خلافت بنی امیہ ہسپانیہ

خلافت قرطبہ، اسلامی خلافت ہائے رنگ برنگ وچوں اوں خلافت کوں آکھا ویندا ہے کہ جیہڑی 929ء تا 1031ء تک بطور خلافت قرطبہ جزیرہ نمائے آئیبیریا (اندلس) تے شمالی افریقا تے قرطبہ دے مرکز توں جاری رہی۔ اس خلافت کوں دریائے ایبرو دے ناں سے ماخوذ آئیبیریا تے، اسلامی دور دی ہک اہم تے شاندار تاریخ رکھݨ والی خلافت وچ شمار کیتا ویندا ہے۔

امارت بنی امیہ، یورپ دی اسلامی تاریخ دا او عظیم دور اے جیہڑا اپݨے عروج وچ اپݨی اہمیت تے مرکز خلافت بغداد کولوں ٻہوں دوری دے کارݨ تے فاطمیاں دی نام نہاد خلافت ولوں مسلسل جارحیت دے توڑ واسطے آخرکار مسلمانانِ یورپ واسطے929ء وچ الگ خلافت دی حیثیت اختیار کر ڳیا. بنی امیہ ولوں امارت کوں خلافت وچ تبدیل کرݨ دی سب توں وݙی وجہ اے ہئی کہ خلافت فاطمیہ دے نام نہاد شیعہ تے ختم نبوت دے منکر اسماعیلی خلفاء دی طرفوں اندلس دے علاقیاں تے مسلسل جارحیت تے حملیاں کولوں حفاظت تے انہاں دے توڑ واسطے ضروری ہئی کہ انہاں دی طرح مزہبی تشخص حاصل کر کے مسلمانان یورپ وچ مرکزی اہمیت حاصل کیتی ونجے تے اسلام کوں بچایا ونجے جیندے وچ بنی امیہ کامیاب تھی ڳئے. امیر عبدالرحمٰن سوم نے اپݨی امارت کوں 929ء وچ خلافت وچ ڈھال ݙتا تے اپݨی حکومت کوں جاری رکھدے ہوئیاں مملکت دے تمام علاقیاں دی مساجد وچ عباسی خلیفہ دی بجائے جمعہ تے عیدین دے نمازاں وچ اپݨے ناں دا خطبہ جاری کرا ݙتا تے ہک نویں دور دا آغاز کیتا. اگرچہ خلیفہ عبدالرحمٰن سوم اموی تے بعد دے خلفاء دا دور وی بنی امیہ دا اے مگر خلافت بنی امیہ، اندلس، دے مذہبی تے روحانی تقدس کوں مد نظر رکھدے ہوئیاں، تاریخ مسلمین دی بجائے، تاریخِ اسلام وچ شامل کیتا ڳیا اے جتھاں ایں عظیم دور خلافت دی تفصیل بیان کیتی ڳئی اے.

خلافت قرطبہ تے اردگرد دے مسیحی ریاستاں

پسِ منظر تے آغازِ خلافتِ بنی امیّہ، یورپ

بنو عباس دے ہتھوں خلافت بنو امیہ دے خاتمے دے بعد خاندان بنو امیہ دا ہک فرد عبد الرحمٰن کٹھن سفر دے بعد اندلس ونج پہنجا تے بعد ازاں ہک عظیم الشان اسلامی سلطنت دی بنیاد رکھی۔ اے او وقت ہئی جݙݨ اسلام یورپ تک پہنچ چکا ہئی۔ اندلس کوں پرچم اسلام تلے متحد کرݨ دے بعد کجھ عیسائی ریاستاں رہ گئیاں جیہڑیاں اندلس دے باجگزار بݨ گئیاں۔ اسلامی لشکر بعد ازاں فرانس وچ وڑ گئے تے سارے یورپ کوں متحد تھی کے انہاں دا رستہ روکݨا پیا۔ تاتاریاں دے ہتھوں خلافت عباسیہ دے خاتمے دے بعد اندلس دا دارالحکومت قرطبہ اسلامی خلافت دا مرکز بݨ گیا۔ کئی صدیاں تک اندلس ہک مثالی اسلامی ریاست دے طور تے یورپ دی اندھیر نگری وچ آفتاب ہدایت دی مانند چمکدا ریہا تے اج یورپ جس ترقی تے غرور کریندا ہے اے درحقیقت اسلامیان اندلس دی مرہون منت ہے۔

غرناطہ وچ اسلامی دور دا ہک باغیچہ

خلفائے بنی امّیہ، اندلس

قرطبہ دے اموی خلفاء اے ہن:

• ١. عبدالرحمٰن سوم اموی، ٩٢٩ء توں ٩٦١ء
• ٢. الحکم دوم، ٩٦١ء توں ٩٧٦‍‌ء
• ٣. خلیفہ ہشام دوم اموی، پہلا دور، ٩٧٦ء توں ١٠٠٨ء
• ٤. خلیفہ محمد المہدی دوم اموی، ١٠٠٨ء توں ١٠٠٩ء
• ٥. خلیفہ سلیمان بن الحکم اموی، پہلا دور، ١٠٠٩ء توں ١٠١٠ء
• خلیفہ ہشام دوم اموی، ݙوجھا دور، ١٠١٠ء توں ١٠١٢ء
• خلیفہ سلیمان بن الحکم اموی، ݙوجھا دور، ١٠١٢ء توں ١٠١٦ء
• ٦. خلیفہ عبدالرحمٰن چہارم اموی، ١٠١٧ء
• حمودیاں دا خلافت تے قبضہ تے خلافت بنی امیہ دی دوبارہ بحالی، ١٠١٦ء توں ١٠٢٣ء
• ٧. خلیفہ عبدالرحمٰن پنجم اموی، ١٠٢٣ء توں ١٠٢٤ء
• ٨. خلیفہ محمد بن عبدالرحمٰن اموی، ١٠٢٤ء توں ١٠٢٥ء
• خلافت دی معطلی دا دور، ١٠٢٥ء توں ١٠٢٦ء
• ٩. خلیفہ ہشام سوم اموی، ١٠٢٦ء توں ١٠٣١ء

ایں دورِ خلافت دی علمی تے تمدّنی حیثیت

اے دور مسلماناں دی علمی ترقی دا خاص زمانہ اے. اندلس وچ اوں زمانے وچ رصدگاہواں قائم تھیاں جتھاں علم دے ہر شعبے وچ تحقیقی تے تجرباتی کم تھیا جیہڑا قابل قدر اے. ہر علم تے کافی تعداد وچ کتاباں لکھیاں ڳیاں جیہڑیاں اڄ وی اہم حوالہ ہن. کجھ نویاں یونیورسٹیاں قائم تھیاں جیہڑیاں اڄ وی قائم ہن.

مزید ݙیکھو

• ابو یوسف یعقوب المنصور، ہسپانیہ دی خلافت موحدون دا تریجھا خلیفہ