مریم جناح

مریم جناح
(انگریزی وِچ: Maryam Jinnah)، (اردو وِچ: مریم جناح‎)
معلومات شخصیت
پیدائش	20 فروری 1900ء   ممبئی
وفات	20 فروری 1929ء (29 سال)  ممبئی
مدفن	بھارت
شہریت	برطانوی ہند
پئے دا ناں	محمد علی جناح (18 اپریل 1918–20 فروری 1929)
اولاد	دینا واڈیا
والد	سر ڈنشا پٹیٹ
عملی حیاتی
پیشہ	سیاست دان

رتن بائی جناح (نی پیٹیٹ، جیڑھی مریم جناح دے ناں نال وی ڄاݨیاں ویندیاں ہِن؛ 20 فروری 1900 – 20 فروری 1929)، غیر رسمی طور تے "رُٹی" دے ناں نال ڄاݨیاں ویندیاں ہَن، محمد علی جناح دی زوجہ ہَن، جیڑھے پاکستان دی تخلیق تے ملک دے بانی وِچ ہک اہم شخصیت ہَن۔

پیٹیٹ ہندوستانی برصغیر دے ݙو انتہائی بااثر خانداناں نال تعلق رکھین٘دیاں ہَن، پیٹیٹ خاندان اپݨے والد دے ذریعے تے جناح خاندان اپݨے محمد علی جناح نال شادی دے ذریعے۔ انّھاں دی دِھی دینا واڈیا نے بمبئی ڈائنگ دے چیئرمین نیویل واڈیا نال شادی کِیتی، جیڑھے واڈیا خاندان نال تعلق رکھین٘دے ہَن۔

ابتدائی حیاتی اتے پس منظر

رتن بائی پیٹیٹ (اکثر غیر رسمی طور تے "رُٹی" آکھیاں ویندیاں ہَن) 20 فروری 1900ء کوں بمبئی، بمبئی پریزیڈنسی، برطانوی ہند وِچ انتہائی امیر تے بااثر پیٹیٹ خاندان وِچ پیدا تھئیں، جیڑھا پارسی برادری نال تعلق رکھین٘دا ہئی۔ اوہ تاجر سر دینشاہ پیٹیٹ، دوسرے بیرونیٹ پیٹیٹ، تے انّھاں دی زوجہ لیڈی دینابائی پیٹیٹ دی واحد دِھی ہَن۔ انّھاں دے دادا، دینشاہ مانکجی پیٹیٹ، پہلے بیرونیٹ، نے ہندوستان وِچ کجھ ابتدائی کپاس دیاں ملیاں بݨائیاں ہَن۔ اوہ ہک مخیر شخص وی ہَن جیڑھے ایران دے زرتشتیاں دی مدد کِیتی جیڑھے قاجار دے ظلم دا شکار ہَن۔ انّھاں دے بھائی، فالی، جیڑھے بعد وِچ سر دینشاہ مانکجی پیٹیٹ، تیسرے بیرونیٹ بݨے، نے ٹاٹا خاندان دی رکن سیلا ٹاٹا نال شادی کِیتی۔ انّھاں دے ٻئے بھائی دا ناں جمشید پیٹیٹ ہئی۔ رتن بائی دے چاچا، بومنجی دینشاہ پیٹیٹ تے کزن، جہانگیر بومنجی پیٹیٹ، مشہور صنعت کار ہَن، تے انّھاں دی کزن میتھوبین پیٹیٹ ہک کارکن ہَن۔

رتن بائی پیٹیٹ بمبئی وِچ مشہور ہَن۔ نہ صرف اوہ پڑھی لکھی، فیشن ایبل، باہر ڳمݨ والی، تے قوم پرست دِھی ہَن، بلکہ انّھاں کوں خوبصورت وی سمجھیا ویندا ہئی۔ جِہڑیلے اوہ اپݨے اواخر نوجوانی وِچ داخل تھئیاں تاں شہر دے اعلیٰ معاشرے وِچ انّھاں کوں "بمبئی دا پھُل" آکھیا ویندا ہئی، جیڑھے انّھاں دے والد دے گھر دے مہمان ہوندے ہَن۔

پیٹیٹ خاندان انتہائی انگریزی اثرات والا خاندان ہئی جیڑھا مکمل طور تے برطانوی طرز زندگی، لباس، زبان، خوراک، تے رسم و رواج اپݨاوݨ دی کوشش وِچ ہئی۔ دوسرے بیرونیٹ اپݨے گھر کِیتے یورپ توں صرف بہترین پھُل، سنگ مرمر، تے فرنیچر درآمد کریندا ہئی۔ ہر کمرے وِچ متعدد ایرانی قالین ہوندے ہَن، تے پیٹیٹ ہال وِچ ہک یونانی چشمہ وی ہئی۔ حیرت دی ڳالھ کائنی جو انّھاں نے اپݨے ٻالاں کوں تقریباً کُئی وی عیش و آرام نہ ݙِتّا۔ رُٹی دے والد انّھاں کوں کتاباں، کپڑے، پالتو جانور، مٹھائیاں، اعلیٰ کھانے، تے یورپ یا ہندوستان دے ٻئے حصّیاں وِچ چھٹیاں دے تحفے ݙیندا ہئی جِتھاں انّھاں دے گھر ہوندے ہَن۔ رُٹی فیشن دی وݙی شوقین ہَن تے انّھاں کوں بغیر کہیں خرچ دی حد دے کُجھ وی خریدنے کِیتے بغیر کہیں دے نال خریداری کرݨ دی اجازت ہئی۔ انّھاں دے والدین نے اپݨے ٻالاں دی پرورش زیادہ تر یورپی نانیاں تے چھوڑ ݙِتی ہئی۔ جݙݨ جو انّھاں دے دادا دادی مذہبی زرتشتی ہَن، رُٹی لادین تے صرف رسمی طور تے پارسی ہَن۔ پیٹیٹ خاندان دے کُئی وی ٻالاں کوں زرتشتی مذہب وِچ نہیں پالیا ڳیا، تے نہ ای گھر وِچ گجراتی ٻولی ویندی ہئی۔ رُٹی تے انّھاں دے بھائیاں نے نوزوت تقریب ضرور گِھدّی، پر ایہ صرف ہک وݙی پارٹی کرݨ دے بہانے کِیتے کِیتا ڳیا ہئی۔

محبت تے شادی

محمد علی جناح، جیڑھے اُوں وقت 42 سال دے ہَن، رُٹی دے والد توں صرف ترے سال چھوٹے ہَن، تے ݙوہاں مرداں دے درمیان چنگا دوستی ہئی۔ جناح پیٹیٹ ہال دے مہمان ہوندے ہَن، جیڑھا پیٹیٹ خاندان دا مالابار ہل دے دامن وِچ سمندر کنارے واقع وسیع رہائشی مکان ہئی۔ ایں ماحول وِچ رُٹی تے جناح دا تعارف تھیا۔ ݙوہاں قوم پرست ہَن، گھوڑیاں نال محبت کریندا ہئی، تے سیاست وِچ گہری دلچسپی رکھین٘دے ہَن۔ انّھاں دی محبت دا آغاز دارجلنگ وِچ تھیا، جِہڑیلے ݙوہاں کوں انّھاں دے غیر مشتبہ خاندان دے ذریعے چھٹیاں وِچ ہک ٻئے دے نال رکھیا ڳیا۔ حالانکہ عمر دا فرق چوویہہ سال ہئی، تے ایہ حقیقت جو رُٹی اُوں وقت صرف سولہ سال دی ہَن، ݙوہاں نے شادی کرݨ دا فیصلہ کِیتا۔ جناح نے اپݨے دوست نال پہلے مخلوط مذہبی تے مخلوط برادری دی شادیاں دے بارے وِچ ڳالھ مُہاڑ شروع کِیتی، جیڑھا ہندوستان وِچ ہمیشاں ہک متنازعہ موضوع ہئی۔ اِتھاں اوہ یقین نال بیرونیٹ توں ہک مثبت جواب گِھنݨ دے بارے وِچ یقین رکھین٘دا ہئی۔ اپݨے دوست کوں مخلوط شادیاں دی حمایت وِچ ہک عمومی بیان ݙیوݨ کِیتے تیار کرݨ دے بعد، جناح نے اپݨے دوست دی دِھی نال شادی دا پیشکش پیش کِیتا۔ بیرونیٹ حیران تھی ڳیا؛ اُون٘دا تصور وی کائنی ہئی جو اُون٘دے دوست تے اُون٘دی دِھی دے درمیان ہک نیک پدرانہ تعلق دے علاوہ کُئی ٻیا وی تعلق ہووے۔ اُون٘دا رد عمل شدید غصے نال ہئی تے اُون٘دا تقریباً جناح کوں گھر توں کڈھ ݙیوݨ دا ارادہ ہئی۔ پیٹیٹ دے نقطہ نظر توں، ایہ صرف مذہب دا سوال کائنی ہئی، بلکہ عمر دے فرق دا وی ہئی، خاص طور تے ایہ ڳالھ جو جناح 40 سال دے ہَن، جیڑھے انّھاں کوں حیران کر ݙِتّا۔

"اوہ، آخر کار، ہݨ تک سولہ سال دی کائنی ہئی، ہک ایجھی عمر جِہڑیلے نویں صدی دے جدید والدین اپݨیاں دِھیاں کوں جلدی شادی وِچ ڳِھلݨ دی توقع کائنی کریندا ہئی، حالانکہ زیادہ روایتی گھراناں وِچ دِھیاں اِیں عمر تک یا تاں منگنی تھی چُکیاں ہوندیاں ہَن یا پہلے ہی شادی تھی چُکیاں ہوندیاں ہَن۔ سر دینشاہ دی واحد بھیݨ، ہومابائی، فرانس دے نیس وِچ ہک فرانسیسی بورڈنگ اسکول وِچ اپݨے بیچلریٹ کِیتے ڳئی ہئی، اُنّھاں دی اُنّتی سال دی عمر وِچ شادی کائنی تھئی ہئی تے کُئی وی ابرو نہیں چَکیا ڳیا۔"

چونکہ رُٹی نابالغ ہَن، اُون٘دے والد نے کجھ وقت کِیتے شادی کوں روکݨ وِچ کامیاب تھی ڳئے، تے ایہ معاملہ ہک سال توں زیادہ عرصے تئیں بغیر کہیں حل دے چلدا رہیا۔ رُٹی اپݨے والدین دی واحد دِھی ہَن (اُون٘دے ترے بھائی ہَن)، تے اوہ ہمیشاں اُون٘دا جنم دن وݙے پیمانے تے منین٘دے ہَن۔ خاندان وِچ کشیدگی دے باوجود، اوہ اُون٘دے بالغ تھیوݨ دے جنم دن کوں نہیں بھُل سڳدے ہَن، تے اِیں موقع تے بمبئی دے تاج محل ہوٹل وِچ ہک وݙا ضیافت منعقد کِیتا ڳیا۔ بیرونیٹ دے اپݨے مہماناں کوں ہک حاضر جوابی خطاب نال خوش کرݨ دے بعد، رُٹی کھڑی تھئی تے آکھیا "شکریہ، پاپا..." تے ہک بم پھٹاوݨ والی ڳالھ ݙَس ݙِتی۔ اُون٘دی اطمینان نال مہماناں کوں اطلاع ݙِتی جو اُون٘دی جناح نال منگنی تھی ڳئی ہِے، تے جو اوہ جلد ہی شادی کرݨ والے ہِن؛ اُون٘دی حاضرین توں خوشی دی دعا گِھدّی۔ اوہ ہک خاموشی وِچ ٻہہ ڳئی، پر اِیں ڳالھ کوں، جیڑھی اِیں قدر عوامی تھی چُکی ہئی، کوں رد نہیں کِیتا ون٘ڄ سڳدا ہئی، تے رُٹی کوں اپݨا ارادہ بدلݨ کِیتے راضی نہیں کِیتا ون٘ڄ سڳدا ہئی۔ حتیٰ جو آخر تئیں، اُون٘دے والدین کݙاہیں وی اِیں واقعے نال صلح نہ کر سڳے۔ انّھاں دیاں اعتراضات متعدد ہَن: مذہب دا فرق، عمر دا وݙا فرق، تے ہک ایسے شخص دے ذریعے دھوکہ کھاوݨ دا احساس جیڑھے انّھاں کوں ہمیشاں ہک دوست سمجھین٘دے ہَن۔ جِہڑیلے رُٹی کِیتے پارسی برادری کوں ترک کرݨ تے مسلمان برادری وِچ شامل تھیوݨ دا وقت آیا، اُون٘دی خاندان تے پارسی برادری دے ذریعے ترک کر ݙِتا ڳیا تے اُون٘دی اپݨے والد دے گھر توں کڈھ ݙِتا ڳیا۔ 1918ء وِچ، اپݨے اٹھارویں جنم دن دے صرف ہفتے بعد، رُٹی نے اسلام قبول کِیتا، 42 سالہ محمد علی جناح نال ہک اسلامی شادی کِیتی، تے اپݨے خاندان تے پارسی برادری نال تمام تعلقات ترک کر ݙِتے۔

پارسی برادری نہ صرف رُٹی تے، بلکہ اُون٘دے والدین تے وی ناراض تھئی۔ رتن جی دادا بھائی ٹاٹا دی فرانسیسی خاتون سوزان بریئر نال شادی دے بعد، (جیڑھیاں بعد وِچ زرتشتی مذہب وِچ داخل تھئیں)، کئی قدامت پسند پارسی پارسی اشرافیہ دے تیزی نال انگریزی اثرات، مذہب توں بے پرواہی، تے مادہ پرستانہ طرز زندگی توں پریشان ہَن۔ اِیں دے علاوہ، رُٹی دی عمر دے زیادہ تر امیر پارسی نوجوان اُوں وقت یا تاں مذہب توں بے پرواہ ہَن یا مکمل طور تے ملحد ہَن، تے انّھاں دے والدین نے انّھاں کوں مذہبی تعلیم ݙیوݨ کِیتے کُجھ وی نہیں کِیتا۔ جناح تے رُٹی دی شادی دے بعد، ایہ آخری قطرہ ہئی تے قدامت پسند پارسیاں تے موبداں نے اپݨے نوجواناں کوں مذہبی طور تے دوبارہ تعلیم ݙیوݨ دا مطالبہ کِیتا۔ پیٹیٹ خاندان دے بارے وِچ، پارسی پنچایت نے انّھاں کوں ݙو انتخاب ݙِتے۔ یا تاں اوہ اپ

Continue