ݙو قومی نظریہ
جنگ آزادی 1857ء دے ١٠ سال بعد علی گڑھ مکتب فکر دے بانی سرسید احمد خان نے ہندی اردو جھگڑے دت باعث 1867ء وچ جو نظریہ پیش کیتا، اینکوں اساں ݙو قومی نظریے دے ناں نال ڄاݨدت ہیں۔ اس نظریے دی آسان تشریح ایویں تھی سگدی ہے کہ اس دے مطابق نہ صرف ہندوستان دے متحدہ قومیت دے نظرئیے کوں مسترد کیتا گیا بلکہ ہندوستان ہی دے ہندواں تے مسلماناں کوں ٢ الگ اور کامل قوماں قرار ݙتا گیا۔ انڈین نیشنل ازم تے یقین رکھݨ والیاں کیتے ݙو قومی نظریہ صور اسرافیل بݨ کے گونجا۔ ساݙی شاہراہ آزادی تے ٢ قومی نظریہ او پہلا سنگ میل ہے جینکوں مشعل راہ بݨا کے مسلمانان ہند بالآخر 1947ء وچ اپݨی منزل مقصد کوں پاوݨ وچ سرخرو تھئے۔
جنگ آزادی 1857ء دے زخم حالی تازہ ہی ہن کہ ہندواں نے ہک تے مسئلے کوں کھڑا کیتا۔ اے جھگڑا ہندی اردو جھگڑے 1867ء دے ناں نال موسوم ہے۔ 1867ء وچ بنارس کے ہندواں نے لسانی تحریک شروع کر ݙتی جس دا مقصد اردو دی جگہ ہندی کوں سرکاری تے عدالتی زبان دے طور تے رائج کرنا ہئی۔ تے عربی رسم الخط دی جگہ دیوناگری رسم الخط کوں اپناوݨ ہئی۔ اس جنونی تے لسانی تحریک دا صدر دفتر آلہ آباد وچ قائم کیتا گیا جبکہ پورے ملک وچ ہندؤاں نے کئی ہک ورکنگ کمیٹیاں تشکیل ݙتیاں، تاکہ پورے ہندوستان دے تمام ہندوؤاں کوں اس تحریک وچ شامل کیتا ونجے تے اس دے مقاصد دت حصول کوں ممکن بݨایا ونجے۔