قومی زبانیں دا بل ہک تیر نال کئی شکار
==قومی زبانیں دا بل ہک تیر نال کئی شکار==
شاکا سانگھڑی
سینیٹ دی سٹینڈنگ کمیٹی وچ چار زبانیں دا بل پاس تھیا تاں سرائیکی سنگت وچ ہک تھرتھلی مچ ڳئی۔ اے تھرتھلی ݙسیندی ہے جو سرائیکییں وچ اپݨی ٻولی دی سُرت سُنڄاݨ ودھ ڳئی ہے۔ نال نال جوش تے خلوص وی پیدا تھی ڳئے۔ پر اے جوش ایتلا اطمینان بخش وی نئیں۔ ٻہوں ساری واری جوش بغیر ہوش دے مرویندے۔ جوش اساں کنیں او فیصلے کرویندے جیڑھے آپ کوں نقصان تے دشمن کوں فائدہ ݙیندن۔ خاص کر جے کہیں کم وچ سازش دا خطرہ تے شک ہووے تے وت اوندے نال جوش مل ونڄے تاں وݙے خسارے تھی ویندن۔ قومی زبانیں دے بل دے حوالے نال وی کُجھ اینجھی ای صورتحال نظردی ہے۔
ودھ سیاݨے لوک آہدن جو سازش ہک بیکار نظریہ ہے۔ پر تاریخ دیاں کتاباں سازشیں دے قصیں کہاݨیں نال بھریا ہوئین۔ جے سیاست تے جنگ دی ڳالھ ہووے تے سازش دا حوالہ نہ ہووے، اے تھی نئیں سڳدا۔
آکھیا ویندے سازش اوں ویلھے تائیں سازش ہے جے تائیں اوندا پتہ نئیں لڳدا۔ جے پتہ لڳ ونڄے تاں او دریافت بݨ ویندی ہے۔ پر او سازش ای کیا جیندا راز کُھل ونڄے۔ ایں کیتے اکثر اوقات سازش دے خلاف شک ای کمزورتے ہیݨے دا ہتھیار ہے جیڑھا اونکوں سازش کنیں کہیں حد تائیں بچا سڳدے۔ اے کوئی اچنبھے دی ڳالھ نئیں جو سارے کمزور تے ہیݨے شکی ہوندن۔ شک اُنہیں دی ہک تݙ ہوندی ہے۔ پچادھ دے عقلیت پسندی دے فلاسفر ڈیکارٹ اینویں ای تاں نہی آکھیا: "میں شک کریندا تے ایہا میݙی ہوند ہے۔"
"ونڈو تے حکومت کرو" وانگ "ہک تیر نال ݙو شکار کرݨ" سازش دا ہک قدیمی تے اُتم ہتھیار ہے۔ ایں ہتھیاردے ورتارے دیاں اݨ کھُٹ مثالاں ݙتیاں ونڄ سڳدن۔ ہک اڄوکی مثال چار قومی زبانیں دا سینٹ وچ پیش تھیوݨ والا بل ہے۔ ایں کنیں پیلھوں جو میں ایں سازش بارے اپݨے شک کوں کھولاں، "ہک تیر نال ݙو شکار" دی اے کہاݨی سُݨ گھنو۔ اے کوئی پُراݨی کہاݨی نئیں اتیں ایندے واقعات تے کرداریں نال اساں چنڳے بھلے سُنڄاپوں ہئیں:
اے 20 ستمبر 1996 دی ڳالھ ہے۔ شام دا ویلھا ہے۔ وزیر اعظم بے نظیر بھٹو دا وݙا بھرا مرتضی بھٹو کُجھ سنگتیں نال اپݨے گھر 70 کلفٹن واپسی کیتی ویندے۔ پولیس اوندی گݙی رُکیندی ہے تے وت فائرنگ کر کنیں اوندا قتل کر ݙیندی ہے۔
منظر بدلدے۔ بے نظیر بھٹو کالے ماتمی لباس وچ ڳڑھی خدابخش اپݨی اماں نصرت بھٹو نال روندی ݙُسکدی ٻیٹھی ہے۔ ٻاہروں سندھیں دا جمگھٹا ہے۔ ماتم دے نال نال اݨ کھٹ کاوڑ ہے۔ بے نظیر بھٹو تے آصف علی زرداری دے خلاف نعرے بازی تھیندی پئی ہے۔ اے کلہا ڳڑھی خدا بخش دا منظر نئیں۔ پورا سندھ ہک بھاہ وچ سڑدا پئے۔ ہر کوئی اے سوال کریندا پئے جو بے نظیر بھٹو دے وزیر اعظم ہوندیں ہوئیں اوندے بھرا کوں پولیس کیویں قتل کر سڳدی ہے؟
بے نظیر بھٹو دا ہکو جڳ مشہور ولدا ہے۔ اے ہک تیر نال ݙو شکار کیتے ڳئین۔ ہک پاسیوں میݙے بھرا کوں ماریا ڳئے، ٻئی پاسیوں پیپلز پارٹی دی حکومت کوں مُکاوݨ دا بندوبست کیتا ڳئے۔ اپݨے ہک ٹیلی ویژن انٹرویو وچ بے نظیر بھٹو دے فقرے اے ہن: "جیڑھی گولی میݙے بھرا مرتضی بھٹو کوں جسمانی موت ݙیوݨ کیتے چلائی ڳئی ہئی، اوندا ٹارگٹ میکوں سیاسی موت ݙیوݨ ہئی۔"
منظر بدلدے۔ ہک مہینے بعد 27 اکتوبر 1996 کوں جماعت اسلامی دے قائد "ظالمو قاضی آ رہا ہے" دا نعرہ مریندن، نال ای لانگ مارچ کر کنیں اسلام آباد اُتے ہلہ ٻول ݙیندن۔ کُجھ ݙینہہ گُزردن تاں صدر فاروق لغار اپݨے تیر تفنگ نال سامہݨے آندن تے بے نظیر بھٹودی حکومت اُتے کرپشن دے الزامات دی بوچھاڑ کر ݙیندن۔ 4 نومبر 1996 کوں بے نظیر بھٹو دی حکومت مُکا ݙتی ویندی ہے۔ نواز شریف ݙو ترہائی اکثریت نال وزیر اعظم بݨ ویندے۔ سندھ وچ پیپلز پارٹی کوں تاریخ دی وݙی شکست تھیندی ہے۔ کل 14 سیٹاں ملدن۔ آصف زرداری گرفتار تھی جیل لڳیا ویندے۔ بے نظیر بھٹو ہک عدالت کنیں ٻئی عدالت بُھگتیندے ہوئیں چھیکڑ جاوطنی گھن ویندی ہے۔
منظر ہک واری ول بدلدے: 2 اگست 2016 کوں (لگ بھگ 20 وریہیں بعد) حامد میر 24 News Channel دے ہک پروگرام وچ اے ݙسیندے جو کیویں مرتضی بھٹو دی ٹارگٹ کلنگ کیتی ڳئی۔ او کہاݨی کُجھ ایں ہے:
"اگست 1996 دا پیلھا ہفتہ ہے۔ نصرت جاوید، عامر متین، عبدل مالک، ظفر عباس تے میکوں، اساں پنڄ جرنلسٹس کوں چوہدری نثار پی سی بھوربن گھن ویندے جتھاں ساݙی ملاقات اوں ویلھے دے اپوزیشن لیڈر نواز شریف نال کروائی ویندی ہے۔ شہباز شریف تے خواجہ آصف وی اُتھاں موجود ہوندن۔ نواز شریف ساکوں آہدے جو میں کُجھ عرصہ بعد وزیر اعظم بݨ ویساں تے تُساں پیلھے ترائے مہینے میݙی مخالفت نئیں کرݨی۔ اَساں سبھے حیران جو بے نظیر بھٹو وزیر اعظم ہے، اوندی پارٹی دا بندہ فاروق لغاری صدر ہے، کوئی رولا ڳولا وی نئیں وت اے کیویں تھیسی۔ اساں جݙاں اے سوال کیتا تاں چوہدری نثار مُسکدے اتیں آہدے جو کُجھ ناں کُجھ تھی ویسی۔ وت کُجھ عرصے بعد مرتضی بھٹو دا قتل تھی ویندے۔"
میکوں چنڳی تراویں یاد ہے جݙاں مرتضی بھٹو دا قتل تھیندے تاں پیپلز پارٹی دے جیالے جوش تے غضب وچ ہوندن۔ بے نظیر بھٹو تے آصف علی زرداری کوں ڳالھیں مندے پوندے پئے ہوندن۔ ہک ویݨ ہوندے جو انہاں ساݙی بھٹو دی پارٹی مُکا سٹی ہے۔ جے اساں جہیاں کوئی نکی مکی آواز وچ اے آکھ ݙیوے ہا جو بھئی اے سازش لڳدی ہے۔ خود بے نظیر بھٹو ایہو آکھدی کھڑی ہے تاں وت ساݙی وی خیر نہی ہوندی۔ ولدا ملدا ہئی۔" اے بے نظیر بھٹو پیسے پچھوں چھتی تھی ڳئی ہے۔ اے زرداری دے پچھوں لڳی کھڑی ہے۔ وغیرہ وغیرہ۔"
اے سبھی گُذری ویہاݨی پُراݨی نئیں۔ اڄ نہ کوئی بے نظیر بھٹو کوں اے الزام ݙیندے جو اوں اپݨے بھرا کوں مروایا نہ کوئی اے آہدے جو او پیسے پچھوں چھتی ہے۔ او تاں شہیدیں دے اوں قافلے وچ ونڄ رلی ہے جیندے وچ اوں ویلھے مرتضی بھٹو رلیا ہئی۔ تاریخ تے ویلھا سچ کوڑ کوں چھانڈ کراہیں انجو انج کرݙیندے ۔
جے اساں زبانیں دے قومی بل دی ڳالھ کروں تاں اڄ اوھو جوش جذبہ سرائیکی سنگت وچ نظردے جیڑھا اوں ویلھے جیالیں وچ مرتضی بھٹو دے قتل ویلھے ہئی۔ اساں پیپلز پارٹی کوں کیوں ووٹ ݙیو؟ سندھیں ساݙی کنڈھ وچ چُھرا مارے۔ آصف زرداری ہک چالاک بندہ ہے۔ اوں ساݙے نال ہتھ کیتے۔ اے سبھے ڳالھیں درست ہوسن پر کیا کہیں کوں اصل واقعات دا وی پتہ ہے؟ کیا ہک کمزور تے ہیݨے دی حیثیت وچ اساں اپݨے شک دے ہتھیار کوں ایں معاملے وچ ورتے جو مارکا اے ہک سازش وی تاں تھی سڳدی ہے۔
کیا اے کوئی پُراݨی ڳالھ ہے جݙاں پیپلز پارٹی ننویں صوبہ دا بل پیش کیتا ڳیا تاں بہاولپورصوبے دا شوشہ چھوڑ ݙتا ڳیا۔ اڄ او محمد علی درانی صاحب کتھاں ہن جیڑھے مشرف دے دور وچ انفارمیشن منسٹری دی چَس چُس چا کنیں یک دم بہاولپور دی محبت وچ غرق تھی ڳئے ہن۔
بھئی سازشاں تھیندن تے تھینداں رہسن۔ جے اساں اپݨے ہوش تے شک دی طاقت مُکا ݙتی تاں اوہو بہاولپور۔ ملتان صوبے والا قصہ ولا ولا تھیوݨے۔
چار زبانیں دا بل سسی پلیجو تے اعجاز دھمرہ پیش کیتے اتیں اُنہیں ݙو دے ای دستخط ہن۔ جݙاں جو ست زبانیں دا بل کریم احمد خواجہ پیش کیتے تے اوندے اُتیں 29سینیٹرز دے دستخط ہن جیندے وچ پیپلز پارٹی دے تاج حیدر، فرحت اللہ بابر تے ٻنہیں ٻہوں ساریں دے دستظ وی ہن۔
ٻہوں ساریاں ڳالھیں ہن جیڑھاں مشکوک کریندن۔ ست زبانیں دے بل دے حق وچ جݙاں اساں کُجھ سرائیکیں سینیٹ دے چیرمین رضا ربانی کوں ملݨ دی درخواست کیتی تاں اُنہیں چٹا انکارکر ݙتا۔۔اوھو رضا ربانی جئیں سرائیکی صوبے دے چٹ چٹانگ مخالفت کیتی ہئی تے اخبار وچ بیان ݙتا ہئی جو ایندے نال پاکستان دی فیڈریشن ترُٹ ویسی۔ ٻیا کردار اعتزاز احسن دا ہے جیندی پیپلز پارٹی نال غداری دی داستان ٻہوں لمبی ہے تے سرائیکی دشمنی ڈھکی چُھپی نئیں۔ وت خود سسی پلیجو دا کُھرا چویجے تاں اے سندھ دے اوں قوم پرست خوانوادے نال سمبندھ رکھدی ہے جیڑھا تخت لہور نال سانگا جوڑن وچ مشہور ہے۔
قومی زبانیں دے بل اُتے جݙاں سینیٹ دی قائمہ کمیٹی ہک عوامی سماعت دا بندوبست کیتا تاں او کیڑھے سندھی دوست ہن جیڑھے چار زبانیں دے بل دی حمایت کیتی تے اُنہیں دے سرائیکی دوست کون ہن۔۔۔ اے ہک ٻئی کہاݨی ہے۔ قومی زبانیں دے بل اُتے اساں جیویں پیپلز پارٹی دے خلاف پئے پئے ڳئے ہئیں کیا او سرائیکی کاز کوں فائدہ ݙیسی؟ سوچو مارکا۔۔۔ کیا ایندا فیدہ تخت لہور نہ چیسی جیویں ݙو صوبیں دے ڈرامے دا فیدہ چاتا ڳیا ہئی۔
لڳدا تاں ایہو ہے جو اے ہک تیر نال ݙو نئیں بلکہ کئی شکار کیتے ڳئین۔ جے چار زبانیں دا بل پاس تھی ویندے تاں نواز شریف "جاگ پنجابی جاگ" دے نعرے تے سوار ہوسی۔ سرائیکی علاقے وچ پیپلز پارٹی کوں مندے ڳالھیں پوندے وی پئیں تے اڳوں وی پوسن۔ جے پیپلز پارٹی چارزبانیں دے بل دی مخالفت کریندی ہے اتیں اے سینیٹ تے قومی اسمبلی وچوں پاس تھی ویندے (جیڑھا جو پاس تھی وی ویسی) تاں پیپلز پارٹی سندھ وچ قوم پرستیں دے چک ہیٹھ آ ویسی۔۔۔۔
چھیکڑ وچ سرائیکی تحریک بارے آکھی ہوئی اُستاد فدا حسین دی لکھت دا حوالہ ݙیساں:
"تحریک دا تقاضا خلوص ہوندے ۔ تحریک نال ٹردا وی اوہو ہے جیڑھا مخلص ہووے ۔ البتہ تحریک دی کامیابی واسطے جذبیں اُتے کنٹرول ہووݨاں چاہیدی اے ۔ منزل تے شعور تے آگاہی پُچیندی ہے۔"