ہما صفدر

ہما صفدر ہِک اُستانی، آرٹسٹ، تھیٹر فنکارہ اَتے زنانی تھیٹر "سنگت" دی ڈائریکٹر ہِن۔ بحیثیت آرٹسٹ، اُنّھاں نے اجوکا تھیٹر اَتے پنجاب لوک رہس دے نال وی کَم کِیتا۔ اُنّھاں نے لاہور گرائمر سکول وِچ بطورِ آرٹ اَتے پنجابی ٻولی دی اُستانی دی حیثیّت نال پڑھایا ہِے۔ اُنّھاں نے پنجابی تھیٹر، ادب اَتے لوک داستان دے فروغ کِیتے ٻہوں کَم کِیتا ہِے۔ اُوہ تِریہہ ورھیاں تئیں تھیٹردے کَم تُوں ڄڑی رہی ہَن۔

ابتدائی حیاتی اَتے کَم کار

ہما نے ١٩٨١ء وِچ نیشنل کالج آف آرٹس، لاہور وِچ داخلہ گِھدّا۔ اَتے امتیاز دے نال فائن آرٹس وِچ گریجوایشن کِیتی۔ اُنّھاں نے اُتّھاں مصوری کرݨ سِکّھیا۔ ضیاء الحق دے آمریت دے دور وِچ ہِک طالبِ علم دی حیثیت نال، اُنّھاں نے پنجابی ٻولی، زنانیاں، اقلیتاں اَتے زیرِ استحصال مزدور طبقے دے حق کِیتے سیاست کِیتی۔ اُوہ سوشلسٹ زنانیاں دے پنجابی تھیٹر وِچ فنکارہ بݨ ڳئی۔

ہما نے سیاسی طور تے فعال ٹَٻَّر وِچ اَکھ کھولی۔ اِنّھاں دے پِیؤ صفدر رشید اَتے چاچا انور رشید مزدور کسان پارٹی دے ارکان ہَن اَتے اُنّھاں دے نال اُوہ کئی واری احتجاج وِچ رَلی ہَن۔ ہُما دے پئے اکرم وڑائچ ہِک پینٹر اَتے شاعر وی ہِن جیڑھے معاشرے اَتے تَکڑی جمہوری روائت کُوں اُسارݨ دے بارے وِچ ساجھے خدشیاں دا اظہار کرین٘دے ہَن۔ ݙُون٘ہیں نجم حسین سید دے تھیٹر جَتھے "سنگت" دے سرگرم رکن ہَن جِتّھاں پنجابی صوفی شاعری اَتے سکھ گروؤاں دے کلام کُوں پڑھیا اَتے ڳایا وین٘دا ہِے۔ اِنّھاں دا ہِک پُتر ہِے جین٘دا ناں راول ہِے۔

ہما نے امیراں دے ہِک سکول، لاہور گرائمر سکول وِچ آرٹس اُستانی دی حیثیّت نال کَم کِیتا۔ زبان دے کارکن دی حیثیّت نال، صفدر دی کاوِشاں نے ݙو طریقیاں نال کَم کِیتا: طلبہ کِیتے پنجابی ٻولی اَتے پنجابی تھیٹر دی اُستانی دے طور تے اَتے سکول دے نصاب وِچ پنجابی ٻولی کُوں سُن٘ڄݨوا تے۔ اُنّھاں نے پنڄویں جماعت تُوں اُتّے دی جماعتاں کِیتے پنجابی ٻولی سُنڄݨوائی جِتّھاں اُوہ پڑھین٘دی ہَن۔ پنجاب وِچ کوئی پنجابی میڈیم سکول کائے نِیں جاں جو ٥٠ فیصد تُوں ودھ پاکستانی پنجابی اَتے سرائیکی ٻُلین٘دے ہِن۔ اُوہ ڈرامے دے انعقاد تُوں پہلاں اپݨے طالبِ علماں کُوں تھیٹر دی کارکردگی کِیتے ݙو مہینیاں دی شدید ورکشاپ فراہم کرین٘دی ہَن۔ اُوہ مدیحہ گوہر دے اجوکا تھیٹر جَتّھے وِچ بطورِ اداکرہ شامل تِھی ڳئی ہَن۔ بعد و،چ، اُنّھاں نے اپݨا ہِک جَتّھا، "لوک ریہس" بݨایا۔ جئیں معاشرتی معاملیاں اُتے شعور اُجاگر کرݨ اَتے روائتاں اَتے لوک داستاناں کُوں وَلا ڳویڑݨ دا ٻیڑا چاتا۔

دُھم پاوݨ آلے تھیٹر ناٹک

صفدر نے تَلّے ݙِتّے ڳئے ناٹکاں دی ہدایات ݙِتّیاں:

• "ایویں نئی او گل" ”
• "جوگی ہویکے آ"
• "نانگ ول"
• "ہیر رانجھا"
• "وارث میاں لوکاں کملیاں نوں قصہ جور ہوشیار سنیا ہی"
• "براہ تو سلطان"
• "چھپن توں پہلاں"
• معاشرے وِچ مزدور طبقے دے پورھیے دے بارے وِچ اشعار اُتے مبنی "چوگ کسو منبے دی"۔ اِیہ ناٹک ٻُلّھے شاہ دی نظم "کافی" اُتے مبنی ہِے۔ جین٘دے وِچ سَت زنانیاں دا کردار محنتی کھیت دی زنانیاں دے طور تے کَم کرین٘دی ہِن، کھیتاں تُوں پُھل چین٘دیاں ہَن ڄاں جو اِیہ فائدہ تاجراں دے ٻوجھے وِچ چَلا ڳیا، جئیں غریباں اَتے مسکیناں کِیتے اقتصادی نا ہمواری اُساری۔
• "رجنی"
• "اک رات راوی دی"
• "انی چنی دی ٹکی"
• "نکڑ ناٹک"۔