مٹی دیاں قِسماں

مٹی دی پہچاݨ کیتے، ڄٹ حضرات کُجھ ناں ورتیندے ہِن، جیندے توں سُنڄاݨ تھیندی ہے جو کیہرا فصل ڳݙا ونڄ سڳدے- عام طور تے زمی دار ایہ تلے ݙتے ڳے ناں ورتیندے ہِن، جیندے توں زمی دی ساخت یا ویتر پتا لڳدی ہے- اے ناں یکے سرائیکی وسیب وچ گھدے ویندن-

بھؤہر یا میْرا: ہِکسی یا ہموار زِمی، جیہری بارانی ہوندی اے، اون٘کوں بھؤہر یا میْرا آکھا ویندے- اینجھی زمی تے مٹی دی پتلی جئیں تہہ ہوندی اے-

مَل: مٹی دی تہہ، جیندے وچ ریت رَلّی ہوئی ہووے-

اَٹ: پُراݨی زمی تے ڄمݨ آلی، مٹی تے ریت دی تہہ-

دَڑ: اینجھی مٹی، جیندے وچ ریت رَلّی ہووے، اتے اوں زمی جیندے تے مٹی دی ٹُھلی تہہ ڄمی ہوندی ہے -

تَلّا: جِّھکی زمی، جتھاں ساوِل ڈھیر ہووے-

کَچّھی: دریا تے کنارے آلی زمی کوں کَچّھی آکھا ویندے-

بیْلا: اینجھی زمی جیہرھی دریا وچ ٻݙی راہندی اے-

کچھا: کچھا بیْلے دا ای ٻیا ناں ہے-

سِلاب: ٻݙی ہوئی زمی کوں سیلابہ، سِلاب تے بیلا سݙیندے ہِن-

تریْڑ: مِٹی دے وچ دراڑ، لکیر یا تِڑک کوں تریْڑ آہدے ہِن-

لیک (لی ک): مِٹی وچ دراڑ یا تِڑک کوں لیک آکھا ویندے-

دلیک (دلی ک): مِٹی وچ دراڑ یا تِڑک دا ٻیا ناں، دلیک ہے-

نیآئی (نی آئی): اینجھی زمی، جیندے تے کھاد یا فُضلا سٹا ویندے- (بار دی زمی)، جھکی زمی-

پَواہ: گِراں دے نیڑے آلی زمی-

ریْتڑ: ریت آلی مِٹی-

ریْتڑی: ریتلی مِٹی-

رپَّڑ: چیہڑھی تے پیڈھی چِکݨی مٹی، جیہری ٻنڄر ہوندی ہے-

کورو: ریت دے اُتے تھوڑی جئیں زرخیز مِٹی دی تہہ-

نلی: لَمّی، کھوکھلی تے تنڳ-

چُورا: نِکّا تے خالی-

ووہل: جِھکی زمی-

کرہولا: اُچا کنارہ-

ریْت: ریتلی جاہ-

رتّی: زرخیز چِکݨی مٹی، جیندے وچ ریت شامل تھی ونڄے، اس دا ناں رتّے رنڳ دی وجہ کول رتّی آہدن-

رتولی: معمولی ریت آلی زمی کوں رتولی آہدے ہن-

شور، کلر یا کلری: جیہرھی زمی دے وچ نمکیات دی مقدار ودھ ونڄے، او شور، کلر یا کلری تھی ویندی ہے-

ساحل: دریا دے پُراݨے راہ کُوں ساحل آہدے ہِن-

ریْڑھ: پاݨی نال جیہرھی ریت لُڑھ کے آوے، او ریْڑھ ہوندی ہے-

کَکّی ریْت: پیلی ریْت-

رَڑی: سخت پیڈھی، زمی، بارش توں بعد جیندے وچ دراڑاں آ ویندن-

لاگھا: تھل دی زرخیز زمی-

پَٹڑی: ݙُو ٹِبّاں دی وچالی جاہ، جیہری پیڈھی ہوندی ہے-

پَٹّی: پَٹڑی کوں پَٹّی وی آہدے ہِن-

روہی: پیڈھی،کُراڑی تے جِھکی زمی کوں روہی آکھا ویندے-

چُھرا: چاڑی وادی کوں چُھرا سݙیندن-

چول: سَوڑی یا تنڳ وادی کوں چول آہدن-

کوتلی: پاݨی دی تنڳ ڳزرڳاہ کوں کوتلی آہدے ہن-

بھسری: چکݨی یا ریتلی مٹی، بھسری ہوندی ہے-

چاہی/ آبی: جیہری زمی کوں کُھوہ تے جھلاراں دا پاݨی لڳدے او آبی یا چاہی ہوندی اے-

نہری: نہر دا پاݨی گھنݨ آلی زمی نہری تھیندی اے-