نال سرائیکی ہک امیر زبان اے۔شاعری اتے نثر دے حوالے نال ہر سال ٻہوں زیادہ کتاباں چھپدین۔اتے ہر سال چنگی کتاب تے اکیڈمی آف لیٹرز دی طرفوں خواجہ فرید انعام ݙتا ویندے۔

"جرمن دانشور سر آرل سیٹن کا مکالمہ رائل جیوگرافیکل سوسائٹی دے جریدے جیو گرافیکل جنرل اپریل 1942ء صفحات 174 تاں 182 وچ شائع تھئیاں ھِ صفحہ 176 تے پیرا نمبر 2 وچ رگ وید دے گیتاں وچ ھک عظیم دریا سرسوتی دا ذکر ھِ سرسوتی کِنوں مراد سویراس وتی یعنی اصحاب الرس دا دریا ھِ ایں بنا پر یقین غالب تھی سڳدے سرائیکی دا لفظ دراصل سوویراکی ھاں جو آہستہ آہستہ وگڑ تے سرائیکی تھے " سرسواتی دریا یاں ول ہاکڑا دریا چولستان وچ اِیں وقت خشک تھی چُکا ھِ اے دریا سرائیکی تہذیب و ثقافت دا ماخذ ھِ احمد حسن دانی معروف تحقیق دان تے اسکالر ھَن ایں نظریے دی تصدیق کیتی ھِ ٻقول احمد حسن دانی اکھدے کوٹ مٹھن وچ سویرا سلطنت دا دارالخلافہ ھاں جیندے شواہد احمد حسن دانی کٹھے کیتے ھِن پیش کیتن ۔ شوکت مغل صاحب لکھیندن "پراݨی کتاباں وچ معلمین تے صوفیاء نے ایں زبان کیتے اے نام استعمال کیتن گن ،سار،ایکی ،ایکہ،ایکم،وانی،اسور،ساریکا،سارایکی،آسورا اور اشورا ۔بعد وچ جو زبان ٻݨی اونکوں سارایکی یاں سرائیکی اکھیاں ڳئے۔شوکت مغل مزید لکھیندن جو سرائیکی زبان دا ناں " ساراسین " کِنوں نکلا ھوسے وی تھی سڳدے جو انھاں عرب قبائل کیتےاستعمال تھئیاں ھِ جنھاں دی سرحداں ابادان تے ختم تھیندا ھَن سراکین نام کا ایک ضلع وی عرب وچ موجود رہا ہے " افغانستان وچ سرائیک ناں دا ھک شہر وی ہے ایں توں اے چیز وی ثابت تھیندی ہے سرائیکی زبان قندھار تک آلائی ویندی ھائی اُوڈو کشمیر تک آلائی ویندی ھائی۔سرائیکی لفظ سرائیکی زبان دا خالص لفظ ہے جیندے معنی عزت دار ،سردار ،اُچے شملے والا جیکوں سرداری کیتے منتخب کیتا ویندے ۔اگر سرائیکی لفظ دے مختلف لفظاں ڈیٹھاں ونجے ایندا شکلاں کجھ ایں بݨندن ۔۔

سب توں پہلے ایں چیز / ڳالھ/ شئے / بات دی تصیح کر گھدی ونجے تے نال ھی تمام دانشور ،تحقیق دان، اسکالر ،تھیسس لکھڑ والے، لکھاری ، مفتی حضرات ،پبلیشر ،کتاباں چھاپڑ والے ،ڈکشنریاں ٻڑاوڑ ،لفظاں دے معنی کڈھڑ والے ،لفظاں کوں پرہن ڈیوڑ والے کالم لکھڑ والے قلم دی حرمت دے پاسبان تمام حضرات توجہ فرماوین جو سرائیکی لفظ خالص سرائیکی زبان دا ہے سرائیکی زبان دے وچوں نختے جیندے معنی ھِن سردار ۔یاں ول عزت دار ،عزت والا،عزت دے قابل،جیندی عزت کیتی ونجے۔ایں گالھ دی تصیح کر گھدی ونجے جو سرائیکی لفظ نہ تاں سِندھی زبان وچوں نختے نہ سِندھی زبان دا حرف ہے نہ ھی سِندھی زبان وچ ڈسدن نہ ھی سرائیکی لفظ ترکی یاں عربی زبان وچوں نختے نہ ترکی زبان دا لفظ ہے نہ ھی تُرکی زبان وچ ایندے معنی ڈسدن۔سرائیکی لفظ دیاں مختلف شکلاں ھِن ۔ایں سرائیکی لفظ یاں حرف دیاں شکلاں صرف سرائیکی زبان وچ ھِن یاں ڈسدن بعد تحقیق دے ڈوجھی کہیں زبان وچ اے شکلاں ثابت کائنی نہ ھی ڈسدن ۔سرائیکی لفظ/حرف دیاں شکلاں مندرجہ ذیل ھِن

سرائیکی : عزت دار ۔سردار ۔اُچے شملے والا۔مخصوص شناخت دے حامل واسی ۔ سرائیک :1! عزت دے قابل ۔عزت کیتے منتخب کیتا گیا۔2! ایندے ڈوجھے معنی اے وی ھِن دریاویں دی بھک تے آباد واسی مقامی لوک ۔دریاویں دے کناریں تے کاشتکاری کرݨ والے یاں دریاویں دی وچلی سُکی جاہ یاں زمین تے آبادکار یاں ول کاشتکاری کرݨ والے واسی سرائیکیت : سرائیکی زبان دانی تے عبور ۔سرائیکی لفظاں دا کھیلاڑی ۔سرائیکی لفظاں دے معنی ڈساوݨ والا۔سرائیکی لفظاں دا عالم۔سرائیکی لفظاں دا علم سرائیکِسٹ :سرائیکی پرست۔سرائیکی قوم پرست ۔ڄُڑا ھوا۔مضبوط۔ سرائیکا : جماعت ۔اجتماعی۔تمام ۔ھک مُٹھ۔یکا۔سب کجھ سارا دا سارا ۔ھم خیال ۔سالم سرائیکِن : عورت یاں زنانی یاں تریمیت کیتے مخصوص لفظ یعنی عزت والی سردارنی ۔سرائیکی خاتون۔ سرائیکالوجی : سرائیکی عالم ۔جیں کِنے سرائیکی دا علم ھووے.سرائیکی علم۔سرائیکی زبان دا مفتی عالم فاضل ۔ سرائیکستان :علاقہ ۔مخصوص خطہ۔سرائیکی وسیب ۔سرائیکی پَٹی۔مخصوص علاقہ کِنوں تعلق رکھڑ والے افراد۔مخصوص شناخت دا حامل گروہ سرائیکستانی : سرائیکی وسیب نال متعلق ۔ آدمی،رسم و رواج، شئے ،لباس ۔مخصوص اطوار دے سبب طور طریقے دے سبب ٻول چال دے سبب سرائیکی علاقے توں تعلق وغیرہ سرائیکیانی :سرائیکی علاقہ توں وابستہ۔ سرائیکائی :سرائیکی زبان اچ ڈھلی ھوئی یا converted ۔سرائیکی وچ منتقل تھیوݨ ۔ داخل یاں شامل تھی ونجݨ۔سرائیکی دا حصہ بݨ ونجݨ ۔ سرائیکانی : سرائیکی صیغہ تانیث سرائیکو : صنف شاعری. سرائیکی شاعری دی ھک قسم۔ سرائیکی شاعری دی ھک قسم " سی لہجہ " وی ھے سرائیکوائی : سرائیکی زبان اچ ڈھالݨ یا convert کرݨ دا عمل۔ سرائیکنی : زنانی ۔تریمیت ۔عورت کیتے مخصوص لفظ یعنی عزت والی سردارنی خاتون سرائیکیاں : جمع علامت سرائیکی سرائیکیانہ : مخصوص بود باش ۔مخصوص لباس ۔مخصوص رسم و رواج دا حامل خطہ۔مخصوص علاقہ کِنوں تعلق رکھݨ والے افراد سرائیکین : سرائیکستان پارلیمنٹ دے اَراکین ۔کٹھ دے اَرکان یاں ول اَراکین۔مجلس دے اَراکین۔سَتھ دے اَراکین۔گروپ دے اَرکان ۔گروپ دے اَرکان سرائیکیان :۔سرائیکیاں دے ھم خیال، ھم شکل لوک تے ھم لباس ۔مخصوص بود باش دے حامل جو سرائیکی ھِن تے زباناں دا ترنڈا۔

نمونہ کلام

زباناں کٹ چھوڑیندے ہن اتھاں تاں سچ الاون تے

اتھاں پھاسی سزا ہوندی اے دانائ ونڈاون تے

اتھاں مستور دے وی قتل کوں آکھیا روا ویندے

نتیجہ کجھ نکلنا نیں اتھاں ڈکھڑے سناون تے

غزل

وقت دی صلیب تے کٹدی پئ اے زندگی

درد بنڑ کے سینے وچ نچدی پئ اے زندگی

تیڈے نظریں ھنجھ ڈھاندی پئ ھوسی اکھیاں وچوں

پر میڈے اکھیاں کولوں وسدی پئ اے زندگی

بے ثمر قاتل رہیا حیرت اوندی ودھدی گئی

اوندی بے توقیری اُتے ہسدی پئ اے زندگی

بے اثر تھیندیاں دعائیں ڈسدیاں پیاں ھن دوستو

ساہ اُباہلے تھی گے ء مکدی پئ اے زندگی

میں تے اُوندا ہر ستم سرور امانت سمجھیا

کیا پتہ کیوں میں کنوں لُکدی پئ اے زندگی

"غلام سرور صابر،،