حروفِ تہجّی
حروف تَہجّی[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
او حروف جیئں کِن کُئی زبان وجود ئِ چ آندی ئِ او حروف اُونہہ زبان دے حروفِ تَہجّی اَکھیِندن ۔ ݙوجھے لوظیں ئِ چ کہیں وی زبان کوں ٻولݨ ، لکھݨ تے پڑھݨ کیتے جنھیں لوظیں دا سہارا گِھدا وَیندے او لوظ کُجھ حروف دا مجموعہ ہوندِن ۔ انھیں حرفیں کُوں حروفِ تَہجّی آکھیا ویندے۔[١]
حروفِ تَہجّی دی اہمیت[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
ہر زبان دے حروفِ تَہجّی دی لِکھّت (املا) اُوندے لِہجے دے اصولیں دے مطابق وضع کیتی وَیندی ئِ ۔ ‘‘اینہہ ڳالھوں اساں جݙاں وی سرائیکی زبان دی تاریخ تے اُوندی بَݨت تے وُݨت تے نگاہ مریندے ہَیں تاں ساکوں معلوم تِھیندے جو سرائیکی زبان ئِ چ عربی، فارسی، سندھی، اردو تے کئی ٻئیں آریائی تے غیر آریائی زبانیں دے ڈھیر سارے لوظ موجود ہِن ۔ اے وی حقیقت ئِ جو سرائیکی زبان ہِک ٻہوں قدیم زبان ئِ، ایندی قدامت بارے کوئی حتمی رائے تاں پیش نئیں کیتی ون٘ڄ سڳدی پر اے ضرور آکھیا ون٘ڄ سڳدے جو سرائیکی زبان دا وادی سندھ دیں قدیم ترین زبانیں ئِ چ شمار تھیندے۔[١]
سرائیکی حروفِ تہجّی[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
سرائیکی زبان دے حروف تَہجّی ݙو قسمی ہِن۔
- مفرد حروف تَہجّی۔
- مرکّب حروف تَہجّی۔
- تفصیل کِیتے مضمون "سرائیکی حروفِ تہجّی" ݙیکھو۔
مفرد حروف تَہجّی [لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
سرائیکی زبان دے مفرد حروف تَہجیّ اے ہِن۔
- ݙوجھے زبانیںکِن گِھدے ڳئے حروف تَہجّی
- خالص سرائیکی لہجے دے حروف تَہجّی
- ݙوجھے زبانیںکِن گِھدے ڳئیے حروف تَہجّی : آ، ا ، ب ،پ، ت، ٹ ، ث، ج، چ، ح ، خ، د، ڈ، ذ ، ر،ڑ، ز، ژ ، س، ش، ص، ض ، ط ،ظ، ع، غ، ف، ق، ک، گ، ل، م ،ن، و ، ہ، ء، ی، ے۔ (۳۸)
- سرائیکی زبان دے خالص لہجے آلے حروفِ تَہجّی: ٻ، ڄ، ݙ، ڳ، ݨ۔ (۵)
مرکب حروف تَہجّی[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
- سرائیکی زبان دے مرکب حروف تَہجّی ۔بھ، پھ، تھ، ٹھ، جھ ، چھ، دھ، ڈھ، رھ، ڑھ، کھ ، گھ، لھ ، مھ ، نھ ،وھ، یھ۔، ن٘ڄ (نون غنہ +ڄ) ،نڳ (نون غنہ + ڳ) = (۱۹)
تفصیل[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
ایں طرحاں مفرد تے مرکب حروف تَہجّی ملا کرئیں سرائیکی زبان دے حروف تَہجّی دی تعداد ۶۲ یعنی (۱۹+ ۵+ ۳۸) بݨدی ئِ جہڑی جو دنیا دے تمام زبانیں دے حروف تَہجّی دی تعداد کن زیادہ ئِ ۔ کہیں وی زبان دی وسعت دا اندازہ اُوندے حروف تَہجّی دی تعدادکِن وی لایا ون٘ڄ سڳدے ۔ سرائیکی زبان دے حروف تَہجّی دی تعداد کن اے اندازہ تھیندے جو سرائیکی زبان ٻہوں وسیع زبان ئِ۔ اینہہ زبان دی وسعت تے بلاغت نال دنیا دی کُئی زبان وی بر نئیں میچ سڳدی، اے وی ہِک حقیقت ئِ جو اینہہ زبان ئِ چ دنیا دے ٻئیں زبانیں دے لوظیں کوں اپنے تصرّف ئِ چ آنݨ دی پوری پوری صلاحیت موجودئِ جݙاں جو ٻیاں زباناں سرائیکی لہجے دے لوظیں کوں اپناوݨ تے انھیں دے تلفّظ کُوں ادا کرݨ دی صلاحیت نئیں رکھیندیاں ۔ مزے دی ڳالھ تاں اے ہے جو سرائیکی ٻولݨ آلے لوک دنیا دی کُئی وی زبان اوندے لہجے دی پوری صحت نال ٻول سڳدن جݙاں جو سندھی زبان ٻولݨ آلیئں کن علاوہ دنیا دی کوئی ٻئی زبان ٻولݨ آلا سرائیکی زبان دے مخصوص لہجے آلے حروف تَہجّی کوں پوری صوتی صحت نال نئیں ٻول سڳدا کیوں جو سندھی تے سرائیکی زباناں جاڑیاں بھیݨیںہِن ۔ انھیں زبانیں دا اݨ تَرُّٹ رشتہ اڄاں توݨیں قائم تے دائم ئِ۔ اینہہ ڳالھ دی بنیادی وجہ اے وی ہے جو انھیں زبانیں دے مخصوص لہجے آلے حروف تَہجّی صوتی اعتبار نال ہِکّو جَھئیں ہِن جݙاں جو انھیں دے حروف تَہجّی دی لِکّھت بھانویں جو وَکھو وَکھ کیوں نئیں۔[١]