نعت

نعت، پیغمبرِ اسلام حضرت محمد مصطفیٰ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی تعریف، توصیف، شمائل تے خصوصیات دے منظوم اندازِ بیان کوں آکھیا ویندے۔ عربی زبان وچ نعت کیتے لفظ "مدحِ رسول" استعمال تھیندے۔ اسلام دی ابتدائی تاریخ وچ ٻہوں سارے صحابہ کرام نے نعتاں لکھیاں تے اے سلسلہ اڄ تائیں جاری ہے۔ نعت لکھݨ آلے کوں نعت گو شاعر اتے نعت پڑھݨ آلے کوں نعت خواں یا ثنا خواں آکھیا ویندے۔

تاریخ دے مطابق، اگرچہ نعت خوانی دے آغاز دا ٹھیک پتہ نی، لیکن روایات توں پتہ چلدا ہے کہ حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے چاچا ابو طالب نے سب توں پہلے نعت آکھی ۔ رسول کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی پیدائش توں پہلے "تبع حمیری" تے "ورقہ بن نوفل" نے وی رسول اکرم صلی اللہ علیہ وآلہ سلم دی شان وچ نعت آکھی ۔ اردو دے مشہور نعت گو شاعر فصیح الدین سہروردی دے مطابق پہلے نعت گو شعرا وچ حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے چاچا ابو طالب تے صحابہ وچ حضرت حسان بن ثابت رضی اللہ تعالیٰ عنہُ پہلے نعت گو شاعر تے نعت خواں ہن۔ ایں بنا تے انہاں کوں شاعرِ دربارِ رسالت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم وی آکھیا ویندے۔ حضرت حسان بن ثابت رضی اللہ تعالیٰ عنہُ دے نعتیہ اشعار دا ترجمہ اے ہے:

"اے آمنہ دے مبارک پتر ! جیہڑے انتہائی پاکیزگی تے عفت دے نال پیدا تھئے۔ تساں ہک ایجھا نور ہاو جیہڑا ساری مخلوق تے چھا ڳیا تے جینکوں ایں مبارک نور دی پیروی نصیب تھئی او ہدایت یافتہ تھی ڳیا۔ رات دی تاریکی وچ حضور دی جبینِ اقدس ایں طرح چمکدی ݙیندی ہئی جیویں کالی اندھاری وچ روشن چراغ۔"

ایندے علاوہ حضرت کعب بن زہیر رضی اللہ تعالیٰ عنہُ تے حضرت عبداللہ بن رواحہ رضی اللہ تعالیٰ عنہُ نے وی ترنم نال نعتاں پڑھیاں۔ حضور نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے خود کئی واری حضرت حسان بن ثابت رضی اللہ تعالیٰ عنہُ توں نعت سُݨی۔ حضرت حسان بن ثابت رضی اللہ تعالیٰ عنہُ دے علاوہ وی ٻہوں سارے صحابہ کرام نے حضور پاک صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دیاں نعتیں لکھیاں تے پڑھیاں۔ جݙݨ حضور پاک صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم مکے توں ہجرت فرما کے مدینے تشریف ڳھن آئے تاں آپ دے استقبال وچ انصار دیاں ٻالڑیاں نے دف تے نعت پڑھی، جیندے ایں شعر کوں دائمی شہرت ملی:

"طلع البدر علینا من ثنیات الوداع وجب الشکر علینا ما دعا للہ داع"

ترجمہ: "ساݙے تے وداع دی گھاٹی توں چوݙھویں دا چندر چڑھ آیا، اَتے ساݙے تے شکر واجب تھی ڳیا جݙݨ تائیں اللہ کوں پُکارݨ آلا پُکارے۔"

صحابہ نعت گو شعرا

• حسان بن ثابت
• اسود بن سریع
• عبد اللہ بن رواحہ
• عامر بن اکوع
• عباس بن عبد المطلب
• کعب بن زہیر
• نابغہ جعدی

علما نعت گو شعرا

• امام ابوحنیفہ
• مولانا روم
• شیخ سعدی
• مولانا جامی
• امام بوصیری
• مولانا انعام تھانوی
• حکیم محمد اختر
• علامہ ریاض الد ین سہروردی
• شاہ اکبر داناپوری
• احمد رضا خان بریلوی
• پیر نصیر الدین نصیر
• اختر رضا خان
• مصطفٰی رضا خان
• فخر گیاوی

نعت خوانی اولیاء اللہ دی نظر وچ

• شیخ سیدنا عبدالقادر جیلانی
• بابا فرید الدین گنج شکر
• سلطان باہو
• بابا بلھے شاہ
• خواجہ نظام الدین اولیاء
• امیر خسرو
• خواجہ عثمان ہارونی
• مخدوم علاؤ الدین علی احمد صابر کلیری
• شاہ اکبر داناپوری
• پير مہر علی شاہ

مسلم نعت گو شعرا

• امام احمد رضا خان، آپ کا مشہور سلام (مصطفیٰ جان رحمت پہ لاکھوں سلام) عوام و خواص میں بے پناہ مقبول ہے۔
• حسن رضا خان
• امیر مینائی
• شاہ اکبر داناپوری
• الطاف حسین حالی
• صائم چشتی
• ادیب رائے پوری
• علامہ اقبال
• بیدم وارثی
• محمد علی ظہوری
• حافظ مظہر الدین مظہر
• حفیظ تائب
• حامد یزدانی
• مولانا کوثر نیازی
• بہزاد لکھنوی
• شاہ محسن داناپوری
• عبدالستار نیازی
• ریاض حسین چودھری
• رشید آفرین
• ضیاء نیر
• حسین محی الدین
• قمر الدین انجم
• پروفیسر اقبال عظیم
• خالد محمود نقشبندی
• مولانا ظفر علی خان
• ماہرالقادری
• علیم ناصری
• یزدانی جالندھری
• منصور آفاق
• مقصود احمد تبسّم
• خالد علیم
• تنویرپھول
• اعجاز رحمانی
• پیر نصیر الدین نصیر گیلانی
• مولانا الیاس قادری
• شاکرالقادری
• عباس عدیم قریشی
• ندیم رضا فارق
• مرزا حفیظ اوج
• آصف قادری
• نذر صابری
• صبا اکبرآبادی
• مظفر وارثی
• صبیح رحمانی
• صہبا اختر
• عارش خان
• شاہد اقبال
• تابش مہدی

نعت خواں

• مفتی انس یونس
• محمد علی ظہوری
• اعظم چشتی
• اختر قریشی
• نصراللہ خاں نوری
• قاری زبیدرسول
• محمد شکیل قادری
• الحاج عمران شیخ قادری
• اویس رضا قادری
• عبد الرؤف روفی
• خورشید احمد
• صبیح رحمانی
• مشتاق قادری
• افضل نوشاہی
• ل نوشاہی
• عبدالستار نیازی
• عالم نظامی بلرام پوری
• مرغوب احمد ہمدانی
• طاہر قادری
• سید منظور الکونین
• سید بلال منظور
• سید باغ علی شاہ
• قاری فخر الدین گیاوی

پاکستانی پنجاب دی نعتیہ شاعرات

• پروین سجل
• نورین طلعت عروبہ
• ڈاکٹر شہناز مزمل