ویہلے دا نروار
ڄہڑے دوست اے سمجھی بیٹھیں جو چلو ہالی قومی اسمبلی ءچ سرائیکی صوبے دی نا سہی جنوبی پنجاب صوبے دی قرارداد تاں منظور تھیندی ہے۔۔۔۔۔۔ پہلے تاں تھیندی نئیں ۔۔ کیوں جو اسٹبلشمنٹ کڈاہیں وی پنجاب دی ونڈ تے راضی نئیں ۔۔۔تے ۔۔ جے تھی وی ونڄے تاں اوندے پچھوں سرائیکی صوبہ نہ ہوسی بلکہ پنجاب دی طاقت کوں ڈو حصے ءچ تقسیم کرݨ مقصود ہوسی جو ہک پنجاب پنجابی مہاجر ابادگر دے پنجابی دا ڄیہڑا اسٹبلشمنٹ دا بازو تے طاقت ء تے ڈوجھا لہور تے اوندے نواح دے طاقتور امیر اشرافیہ دے پنجابی دا پنجاب ۔۔۔۔۔۔۔ سرائیکی صوبے دی ہمیشہ ہمیشہ موت دے مترادف ہے "جنوبی پنجاب صوبہ" ۔۔۔۔۔ دے بعد سرائیکی ہمیشہ وستے اپݨی قومی حقوق دی سیاسی جدوجہد توں دست بردار تھی ویسن ۔۔۔۔ وت سرائیکیاں کوں اسٹیبلشمنٹ دے گماشتے سرائیکی دا ناں وی نہ گھنݨ ݙیسن ۔۔۔۔ جیالے تے یوتھئے کوں اندازہ کوئے نئیں جو قومی تحریکاں بنݨ تے مُکݨ ءچ سارا کردار تاریخ تے اوندے ءچ اہم پاپولر قانون فیصلاں تے ہوندے مثلاَ
(١) پہلی واری پہلے قانونی فیصلے ءچ اساں پاکستان بݨن توں پہلے سکھاں دے حملیاں دے بعد ہک تاریخی جنگ ہارݨ دے بعد زبردستی پنجاب دا حصہ بݨائے گئے۔
(٢) ݙوڄھی واری وت ہک تاریخی مارکہ تھیا جو ہندوستان دی تقسیم ءچ ہندوستانی پنجاب تے مقبوضہ پاکستانی موجودہ پنجاب دی وی ونڈ تھی گئی ۔۔۔ہندوستانی پنجاب آلے ہندوستان ءچ رہ گئے تے سکھاں آلے مقبوضہ پنجاب کوں ہک مکمل سالم پنجاب تسلیم کرتے مشرقی تے مغربی پنجاب دی گھٹیا تے غیر فطری اصطلاح استعمال کر تے اے اساݙی پنجابی بݨن دے تاریخی عمل دا ݙوجھا دور تے ݙوڄھا قانونی فیصلہ ہا۔۔۔۔۔جیندے ءچ اساں رنجیت سنگھ دے پہلے فیصلے دے مطابق پنجابی دے پنجابی ریہے نال پرلے پنجاب توں آئے پنجابی ابادگر مہاجر تے پناہگیر کوں پنجاب دے ناں تے ول آباد کیتا گیا۔۔۔۔۔۔ اساں تڈاہاں توں اڄ تئیں قانونی طور تے ڈومیسائل موجب پنجاب دے پنجابی ہیں ۔۔۔۔۔
(٣) ہُݨ اساݙا تریہجا تاریخی تے قانونی فیصلہ تھیوݨ ویندا پئے ۔ اے فیصلہ ہندوستان توں آیا پنجابی پناہگیر مہاجر تے ابادگر کریندا پئے پنجاب دا پنجابی بݨا تے ۔۔۔۔ ایں تریہجے تاریخی فیصلے ءچ اساں قانونی طور تے موجودہ پنجاب دے پنجابی جنوبی پنجابی بݨسوں تے اکھویسوں ۔
سکھ حملے ءچ پنجابی بݨے ہندوستان دی تقسیم دے بعد وت مغربی پنجابی بݨے تے ہݨ اساں جنوبی پنجابی بݨسوں ۔۔۔۔پہلے اساݙے ڈومیسائل تے پنجابی لکھا ویندا ہا ہُݨ جنوبی پنجابی لکھیسی ۔۔۔۔ ایندے بعد پنجاب دی کیہڑی تقسیم تھیندی ء کݙݨ تھیندی ء اللہ بہتر ڄاݨدے ۔۔۔۔ پر کجھ کوں ضرور علم ہے جو کیا، کڈݨ تے کیویں تھیندی ہے ۔۔۔پر ڄہڑےسیاݨے اپݨی ذہن دانیاں ءچ سرائیکی صوبے دا خاب ݙیکھدے ٻیٹھن جو ہالی صوبہ تاں ملدے بعد ءچ ناں دی لڑائی لڑسوں انہاں کنوں بھولا یملا کملا کوئی نہ ہوسی ۔۔۔۔ کیوں جو سرائیکی زبان ادب کلچر کلچر کرݨ ءچ نہ تہاکوں پہلے کوئی رُکیندا ہا تے نہ بعد ءچ کوئی رُکیسی ۔۔۔ ہتھوں پنجابی کمرشل مافیہ سرائیکی ادب سرائیکی موسیقی تے کلچر کو پروموٹ کریسی جیکر اوندے ءچ چار پیسے لبھدے ہوئے تاں ۔۔۔۔۔۔ اے تاں تھی گئی سرائیکی سرائیکی زبان ادب کلچر نچݨ گاوݨ میہنہ تے ساوݨ دی ڳالھ پر جیکر کہیں وی سیاسی گالھ کیتی ۔۔۔پسماندگی تے سرائیکی حقوق دے بحالی دی ڳالھ ٹوری تاں اڳوں جواب آسی " او پئی ۔۔تسی کیا سی اسی قیدی تخت لہور دے ۔۔۔۔۔پنجاب کھا گیا ۔۔۔ پنجابی کھا گیا اسی گریب ہوگئے ۔
ہن تہاڈے ساری علاقے کٹھے کر دتے تہاڈا صوبہ بݨا ڈتہ ۔۔بندے تہاڈے صوبے دے اسمبلی وی تہاڈے صوبے دی ۔ تہاڈا اپݨا بڄٹ اپݨا اپݨی آمدنی اپݨا خرچ اپݨی نوکریاں سب کُش تُہاڈا تہاڈے کول ہیگا ۔۔۔۔ ہݨ خبردار جو کسی نے پنجاب یا پنجابی دے خلاف کوئی گل کیتی یا سرائیکی سرائیکی کیتی ۔۔۔۔۔۔ " ہک عام لہوری کوں تاں پتہ ءی کوئی نئیں جو سرائیکی کیا بلاں ہے ۔۔۔۔ انہاں کوں تاں رڄ ءچ صرف اتنا پتا ء جو اساݙا وڈا سارا پنجاب ہے جیندے جنوب ءچ ڄانگلی ٻولی بولݨ آلے تے ہندوستان توں پنجابی مہاجر آباد ہن ۔۔۔۔۔ ڄانگلیاں کوں اج کل سرائیکی آکھدن" ۔۔۔۔۔ پر ڄیہڑا پنجابی مہاجر ابادگر پناہگیر سرائیکی وسیب ءچ سنتالی تو وسدے ۔۔۔ جئیں اڄ تیں خود کوں سرائیکی دھرتی کلچر ءچ ضم نئیں کیتا تے جیہڑا اصل ءچ سرائیکی معیشت وسائل تے اقتدار تے قابض ء ۔۔۔۔ ڄیہڑا لہوری پنجابی اشرافیہ دا بھئی وال ہا اوندا تقاضہ بھاولپور صوبہ تے جنوبی پنجاب صوبہ ہے کیوں جو اونکوں مقامی سرائیکی وسیب دی لُٹ پُٹ ءچ لہوری پنجابی کوں حصہ ونڈاوݨ تے اقتدار ءچ مشروط حصہ داری وارے نہ کھاندی ہئی ۔۔۔۔ اونکوں سرائیکی جاگیردار وڈیرے تے سرداراں ڄیہڑے اسٹبلشمنٹ دی پارٹیاں ءچ ہر حُکم دے غلام ہوندن کوں نال رلا تے جنوبی پنجاب صوبے دا صرف شوشا چھوڑنا ہا او وی سرائیکی صوبے دی تحریک ءچ۔۔۔ انہاں کوں پتہ ہا جو نوزائیدہ بے نہ کوئی سر دا سئیں ء نہ کوئی باشعور سیاسی تربیت یافتہ کیڈر ء نہ جماعت نہ کوئی سیاسی تجربہ کار لیڈر۔۔۔۔ چھڑے جزباتی سرائیکی لوکاں دی تحریک ء۔۔۔ ڄیہڑے کݙاہیں پی پی پی تے ہتھے تے کݙاہیں پی ٹی آئی دے ہتھے چڑھے ودن ۔۔۔۔ انہاں کیتے انہاں دا ہک ادنا جا کارکن خبریں اخبار آلا ضیا شاہد ء پوری سرائیکی تحریک کوں اڳوں لاوݨ کیتے کافی ء ۔
تاڄ لنگاہ تے پاکستان سرائیکی پارٹی دی ٻئی سنجیدہ باشعور قیادت دانشور سیاسی کارکن جیندے رہ نئیں گئے۔۔۔۔ ہُݨ ہک سیٹی مریسوں جنوبی پنجاب دا نعرہ مریسوں سبھے آپے لُڑھے آؤسن ۔۔۔۔۔ ۔۔۔ تے اوہو تھئے ۔۔۔ پہلے سرائیکیاں نال ویہہ ٻاوی سال پی پی پی سرائیکی صوبے دا لولی پاپ ڈے تے پاپ کمائے ہُݨ اوں توں وی ودھ فنکار پی ٹی آئی آلے اپݨی دکان جنوبی پنجاب دی کھول تے آڳئین ۔۔۔۔ اپݨے دل تے ہتھ رکھ تے ݙساہے جو کیا چوہدری شجاعت اینڈ کمپنی سرائیکیاں کیتے ٹھردا ٻیٹھے؟ ۔۔۔ کیا وسیب دے سب توں وڈے استحصالی جاگیردارطبقہ گدی نشین بنیادپرست طبقہ سرائیکیاں کیتے ٹھردا ٻیٹھے؟۔۔۔۔ جنوبی پنجاب صوبے دا ٹاسک جیکر ہے تے اپݨی قوم کوں ویچݨ دا ٹھیکہ مارکہ انہاں کوں ݙتے ۔۔۔۔جنہاں دے پیو ݙاݙے ٻرہوپلے ڈھاڑل ہن جنہاں نے سرائیکی دھرتی تے قہر ٻݨ تے اساݙے ٻالاں وݙکیاں دے ڳاٹے لہائن او ہݨ اج اساڈے حقوق کیتے اوتاولے ٻیٹھن۔۔۔۔۔ سرائیکی دا اکھاݨ ء جو " لمے دے ارائیں ۔۔۔آپے چور تے آپے سئیں "۔۔۔۔۔۔ شہزادعرفان