سرائیکی مضمون از زبیر دھریجہ
سرائیکی جیالا اجمل دھریجہ
تحریر: زبیر دھریجہ
سرائیکی تحریک دے ڈھیر سارے کارکن ایجھے ہن جیرھے جاناں قرباناں کرنْ واسطے ہر ویلھے تیار راہندن۔ انہاں اچ ہک ناں اجمل دھریجہ دا وی ہے ۔ اجمل میڈٖے نال جھوک اچ کم کریندے ، اے وی ہر ویلھے سرائیکی تحریک واسطے بٖہوں کجھ کرنْ واسطے تیار راہندے۔ اجمل دھریجہ ہک غریب ہنر مند تے چِٹا ان پڑھ ہے۔ جیں ویلھے کتاباں بنْیندے تاں ڈٖر رہ ویندے جو کہیں بٖی کتاب دا صفحہ کہیں بٖی کتاب اچ نہ لا ڈٖیوے ۔ کہیں ہک کتاب دا ٹائٹل کہیں بٖی کتاب کوں نہ تھپ ڈٖیوے۔ ایویں ڈٖو چار دفعہ تھیا وی ہے ۔ ہک واری جھوک دے کیلنڈر بنْائے تے دسمبر کوں پہلا مہینہ لا ڈٖتُس ۔ میں پُچھیا جو اے کیوں کیتی بیٹھیں پہلا مہینہ تاں جنوری ہوندے تاں اوں جواب ڈٖتا جو اے ڈٖیکھ ہاں محرم اتھوں نی شروع نی تھیندا پیا ۔ میں ہک مولوی کنوں پُچھئے اوں میکوں ایویں ڈٖسیے تے آکھئے جو پہلا مہینہ محرم ہے۔ اوں ویلھے دسمبر اچ محرم ہا تاں او ایہ سمجھیا جو پہلا مہینہ وی ایہو ہے۔ ہک دفعہ ہک کتاب اُبٖاہل بنْایس ۔ شاعر کتاب چاونْ واسطے آ گٖیا ۔ کتاب اوں کوں ڈٖکھائی گٖئی ۔ او ورقے کھول کھول تے پڑھدا گٖیا ۔ ادھ اچ ونجٖ تے رُک گٖیا ۔ حاجی عید احمد صیب کوں آکھیا جو اے تاں میڈٖا کلام کائنی ‘ اے کیں دا کلام تھپ ڈٖتے وے ۔ حاجی صیب ڈٖٹھا تاں بٖی کتاب دے صفحے اوں وچ لگٖئے پئے ہن ۔
اجمل کجھ نی پڑھ سگدا پر ڈو چار لفظ رٹائی ودے۔ مثلاً دھریجہ ، خانپور، سرائیکی ، سرائیکستان ۔ جیکر اے چار لفظ کتھائیں لکھئے کھڑے ہوون تاں فوراً آکھدے اے کیڑھا دھریجہ ہے ، فلاناں سرائیکی واسطے کیا آکھدے ، اے سرائیکستان لکھیا کھڑے ‘خانپور اچ کیا ہے۔ سرائیکی تحریک واسطے ہر جاہ لڑدا ودا ہوندے ۔ پنجاب حکومت جیں ویلھے سرائیکی تحریک کوں ناٹک آکھیا تے ول کتاب دے پچھوں چھئے ہوئے نقشے بارے تحقیقات دا اعلان کیتا تاں اوں ویلھے سرائیکی اگٖوانْیں جیں ویلھے ترائے ڈٖینھ چوک کچہری ملتان اچ مسلسل احتجاج دا اعلان کیتا ۔ پہلے ڈٖینھ تخت لہور دا جنازہ ، ڈٖوجھے ڈٖینھ تڈٖا تے تریجھے ڈٖینھ قُل ۔ پہلے ڈٖینھ جیں ویلھے جنازے دا ویلھا آیا تاں میں سمیت سارے کارکن جنہاں دے سرائیکی تحریک اچ وڈٖے وڈٖے ناں ہن تے جیالے بنْئے ودن او پچھوں تھی گٖے ۔ ایں موقع تے وی اجمل دھریجہ اگٖوں آیا تے جنازہ بنْنْ واسطے سم پیا ۔ جنازہ چؤیا ویندے ، اجمل مردے آلی کار آکڑیا تاکڑیا پے‘ ’’ الوداع الوداع تخت لہور الوداع ، الوداع الوداع تخت پشور الوداع ‘‘دے نعرے لگٖدے پن۔ جنازے دے ہک کاندھی حاجی احمد نواز سومرو دا تلوں ہتھ لگٖا تاں جنازہ ایویں اُچھلیا جیویں گڈی مچھی پانْی اچوں بٖاہر امدی اے ۔
جیں ویلھے لانگ مارچ ملتوی تھیا ہا تاں اجمل وی میں وانگے ڈھیر سارا جذباتی تھی گیا ہا ۔ اوں ویلھے اجمل دفتر اچ شور مچائی کھڑا ہا جو اساں 10ستمبر کوں لانگ مارچ کریسوں ۔ بھانویں میں کلھا وی ہوواں ، ویساں ۔ کوٹ سبزل بارڈر توں پیدل ٹرساں تاکہ پنجابی اے نہ آکھن جو سرائیکی ڈٖر گٖن تے کجھ نی کر سگٖدے ۔ اجمل دے آکھنْ تے ای ظہور دھریجہ صیب فیصلہ کیتا جو اساں 10ستمبر کوں کوٹ سبزل ویسوں ۔ اساں گٖے تے احتجاج ریکارڈ کرایا ۔ ٹریفک پولیس آلے تھانْے آلئیں کوں فون کیتا جو لانگ مارچ آلے آ گٖن ، اجمل جذبات تھی گٖیا تے آکھیُس’’ آؤ ہتھکڑیاں مارو ، ڈھکو ساکوں ۔ ‘‘ ول گریبان کھول تے آکھنْ پئے گٖیا ’’ مارو اساکوں گولیاں ، ایجھے جیونْ کنوں تاں مرنْ ٹھیک ۔‘‘ ول لانگ مارچ دا ویلھا آیا 15 اکتوبر کوں تھیونْ آلے لانگ مارچ کنوں پہلے آصف خان صیب کینیڈا اچوں فیس بک تے سرائیکی کارکنیں نال مخاطب ہن تے آکھدے بیٹھے ہن ’’ بٖاہر نکلو ، بٖاہر نکلو ، سرائیکی لیڈریں دے نال تھیوو ۔ اگر تُساں ماء دھرتی دے حلالی پُتر ہیوے تاں لانگ مارچ اچ شریک تھیوو ۔ ‘‘ اجمل میکوں سڈٖیا ، آکھیس جو انہاں کوں لکھ ’’ سئیں اساں تاں تیار ہیسے پر تُساں کڈٖاں امدے پیو ؟ کیا تُساں ماء دھرتی دے پُتر کائینی ۔‘‘ آصف خان صیب اجمل دا کوئی جواب ای نہ ڈٖتا۔ 15 اکتوبر کوں لانگ مارچ شروع تھیا تاں ساریں ڈٖٹھا اجمل مونڈھے تے اجرکاں چا تے سرائیکی ثقافت کوں لوکیں تئیں پُجٖیندا ودا ہا ، احتجاج وی کریندا ودا ہا ، نعرے وی مریندا ودا ہا ، جھمراں کھیڈٖدا ودا ہا ، جتھاں قافلہ ونجٖ رُکدا ہا تاں اجرک چا تے بھجٖ پمدا ہا ۔
ہک دفعہ بیٹھیں بیٹھیں میں اجمل کنوں پُچھیا جو الیکشن تھیسن ، کیں کوں ووٹ ڈٖیسیں ؟ اوں آکھیا ’’ ووٹ ! پرے کر ووٹ کوں ۔ اساں جیں کوں چنْدوں او لہور دا تھی ویندے ۔ میں چھوٹا جیہا ہم تاں سنْدا امدا جو دھریجیں گیس منظور تھی گٖی ‘میڈٖے چار بٖال تھی گٖن پر گیس اجٖنْ تک تنی آئی ۔ اساں جیں کوں ممبر بنْیندوں او اساڈٖی گٖال نی کریندا کوئی منصوبہ وی نی گھندا ۔ وزیراعظم اگٖلے جہاڑے رحیم یار آئے تاں او وی رُس گٖے ۔ انہاں کوں ولا وی شرم نی آئی جو کجھ منگ گھنوں ۔ اساڈٖے نمائندے کوں اسمبلی اچ الاونْ واسطے ڈٖو منٹ ملین تاں او نواز شریف دی خوشامت اچ گزار ڈٖتے ہانس۔ ‘‘ اجمل جیں ویلھے کہیں سرائیکی لیڈر دی تقریر سنْدے تاں ول تازہ آکھ ڈٖیندے جو اے سارے کوڑ مریندن انہاں کوں سرائیکی تحریک نال کوئی ہمدردی کائنی۔ اے صرف اپنْے فوٹو چھکواونْ تے کھڑن ۔ اگر سرائیکی تحریک واسطے کجھ کرنْ دا ویلھا آیا تاں اے سارے بھجٖ ویسن تے تھیا وی ایویں ۔ جیں ویلھے فروری 2013 اچ نواں شہر چوک اچ ن لیگ آلیں فائرنگ کر تے ہک بٖال کوں شہید کر ڈٖتا ۔ پولیس جھوک دے دفتر چھاپہ ماریاجھوک دے ورکر عامر سلیم کوں وٹھی گٖے تاں سارے سرائیکی لیڈر پچھوں تھی گٖے سوائے اکبر ملکانْی دے سوا۔ سارے سرائیکی لیڈریں دا جھوک اچ آونْ بند تھی گٖیا ۔ ہک لیڈر تاں اتھاں تئیں آکھ ڈٖتا جو ’’اے کارکن جھوک دا ہے ، اساڈٖا یں نال کوئی تعلق کائنی۔ ‘‘ سارے ایں بیان تے ڈٖاڈھے ڈٖکھی تھئے، اساں تاں سمجھدے ہاسے جو سرائیکی کارکن سانجھے ہن ، پر ہک سرائیکی لیڈر ایویں آکھ تے سوچنْ تے مجبور کر ڈٖتے جو ایویں کائنی ۔ اجمل افسوس دا اظہار کریندا ریہا تے آکھدا ریہا جو پتہ نی عامر دا کیا حال ہوسے ؟ او ایہ وی آکھدا ہا جو کاش عامر دی جاہ تے میں ونجٖاں ہا پیا ۔
اجمل کوں چاچے فاروق دے ہتھ دی بنْی ہوئی دال وڈٖی پسند اے۔ ہر جمعے چاچے فاروق کوں فون کیتی کھڑا ہوندے جو اساں دال کھاونْ امدے پیسے ۔ رات وی ایویں ای تھیا ، چاچے فاروق آکھیا آ ونجٖو ۔ اساں ملتان میٹرو دے ذریعے سفر کریندے پے ہاسے ، اجمل آکھئے جو توں میڈٖی درخواس تاں ڈٖے ڈٖیویں ہا ، لگٖوں ہا تاں لگٖ ونجٖوں ہا نہ تاں ڈٖکھ تاں نہ رہے ہا ۔ میں آکھئے جو تیکوں پتہ ہے جو کڈٖاں درخاساں منگیاں ہانیں ۔ اجمل دا جواب نہ اچ ہا ۔ میں آکھئے ولا کیویں درخاساں ڈٖیوں ہا ، اگر کتھائیں نوکری امدی وی ہے تاں پہلے بھرتی تھی پئی ہوندی ہے ۔ اجمل حکومت کوں مندے کڈھیندے ہوئیں آکھدے جو جیں ویلھے تئیں اساڈٖا صوبہ نی بنْدا اوں ویلھے تئیں رُلدے راہسوں ۔ہک واری اجمل آکھیا ہا سئیں صوبہ نی ڈٖیندے ، نہ ڈٖیون ، انج کر ڈٖیون او اپنْے گھر خوش اساں اپنْے گھر خوش۔ اجمل ہر ویلھے آکھدے جو سرائیکی تحریک کہیں وڈٖیرے ، جاگیردار دی تحریک کائنی بلکہ اے آپاں جہے غریبیں دی تحریک ہے تے آپاں ای ایں کوں اگٖوں ودھیسوں ۔ ایں سانگے تنْ مریندے ودوں ۔ میں جیں ویلھے اجمل کنوں پُچھداں جو اگر کوئی وقت ایجھا آیا تاں جو جاناں قربان کرنْیاں پیاں تاں کیا کریسیں ۔ اوں وڈٖا دلچسپ جواب ڈٖتا اوں آکھیا جو’’ مرنْاں تاں ہک ڈٖینھ اونویں وی ہے ‘ سرائیکی تحریک واسطے مرسوں تاں ناں رہ ویسے ‘ میں تاں کیا میڈٖے بٖال وی سرائیکی واسطے قربان ہن ۔ ‘‘اے او جذبہ ہے جیں کوں ڈٖیکھ تے لگٖدے جو سرائیکی تحریک کوں کہیں دا پیو وی نی مُکا سگٖدا ۔ اے صرف ہک اجمل نی بلکہ کئی ایجھے سرائیکی کارکن ہن جیڑھے سرائیکی تحریک واسطے جاناں قربان کرنْ واسطے تیار ہن ۔سرائیکی اگٖوانْیں دے تاں کوئی نہ کوئی مقاصد ضرور ہوسن جو صوبہ بنْنْ دے بعد مراعات مل ویسن پر اجمل جہے لوکیں دا کوئی مقصد کائنی او چہندن جو صوبہ بنْ ونجٖے تے اتھاں دے لوکیں کوں اتھاں دا حق مل ونجٖے ، اساڈٖی آونْ آلی نسل دا مستقبل محفوظ تھی ونجٖے ، بس۔ سرائیکی اگٖوانْیں کوں چہیدے جو او ایجھے کارکنیں دی قدر کرن تے انہاں کوں عزت ڈٖیون ۔ اے غریب ضرور ہن پر سرائیکی تحریک واسطے سب توں وڈٖے مخلص ہن ۔ کارکن فوٹو نی چہندے ، صوبہ چہندن.