6 اپریل 1962 دا اجلاس تے سرائیکی زبان

سرائیکی زبان دے متفقہ ناں تے 6 اپریل 1962 دے اجلاس ا تے کجھ سرائیکی سوجھوانڑیں دی علمی،تحقیقی تے تقابلی بحث تھیندی پئی اے۔

مذکورہ تاریخی اجلاس دا محرک تے ریاض انور ایڈووکیٹ ہئی ۔ باقی افراد شرکا وچ شامل ہن۔ جنھیں وچ ڈاکٹر مہر عبدالحق، علامہ رشید طالوت، میر حسان الحیدری، ارشد ملتانی ،طاہر غنی تے الہی بخش سرائی وغیرہ مشہور ہن۔ قاسم خان خاکوانی دی صدارت وچ اے اجلاس ملتان وچ تھیا۔

ریاض انور  دائرہ دین پناہ ضلع مظفرگڑھ وچ 1931 کوں پیدا تھئے۔تاں ایں اجلاس ویلھے انھیں دی عمراں 31 سال ہئی ۔3 فروری 1993 کوں لہور وچ انتقال کرگئے۔ میر حسان الحیدری وی جیکر ہنڑ 90 دے لگ بھگ ہونون تاں  62 وچ تریہی بتری دے ہوسن۔ یعنی اوں ویلھے انھیں دے ہمعصریں نال کجھ بزرگ  وی ہوسن ، جیرھے شرکا وچ سینئر سمجھے ویندے ہوسن۔ بہرحال ساکوں ایں معاملے وچ جیرھے ثبوت یا حوالے ملئین او ریاض انور (ایڈوکیٹ  ) دے حق وچ ویندن۔

،62 دا اجلاس تے ریاض انور دی ادبی ٹقافتی خدمات بارے حوالیں دی تندیر :

1۔ڈاکٹر احسن واگھا دا انگریزی وچ لکھیا ہویا مضمون  "who invented siraiki" صفحۂ نمبر 93،94،95 تے اجلاس دی تفصیل موجود ہے۔  کتاب دا ناں siraiki language ' growth  and development ہے۔اے 1998 وچ چھپی ہئی ۔

2۔جام پور دے معروف لکھاری سلیم انسب دا 32 صفحات دا کتابچہ " 6 اپریل 1962 دے اجلاس دی حقیقت " دے عنوان نال موجود ہے ۔

اے مارچ 2021 وچ چھپئے۔

3۔ جاوید احسن دی مشہور کتاب "سرائیکی ٹقافت" جیندا اردو ترجمہ ڈاکٹر نسیم اختر 2006 وچ کیتا ہا۔ایں کتاب دے صفحہ 79 تے اجلاس دی مکمل رپورٹ "متفقہ نام سرائیکی " دے عنوان نال شامل ہے۔

4۔سجاد حیدر پرویز دی مشہور کتاب "سرائیکی زبان و ادب کی مختصر تاریخ " 2009 وچ چھپیل، صفحہ۔ 15 ۔ "سرائیکی کے مختلف نام" دے عنوان نال شامل ہے۔

5۔حکیم الہی بخش سرائی المعروف لیکھی فقیر (پ:9 ستمبر 1928، ف:یکم جنوری 2011 ) لیہ دے رہن والے ہن۔ انھیں دی سرائیکی زبان نال نہ صرف بہوں پرانی دلی وابستگی ہئی بلکہ انھیں دے ہک خط وچ اے حوالہ موجود ہے جو او وی ایں اجلاس کیتے مدعو ہن۔ تے ایندے وچ بئے کجھ سندھی دوست وی شامل ہن ۔ میں لفظ سرائیکی تجویز کیتا۔اے خط ملک نعیم حیدر دے نانویں ہے۔جیندا عکس تلے پوسٹ وچ ڈتا گئے۔(اے ضرور مدعو ہوسن، ریاض انور ، مہر عبدالحق تے سرائی صاحب ہکے علا قے دے ہن، سرائیکی انھیں دے تعلق دی مشترک وجہ ہئی )۔

ایندے علاوہ سرائی صاحب دا ہک مضمون "سرائیکی زبان کی وجہ تسمیہ " ماہنامہ سرائیکی ادب ملتان وچ اگست 1987 دے شمارے وچ چھپ چکئے(ایندا سرائیکی ترجمہ سجاد حیدر پرویز کیتے، ایں توں پہلے اے مضمون اردو وچ ہفت روزہ "بشارت" مظفر گڑھ " وچ 1960 دے شمارے وچ چھپ چکا ہا )۔

الہی بخش سرائی دی خدمات دے حوالے نال 9 ستمبر 2005 کوں " خبریں " اخبار دے وچ صابر چشتی انھیں دا انٹرویو شائع کیتا ہا۔ اے سارا تحریری موادتے قلمی نسخے  میاں امداد سرائی (الہی بخش سرائی دے پتر ) کول موجود ہے۔

6۔شوکت مغل (پ:4جون 1947، ف: 3 جون 2020 ) دی کتاب "سرائیکی رسم الخط " دے صفحہ 72 اتے ریاض انور تے اجلاس بارے حوالہ درج ہے۔ (ریاض انور دی وفات ویلھے شوکت مغل دی عمراں ستالی سال ہئی۔محبوب تابش )۔ شوکت مغل سئیں دی  طبیعت ہر کوئ جانڑدے جو او کہیں شئے دی گول پھرول وچ تہہ تئیں لگے رہندے ہن، تے ضرور انھیں ریاض انور توں تصدیق تے تحقیق کیتی ہوسی،

7۔ کیفی جام پوری دی مشہور کتاب "سرائیکی شاعری " وچ وی بزم ثقافت دے حوالے نال موجود ہے۔

8۔اسلم رسولپوری تحقیق دے میدان وچ ہک اہم تے سنجیدہ نام ہے ۔انھیں دی کتاب "سرائیکی زبان اتے لسانیات " وچ صفحہ 93 اتے "سرائیکی زبان دے ناں دی حقیقت " دے عنوان نال ہک تفصیلی مضمون شامل ہے۔

9۔لیہ دے معروف لکھاری جعفر بلوچ دی کتاب "آیات_ادب"  وچ صفحہ 194،195  اتے ریاض انور دے بارے تفصیلی مضمون شامل ہے۔جیندے وچ ایں اجلاس تے جشن فرید  دا مکمل حوالہ موجود ہے ۔اے کتاب 1988 وچ چھپی ہئی۔

10۔ ڈاکٹر صلاح الدین حیدر  دے مختصر تحریری تاثرات نیٹ تے موجود ہن۔ جیرھے انھیں ملتان (اے پی پی ) کوں 2 فروری 2020 کوں ریاض انور دی 27 ویں برسی تے ڈتے ہن۔ جیندے وچ انھیں "جشن فرید دے بانی،ثقافتی تنظیمیں، ادارہ فکروفن،بزم ثقافت دے عہدیدار، انجمن ترقی پسند مصنفین،  رائٹرز گلڈ دے عہدیدار  ، تے 1960 توں 70 تئیں جشن فرید دا سالانہ اہتمام کرنڑ ،سرائیکی اردو  دے معروف شاعر، دانشور تے ماہر قانون تے سرائیکی خدمات " دے بارے ڈسئے۔ (اوں ویلھے انھیں دا زبان تے ثقافت بارے اتنا فعال رہونڑ ایں گالھ دی دلالت کریندے جو او 62 دے اجلاس دے واقعی محرک تے مہتمم ہوسن)۔

11۔ظہور دھریجہ دا کالم "ریاض انور تے ریاض ہاشمی"  دے عنوان نال نیٹ تے موجود ہے۔اے وی 27 ویں برسی دے موقع تے 4 فروری 2020 کوں اخبار وچ چھپئے۔ جیندے وچ ریاض انور دی خدمات تے 60 توں 70 دے ڈہاکے دے حوالے موجود ہن۔

12۔ڈاکٹر انوار احمد دا مضمون "اسلم انصاری ، ملتان کا ایک غیر معمولی تخلیق کار اور نقاد " نیٹ تے کھڑے جیندے وچ ریاض انور دی خدمات دے سبھے حوالے موجود ہن۔

13۔محبوب تابش اجوکے دور دا سخت کوش  لکھاری ہے۔ تحقیق انھیں دا  دلچسپ سبجیکٹ ہے۔ انھیں دی ویڈیو پوسٹ ہر کہیں سنی ہے ۔ جیندے وچ انھیں تاریخی،کتابی تے ابتدائی  حوالیں نال گالھ کیتی اے۔ او 62 دے اجلاس دا محرک ریاض انور کوں سمجھدن۔

14-دھرتی دی تاثیر ۔ مہرحامد علی شاکر  سیال دی کتاب ہے۔جیندے صفحہ 62 تے مذکورہ اجلاس دی رپورٹ درج ہے۔

15. تنویر شاہد محمد زئی معروف شاعر تے محقق ہن۔ انھیں دا تعلق وی ریاض انور دے شہر دائرہ دین پناہ نال ہے۔ ریاض انور دے متعلق انھیں فون تے تفصیلی ڈسائے ۔ انھیں دی   معاونت نال 3 طالبعلم ریاض انور اتے ایم فل کر چکئین۔  ریاض انور دی شخصیت تے خدمات بارے انھیں دی گفتگو توں اندازہ تھئے جو آخر کیا شئے ہئی جیرھی ایں اجلاس دا محرک بنڑی۔ حالانکہ اوں ویلھے مہر عبدالحق جھئیں محقق تے ماہر لسانیات وی زبان کیتے "ملتانی" تے اکتفا کیتی ودے ہن۔

ریاض انور کشفی ملتانی دا بھنڑینجا ہا۔ "آوازوں کا بھنور" ، "تیری یادیں؛تیرے غم" اردو شعری مجموعے ہن۔ گوپی چند نارنگ دے کلاس فیلو تے دوست ہن۔ تہوں انھیں اپنی کتاب "سانحہ کربلا ،ایک شعری استعارہ " دا انتساب وی ریاض انور  دے نانویں کیتا۔ گوپی چند نارنگ دے علاوہ مسعود اشعر ، ڈاکٹر اسلم انصاری،  اصغر ندیم سید، انتظار حسین، تے عاصی کرنالی ریاض انور دے بارے مضامین تے کالم لکھ چکئین۔ انھیں وکالت ڈاکٹر عبدالجبار کنوں سکھی۔خود میر حسان الحیدری سئیں اپنے ہک مضمون وچ انھیں کوں جسٹس عبدالجبار دا منشی لکھئے۔ جشن فرید دے بانی ہن تے خواجہ فرید دی کافیاں دا اردو ترجمہ وی کیتے۔ انھیں دی ما بولی نال محبت تے خدمت دی وجہ توں ملتانی ادیبیں وچ مقامی تے مہاجر دی چپکلش پیدا تھی گئی۔انھیں تے الزام لایا گیا جو ریاض انور توں لسانیت دی بو  آندی ہے۔ کجھ مہاندریں اردو اکیڈمی بنڑا گھدی۔لیکن او اپنے علمی ادبی کم کوں سنجیدگی نال کریندے رہ گئے۔حکومت پاکستان دی تعلیمی مشاورتی کمیٹی برائے ادب و ثقافت دے ممبر ہن۔جتھوں فنڈ گھن تے کئی کتاباں چھپویندے ہن۔ادبی خدمات دے عوض انھیں کوں آدم جی ایوارڈ وی ملیا۔ او زبانیں دے متعلق تھیونڑ والی کانفرنس وچ شرکت کیتے بنگال گئے ۔ ول انھیں کوں خیال آیا جو ساڈی زبان دا وی کوئی ہک متفقہ ناں ہووے۔ ایں سارے پس منظر توں واضح تھیندے جو ریاض انور  مذکورہ تاریخی اجلاس دے تجویز کنندہ ہن۔ میر حسان الحیدری سمیت سارے شرکا ایندی تائید کیتی۔