سرائیکی کیا منگدن؟

سرائیکی کیا منگدن؟

تحریر: فیصل شہزاد چغتائی

سوشل میڈیا ہوئے اخبار ہوون یا گلی محلے یا شہار دے عام ہوٹل ہر جا تِ ایہو تذکرہ چلدا ہویا ملدے کہ سرائیکیاں نال ذادتیاں تھیندے پئین ، سرائیکی رُل گئے ھن، اتحاد کینی ، ھک ݙوجہے نال ساڑھ رکھیندن ایں واسطے ھک نی تھیندن، ھک تردا پیا ہووے تِ ݙوجہا لت چھیکن واسطے تیار ملدے، اے سبھ مثالاں فرضی ھن اور منافقاں دی پیداوار ھن، کیونکہ انہاں اچ خود حوصلہ کجھ کرن دا نی ہوندا تِ او ایں واسطے اپݨیاں ناکامیاں کوں لکاون واسطے اپݨیں ہی بھیراواں تِ ایہو جئی مثالاں بݨاون شروع تھئی ویندن، منافق ہر دور تِ ہر قوم اچ رہن چاہے اُو سرائیکی قوم ہووے ، سندھی ہووے ، بلوچی ہووے ، پنجابی ہووے، پٹھان ہووے، ہر قوم اچ کجھ منافقت کرن دے اچ بیمار ضرور ملسن تِ جو منافق ھِ ھن جدید دور دے پیش نظر انہاں دا علاج وی ممکن ھِ ۔ جیویں کہیں دا نشہ چھڑوان ہن ممکن ھِ ایویں منافقاں کوں سیدھ کرن وی ھن آسان ھِ ایندی دوائیاں وی موجود ھن بس ڈاکٹرز سستی کیتی پئے ھن او وی جلد ہر شہر ہر علاقے اچ دستیاب ہوسن جو انہاں منافقاں دا علاج فی سبیل اللہ کریسن ۔ وجودِ پاکستان توں پہلے توں ہن تک ہک حرف سرائیکی تاریخ اچ آندا پئے جیندے شواہد بہوں سرائیکی تصانیف اچ ملدن، خصوصا کلام خواجہ فرید رحمتہ اللہ علیہ ، حضرت سلطان باہو ، سچل سر مست دے علاوہ بہوں ناں ایہو جئے ھن جو جنہاں دی مزارات اوچ شریف ، خانقاہ شریف ، پاکپتن ، ملتان ، کوٹ مٹھن شریف ھن ، لفظ سرائیکی لکھن بولن والی اللہ دے ولی گزرن ، تِ اج جدید دور اچ سرائیکیاں کوں حقارت دی نگاہ نال ݙیکھن کجھ بے مطلب لگدے، پہلے تِ تساں کوں اے پتہ ہوݨاں چاھیدا ھِ سرائیکی ھِ کیا ؟ ہر بندہ چاہئے اُو وسیب دا ہووئے یا کہیں بئی زبان دا ہووے او ایں سرائیکی لفظ کو مٹاون واسطے یا ایں زبان دا وارث بݨن واسطے جان لائی پِ کہ ایں زبان تِ قبضہ آساݙا تھئی ونجے، لیکن اِے سبھ اے نی جاݨدے کہ سرائیکی لفظ کیا ھِ سویر توں شام تک تعصبات ، تقسیم تِ ذھن خراب کرن تِ کم کریندے پئن، جیندا ثبوت گزشتہ کالم اچ لکھ چکا یاں کہ اگر گوگل تِ ونج تِ سرائیکی لفظ لکھیسو تاں تساں کوں حقیقت پتہ چل ویسی کہ زیادتیاں دی ھن انتہا گزر چکی ھِ ، وادی سندھ دے ݙوہیں اطراف خطہ سرائیکی خطے دے ناں توں ماضی اچ جاݨاں ویندے ایں خطے تِ آباد لوگ سرائیکی خطے دی نسبت نال سݙھیدن جیویں اجمیر اچ رہاون والا اجمیری، جیلان اچ رہاون والا جیلانی ایویں سرائیکی خطے تِ رہاون والا سرائیکی، ماضی دی روشنی تھوڑی جی بھیراواں نال شئیر کریساں کیونکہ بہوں بھیرا اے سمجھدن کہ سرائیکی زبان ھِ سرائیکی زبان کینی سرائیکی خطہ ھِ جیءں تِ رہاون والے لوگاں کوں سرائیکی سڈھیندے رہن تِ خطے دی نسبت نال زبان کوں سرائیکی آدھن سرائیکی دے لہجے ریاستی، ملتانی ، ڈیراوالی ، تھل والی ھن انہاں چہاریں لہجے نال جڑے خاندان سرائیکی ھن، سرائیکی خطہ ہک تجارتی صنعت دی طرح حیثیت رکھیندا ھائی جیویں لوگ مارکیٹ ، بازار ، اچ ویندن ایویں لوگ تجارت دی خاطر سرائیکی خطے اچ تجارت دی غرض دے نال آندے آئے تِ ایتھاں آباد تھیندے گئے جو مقامی لوگ سرائیکی ہن انہاں دی محبتاں تِ ملنساری دے ثبوت ھن تک تساں کوں ہر گلی محلے اچ ملسن کہ واحد اے سرائیکی خطے ھِ جیندے اچ ہر تجارت کرن والے ہر رہاون واسطے آون والے بھیراواں دے خاندان تساں کوں آباد ملسن چاہئے او سندھی ہووے ، پنجابی ہووے ، بلوچی ہووے ، پٹھان ہووے ایں خطے دے لوگ بہوں مہمان نواز ھن انہاں نے انہاں دیاں عزتاں کوں اپݨی عزتاں سمجھا تِ انہاں کوں اپݨیں بھیراواں وانگوں ایں خطے تِ رہاون دی جا ݙیتی ، زراعت جو پورے پاکستان تِ دنیا اچ ایکسپورٹ تھیندی ھِ جیندے اچ چاول ، چینی ، دالیں ، وسل ، تھوم سبھ سرائیکیاں دی محنتاں دا ثمر ھِ ۔ سرائیکی قدیم سرائیکی خطے دے وارث ھن جو اپݨیں سر تِ آپ اج تک ایں دنیا اچ اپݨیاں محنتاں دے نال اپݨاں وجود منوائی پئے ھن تِ ھن تک وسیب اچ سبھ نال پیار محبت نال پیش آندن لیکن انہاں محبتاں تِ ایں خطے دے وارث سرائیکیاں محسناں دیاں ہمدردیاں بھل تِ انہاں دی جڑاں کٹن اچ مصروف ھن، گھر اچ جا ݙیون دا سرائیکیاں کوں اے صلہ ملے اَج سرائیکیاں کوں کہیں ݙوجہی زبان دا حصہ سݙھا ویندا پئے تِ پوری دنیا اچ اے ظاہر کیتا ویندا پئے کہ سرائیکی زبان کہیں ݙوجہی زبان دا لہجہ ھِ ۔۔۔ ایں سبھ سازشاں دے باوجود وی تاریخ تبدیل کرن والے مورخ کوں سلام جو لکھیندن کہ پاکستان دے صوبہ پنجاب اچ رہاون والے سبھ پنجابی ھن، بھارت دے صوبہ پنجاب اچ رہاون والے سارے پنجابی تھئی سکدن لیکن سرائیکی خطے تِ قابض تھئی تِ اینداں ناں پنجاب منظور کروان دے بعد ھن اے آکھن کہ پنجاب اچ رہاون والے سارے پنجابی ھن غلط ھِ سرائیکی خطہ اپݨی منفرد ثقافت رکھیندے اور اپݨی مکمل قدیم مقامی زبان ھِ جو ایں خطے تِ صدیاں توں بولی ویندی پئی ھِ تاریخ کوں تبدیل کر تِ نویں نسلاں کوں کیا تحفہ ݙیون چاھندن اے سمجھ نی آندی، لسانیت دی پیداوار کرن والے ایہو لوگ ھن جو سرائیکی الاون والیاں کوں اپݨاں لہجہ لکھی پئے ھن ، سرائیکی سادہ لوح لوگ ھن محبتاں ونݙن والے لوگ ھن سنگتاں نبھاون والے لوگ ھن ، امن پسند لوگ ھن ، اج انہاں دے علاقیاں تِ اپݨی زبان نال جڑے لوگ آباد کر تِ انہاں دے نشان مٹا ڈیون اتنا آسان کینی اج سرائیکی اپݨیں وجود دے نال زندہ ھِ تِ سرائیکیاں دی محنتاں ہر وݙے شہار اچ بلند و بالا عمارتاں منزلاں ثبوت ھن، پاکستان دی انڈسٹری اچ 64فیصد توں ودھ سرائیکی مزدور کم کریندے پئے ھن ، وݙے شہراں اچ جو ڈیویلپمنٹ جیندی گالھ کریندے پھیردے وے جو نظر آندی ھِ سرائیکیاں دی محنتاں دی وجہہ توں ھِ اگر سرائیکیاں کوں ھک سائیڈ تِ کر ݙیتا ونجے تِ انڈسٹری سر پکڑ تِ بہہ ونجے اے ھن سرائیکی۔پردیس اچ محنت مزدوری کر تِ پاکستان ھک ھک روپیہ بھیجیندن اے ھن سرائیکی ، لکھ ھک ݙوجہے نال لڑ کھپ ونجن پاکستان نال محبت کریندن اے ھن سرائیکی، جیتنیاں دشمنیاں ہوون جیءں ویلے سامݨیں آ ویندن تِ ھک ڈوجہے کو سینے نال لائیندن اے ھن سرائیکی، اپݨی ثقافت، اپݨیں خطے نال محبت کرن والے ھن سرائیکی، کہیں سرائیکی نے اج تک کہیں دی ذات ت، ڈکیتی نی ماری محنت کیتی ھِ نا چوری کیتی ھِ نا کہیں نال نا انصافی کیتی ھِ سرائیکی خطے نال جڑا فرد واحد اپݨی محنتاں دے نال لاہور، کراچی ، اسلام آباد دے علاوے پورے پاکستان دے شہاراں اچ آباد ھِ ، معذرت نال اگر تعصب یا لسانیت والی قوم سرائیکی ہووے ہا تِ وسیب دی ہر گلی محلے اچ تساں کوں پنجابی ، اردو، سندھی نا ملن ھا صرف تِ صرف سرائیکی ملن ھا، اساݙیاں محبتاں دا مزید امتحان نا گھینو، کجھ نی منگدے تِ اینداں صلہ اے نا ݙیو کہ مردم شماری اچ اساڈی زبان پنجابی نہ لکھو آساں سرائیکی ہیں ، اساݙے بالاں کوں تعلیم نی ڈے سکدے نا ݙیو لیکن حقارت دی نگاہ نال نال ݙیکھو ، صاحیب آساں کہیں کمی کمین ملک دے ایجنٹ کینی آساں تاں محسن ھن تساݙیاں زباناں دے نال نال قائد اعظم محمد علی جناح جو سبق ݙیتا کہ اردو سرکاری زبان بولے ونجے تاں آساں سرائیکیاں دے وجود نال اردو دا پرچار ھِ آساݙی مخلصی دا اے صلہ ناݙیو کجھ ݙے نی سکدے تِ آساݙی پہچان نہ مٹاو ، صبر۔۔۔۔صرف ۔۔۔صبر کرن والی قوم ہیسے ہر زبان کوں اپنائیت ݙیون والی قوم ہیسے صرف اتنا آدھے پھیردے ھیں کہ ساݙی زبان ناں صحیح آساݙے بچے کچے سرائیکی خطے دا حال تاں ݙیکھو، اساݙی اکھیں تِ یقین نا صحیح تساݙیاں اکھیں تِ سلامت ھن، ہر گلی محلہ ، ہر شہر ، ہر دیہات اچ اپݨیں ظلم دے نشان تاں ݙیکھو، ہر ٹیکس ادا کریندے ہیں ساوا کارڈ وی رکھیندے ہیں ، سڑکاں تاں دور سولنگ دی خاطر ووٹ پئیندے ہیں ، ایں خطے تِ ھک مہینے رہ تِ بھوک دے جن دے وار تاں ݙیکھو، جو کہیں سرائیکی کوں حقارت دی نگاہ نال ݙیکھدے خدارا ! ھک واری ایں سرائیکی نال ظلم تاں ݙیکھ ونج ، گلیاں اچ رلدے بال ݙیکھ ونج، تعلیم واسطے ترسدے بال ݙیکھ ونج، عمراں گلیندیاں دیہاں تاں ݙیکھ ونج، ݙیکھ ونجو کہ کتنے زخم ملے ھن ۔۔۔ اتنے زخماں دے نال آدھے وے کہ سرائیکی آہ وی نا کرن ، تکلیف جیءں کوں ہوندی ھِ اُو ہی آہ کریندے جو رجے ہوون اُو آرام کریندن ۔۔۔۔ اُو آرام کریندن۔۔۔۔ ہر تحریر فقط اتنی ھِ کجھ الاون یا لکھن توں پہلے سرائیکی خطے دیاں محرومیاں ݙیکھو، سچ تِ حق دی آواز چاون والے میڈیا ، اخبارات ، ریڈیو اسٹیشن دے مالکو! ذرا میݙے وسیب دی آواز تاں ݙیکھو ۔۔۔۔ کیتھاں ونجے کیں کوں فریاد کرے ۔۔۔ عدالتاں ، تھاݨیں ، اسکول، اسپتال سبھ کھسیج گئین ݙکیت چوراں دے راج ھن ، عزتاں گھراں اچ قید رھاندن ، نا سکھ دا سا ھِ نا مردے ہیں ، آساݙی مخلصی دا اے صلح ݙیتے اساں کوں اپݨیں خطے اچ نظر بند فرما ݙیتے۔ زنجیر زنی کروں کہ پٹوں سر اپݨاں ، اپݨیں ھی سجن جنہاں دی عمراں بھر زبان بولی گھر لٹی ویندن۔

کالم دا مقصد کہیں دی دل عذاری نی صرف اور صرف روشنی پاون ھِ کہ سرائیکی کیوں حق منگدن؟ تِ اتنے سالہاں بعد کیا اتنا وی حق کینی کہ انہاں دیاں محبتاں دا ثمر صوبے دی صورت اچ تحفے اچ ݙے ݙیتا ونجے؟