مجاہد جتوئی

مجاہد جتوئی سرائیکی دانشور، محقق تے سرائیکی قومیتی تحریک دے بانی رہنما ہن۔ سرائیکی دے نال نال اردو وچ وی لکھدن۔

سرائیکی وسیب واسطے علمی تے سیاسی خدمات

مجاہد جتوئی دیاں سرائیکی قوم کیتے بہوں خدمات ھن پر انہاں وچوں انہاں دی سب توں وڈی خدمت دیوان فرید بالتحقیق ھے. فروغِ فریدیات دے حوالے نال وسیب دا ہک معتبر تے محترم ناں جناب مجاہد جتوئی ہن۔ سرائیکی زبان و ادب تے خاص کر فروغِ فریدیات دے حوالے نال انہاں دی خدمات کوں کہیں مضمون وچ قلمبند کرنا ممکن نی.

انھاں نے کلامِ فرید کوں ہک جامع ، خوبصورت تے جدید تحقیقی و تفہیمی انداز وچ’’دیوانِ فرید باالتحقیق‘‘ دے ناں نال مدون و مرتب کر کے ہک عظیم کانامہ سر انجام ݙتا ہے جیہڑا کہ روایت توں ہٹ کے سو فیصد جدید اسلوب وچ تحقیقی و تجزیاتی لوازمات تے مشتمل ہے تے اس تے مستزاد ایہ کہ مجاہد جتوئی نے ’’دیوان فرید بالتحقیق ‘‘کوں نقل در نقل ،مذہبی و روحانی تے شخصی اعتقاد دے بجائے تعقل ،دلائل تے تحقیق دی بنیاد مرتب کر کے حقائق تے مبنی فریدیات تے تاریخ دی نقاب کشائی کیتی ۔ ’’دیوانِ فرید بالتحقیق‘‘ دی ترتیب و تدوین دے علاوہ آپ کئی مطبوعہ تے غیر مطبوعہ کتاباں دے مصنف ہن جنہاں وچ مطبوعہ کتب اے ہن؛

• 1ایسا میں نے کیوں سوچا
• 2اطوارِ فرید
• 3سلک فریدی
• 4حیات المحبوب
• 5 آ پہنتم جیندیں مکّے
• 6 دیوان فرید با لتحقیق(جامع)

سب توں اہم علمی کارنامہ دیوان فرید با لتحقیق(جامع) تے دیگر کارنامے

اے عظیم علمی کم جیہڑا کہ مجاہد جتوئی دی شبانہ روز دی محنت، جانفشانی تے تحقیقی عرق ریزی دی بدولت ست سال دے عرصے وچ مکمل تھیا ۔ایں دے علاوہ انہاں دے طبع شدہ ادبی مجلے ،رسائل تے مختلف اخبارات وچ چھپݨ والے مضامین بہت وݙے معلوماتی خزانے دی حیثیت رکھدے ہن ،مذکورہ بالا تصانیف دے علاوہ مجاہد جتوئی دی کئی کتب تکمیل تے اشاعت دے مراحل وچ ہیں۔ انہاں دے علاوہ آپ یونیورسٹیاں دے طرفوں الاٹ شدہ مقالہ جات ،فریدیات تے مبنی تحقیقی ،تنقیدی تے تجزیاتی موضوعات تے وی کم کریندے پئے ہن۔

ذاتی تخلیقات و تصنیفات دے علاوہ مجاہد جتوئی دی فروغِ ادب دے حوالے نال کاوشاں ،کوششاں تے خدمات کہیں توں ڈھکی چھپی نی. انہاں نے فریدیات تے سرائیکی زبان و ادب دی ترویج وترقی کوں اپݨا ،مقصد، مشن، اپݨا فرض بݨا رکھا ہے ۔اپݨی زندگی دے بیشتر قیمتی سال تے مالی سرمایا فریدیات تے سرائیکی زبان و ادب دے لئے خرچ کر ݙتے تے کہیں ستائش و صلے دی پرواہ کیتے بغیر مختلف محاذاں تے علم و ادب دا پرچم بلند کیتے ہوئے ہن ۔

کوٹ مٹھن وچ خواجہ فریدؒ لائبریری تے میوزیم دے انچارج تے نگہبان ہوݨ دے ناطے سارا انتظام و انصرام آپ دے ہتھ وچ ہے تے آپ دی نگرانی و میزبانی وچ اس علمی خزانے توں آئے روز سینکڑاں طلباء مستفید تھیندن ۔اگر کوئی شاعر ادیب ،محقق، مورخ یا طالب علم فریدیات تے یا سرائیکی زبان و ادب تے یا اس توں ہٹ کے علم دی کہیں وی جہت تے کم کرنا چاہے تے اس دے کیتے اگر اونکوں خواجہ فرید ؒ لابریری توں استفادہ کرنا ہووے تاں مجاہد جتوئی انہاں دی بھر پور حوصلہ افزائی کریندے ہوئے مطلوبہ مواد دی فراہمی دے نال نال قیام و طعام دی سہولیات وی فراہم کریندے ہن، تے انہاں دی طرفوں علی الاعلان آکھا گیا ہے کہ کوئی طالب علم یا ریسرچر ،چاہے اوہ ادب و ثقافت ،سیاسیات ،معاشیات یا کہیں وی عوامی خدمت دے شعبے یا کہیں وی علمی جہت تے کم کرنا چاہے تاں ساݙی خدمات حاضر ہن ۔

انہاں دی ادب پروری دا ایہ عالم ہے کہ کوٹ مٹھن خواجہ فرید ؒ لائبریری دے علاوہ فیض آباد (خان پور، رحیم یار خان) وچ راز تاجدار لائبریری دی صورت وچ جیہڑا علمی خزانہ انہاں دے کول محفوظ ہے، کولوں وی تشنگانِ علم دی پیاس وسمیندے پن ۔اس دے علاوہ آپ شعر و ادب ،ثقافت کوں پروموٹ کرݨ کیتے بزمِ راز دے زیرِاہتمام کچاری پروگرام '’’کچار ‘‘' دا انعقاد وی کریندے ہن جس وچ مختلف علمی و ادبی شخصیات کوں مدعو کر کے ناصرف انہاں دی شخصیت و فن تے انہاں دی خدمات دا اعتراف کیتا ویندا ہے بلکہ فروغِ ادب دی سعی وی تھیندی ہے ۔

ڄم پل

٢٢ جولائی ١٩٥١ ء کوں ڄمے۔ آپ دے والد مرید حیسن راز جتوئی معروف سرائیکی دانشور ہن، خان پور کٹورہ ضلع رحیم یا خان نال تعلق ہے۔

سیاست

سرائیکستان قومی موومنٹ دے اڳواݨ ہن۔

کتاباں

• باتیں پیر فرید کی

• اطوار فرید
• حضرت خواجہ غلام فرید 101 سوال جوابے۔
• حضرت خواجہ غلام فرید 101 سوال
• سلک فریدی
• کلام فرید وچ چولستانی حوالے
• جیسا میں نے سوچا
• رازنامہ
• حیات المحبوب
• دیوان فرید بالتحقیق

نمونہ کلام

جیندے گل وچ طوق ہزاراں

جیندا تن ہے لیر کتیراں

جیندے ساہ تے سوسوپہرے

اُوندیاں عیداں کہییاں

ہک ݙینھہ آ ویسی

پنجرا ترٹسے

قیداں مک سن

اپنڑے باغ دے مالک تھیسوں

اوں ݙینھ عید کریسوں

ٻالاں کیتے

جدید دنیا دے ساݙے بالو 

اساݙی کئی گالھ نہ منیجو

اساݙیاں گالھیں غلامیں والیاں 

اساݙی منطق اُجاڑ ذہنیں دی پیداوار اے 

اساݙیاں سوچاں اُدھاریاں سوچاں ،آواریاں سوچاں 

جݙاں وی سوچن دا وقت آوے تاں خود سوچیجو

اساݙی کئی گالھ نہ منیجو

اساݙا حاکم تے اوندے حربے ، 

اساݙا ملاں تے اوندی نیت ،

اساݙا لیݙر تے اوندے تحفے 

اساݙی زندگی دا روگ رہ گئے 

انھاں دیاں قسماں تے وعدے دڑکے 

بھُکا تے کندھی دے وچ مریجو

اساݙی کئی گالھ نہ منیجو

اساݙے پیریں دے پھوکے پھاہکے

اساݙے واعظ دیاں کوڑیا ں گالھیں 

اساݙے تاجر دے کھوٹے وٹے 

نویں پرانیاں سبھو کتاباں 

تے اپناں گھڑتُو خدا اساݙا 

اساکوں کئی شئے نئیں توڑ چاڑھیا 

تساں خود اپناں خدا گولیجو

اساݙی کئی گالھ نہ منیجو

اساݙے افکار خواب ساݙے

ہمیش رہ گین عذاب ساݙے 

اساݙیاں کتھاں تھ ڈھنگ ساݙے 

اے ہیراں رانجھے تھے جھنگ ساݙے 

سبھو چپوڑیاں تے چنگ ساݙے 

دفن کریجو چا سنگ ساݙے 

جہان اپناں بیا وسیجو،تے رج ہنڈھیجو

اساݙی کئی گالھ نہ منیجو

جدید دنیا دے ساݙے بالو

۔ مِٹھا پیارا جہانگیر مخلص  کروڑاں سرائیکیئں دی  ݙُکھ بھری سوچ کوں مناسب الفاظ ݙتن  ۔انہاں توں پہلے وی ایں انداز دی ڳالھ موجود ہئی پر او  صرف مونجھ ، ارمان  توں دٻی دٻی مذمت تک محدود ہئی ۔

  ضرورت  مسئلے کوں ارمان تے مذمت دے نال  مزاحمت  تک گھن ونڄݨ دی ہئی جیرھی جہانگیر مخلص دے نصیب وچ لکھی کھڑی ھئی ۔  

جہانگیر مخلص مقبوضہ سرائیکی وطن دے جیرھے حصے  دا حصہ ہا  اُتھاں داخلی تے خارجی ظلم تے ظالم  بھیئوال ہن ۔ ایں سانگے جہانگیر مخلص کوں ݙوں رُخی جنگ لڑنی پئے ڳئی  ۔ تے مخلص اے جنگ لڑ ݙکھالی اے  ۔

 

زوال زدہ قوماں کوں  عام طور تے آپݨے ظالمیں تے قابضیں دے نال عشق بلکہ انہاں دی عبادت  دی بیماری ہوندی اے ۔

مخلص نال لوکیں دی بے تحاشہ محبت ایں ڳالھ دا ثبوت ہے جو لوک سُڄاک ہِن  لوک سرائیکی وطن دے کعبے وچ انہاں جعلی خداویں دے بُتیں کوں سجدہ کرݨ کرݨ کنوں انکاری ہن  ایں حال وچ

جیویں سچ دی بانگ ݙیوݨ والے بلال دی  ،،  س ،، کوں ،،  شین ،، دا درجہ حاصل ہے تے اوں بانگے دی چِچری زبان کہیں دی  بظاہر صاف زبان توں ودھ تے سمجھ امدی اے ایویں وطن وسیب کوں جہانگیر مخلص  دی چچری زبان زیادہ صاف سمجھ امدی اے  ۔ پر ھُݨ کہیں کہیں ویلھے ایویں لڳدے جو مخلص آپݨے پورے اخلاص دے نال کتھاہیں کھڑ تھئے ( صرف مصائب پڑھݨ والے ذاکر وانگے )

       اے وی ٹھیک اے جو جے تئیں مصائب رھسن  تاں  مصائب پڑھݨ والے ذاکر دی لوڑھ وی رھسے

ہر  کاش جہانگیر مخلص ݙوں رُخے   فیشنی دانشوریں  دے  ٹولے توں آپݨی جان چُھڑا آوے  ۔ خاص طور تے شام ویلھے

شیت جہانگیر مخلص وی ایں وِتھی کوں چنڳی طراحویں محسوس  کریندے ۔  ایں سانگے زیادہ لطیفے ، چُٹکلے تے ٻٹ کڑاک وچ خود کوں تے وسیب کوں وِندلاوݨ دی کوشش کریندے ۔

اساں ایں یقین دی حالت وچ ھیسے جو دارالخلافے والے یزیدی دربار وچ  مخلص سچ دیاں بانگاں ݙتی رکھسے  اساکوں اوندی طرفوں  ،، ش ،، کوں  ،، س ،، پڑھݨ ،، زیادہ بھمدے  ۔

شالا ہر ویلھے  خیر نال ہووے  میݙا تے پورے سرائیکی وطن وسیب دا مخلص ۔ جہانگیر مخلص

نیاز مند مجاھد جتوئی ۔