سرائیکی صَوتاں

کرسٹوفر شیکل phoible.org دے مطابق سرائیکی وچ 48 کانسن انٹ تے 35 واول، کل 83 آوازاں ہن۔ انہاں وچوں کلہے کانسن انٹ 28 ہن۔ 15ڈبل کانسن انٹ ، 3 سی ڈینٹل ت ،ج ، د تے 2 سی ڈیینٹل سی تھ ، دھ ہن۔ 9 واول، 9 غُنہ آلے واوال ، 14 مرکب واول وی وی مختلف ، 3 واول واول کانسن انٹ ہن۔ کل واول 35 ہن۔ شیکل وھ تے ݨھ دا ذکر وی کیتے۔

کانسن انٹ(مصمتے)

سرائیکی وچ اٹھونجھہ کانس انٹ ہن۔ ٤٨ تاں شیکل دے مطابق ہن۔ ١٠ ٻئے کانسن انٹ ہن۔. سرائیکی وچ تریٹھ تاں حروف تہجی ہن. انہاں وچوں ا، ں، ھ، ء تے وݙی ے دیاں صوتاں مَصمتہ کائنی. باقی اٹھونجھہ مصمتے بݨدن. تے تیرھاں مصْوَتے،. کل اکہتر صوتاں ہن.

کانس انٹ

شیکل دے مطابق کل اڑتالیہ کانسن انٹ ہن۔ انھاں وچوں ستارھاں ھ نال مخلوط، ترائے نون غنہ نال مخلوط، چار ٻچکاری تے باقی ٢٤ صوتاں ایہ ہن۔

چوّی سادہ صوتاں

• ب، پ ،ت، ٹ، ج، چ، د، ڈ، ر، ڑ، ک، گ، ل، م ، ن، و،ایہ سولھاں تاں او صوتاں ہن۔ جنھاں نال ھ مخلوط تھیندا ہے۔ (انھاں وچ ݨ شامل کائنی کیتا، او اڳوں تے ں مخلوط وچ شامل ہے)
• خ، ز، س، ش،غ، ف، ہ،ی (ایہ اٹھ صوتاں ہن)
• یاد رہووے جو ث، ح، ص، ط، ذ، ض، ظ، ع تے ق کیتے سرائیکی وچ وکھریاں صوتاں کائنی۔حالانکہ عربی آلیْاں آپݨیاں مخصوص صوتاں ورتݨ تے لکھݨ کیتے آئی پی اے وی بݨایا ہویا ہے۔ ݙاہویں صوت ژ دی ہے۔ انھاں ݙاہ دے رلاوݨ نال اٹھونجھہ کانسن انٹ بݨدن۔

بچکاری صوتاں

• ٻ ، ڄ ، ݙ، ڳ

نون غنہ نال مخلوط صوتاں

• ن٘ڄ، ن٘ڳ، ݨ

ݙو اکھی ھ نال مخلوط صوتاں

بھ، پھ، تھ، ٹھ، جھ، چھ، دھ، ڈھ، رھ، ڑھ، کھ ، گھ، لھ، مھ، نھ، ݨھ، وھ کل ستارھاں صوتاں ہن۔

• رھ: مارھی، مارھا، اڳیرھا، نورھیں، مِرھوں، مَرھاک
• لھ: سلھاڑ، سلھ، مالھ، مالھا، ملھݨ
• مھ: نمھی۔ مِمھار
• نھ: سانھا، سانھ، انھاں، اُنھالا، نِننھیں
• ݨھ : سُݨھپ، ڳاݨھا، سِیݨھی، سوݨھا، ڳاݨھے کپ
• وھ

ݙنداں آلے کانسن انٹ

• ت
• ج
• د

سی ݙانداں آلے کانسن انٹ

• تھ
• دھ

واول(مَصْوَتے)

نو سادہ واول، نو غنہ آلے والے، چوݙاں مرکب واول تے ترائے لمبے مرکب واول ، کل پینتریہ واول ہن۔

سادہ واول

اڳلے واول پنج ہن تے پچھلے واول چار ہن۔ کل نو سادہ واول ہن۔

اڳلے واول

اڳلے واول وچوں ترائے ی آلے ہن تے ݙو الف آلے:

• i

• ɪ

• e
• æ
• a

پچھلے واول

• u
• ʊ
• o
• ʌ

غنہ آلے واول

غنہ آلے نو واول ہن۔ ایہ سارے سادہ واول ہن۔ انہاں اُتے ◌̃ علامت آندی ہے۔

اڳلے غنہ آلے واول

اڳلے واول وچوں ترائے ی آلے ہن تے ݙو الف آلے:

• ĩ
• ɪ̃

• ẽ
• æ̃
• ã

غنہ آلے پچھلے واول

• ũ
• ʊ̃
• õ
• ʌ̃

مرکب واول

چوݙاں مرکب واول ہن۔ پنج i نال مکدن، پنج a تے مکدن۔ ترائے e تے مکدن تے ہک ʌ تے مکدے۔

آئی تے مکݨ آلےمرکب واول

• ai
• ui
• oi
• ʊi
• ʌi

اے تے مکݨ آلے مرکب واول

• ia
• ɪa
• ea
• ua
• ʊa

ای تے مکݨ آلے مرکب واول

• ae
• ʊe
• æe

ʌ آلا

• ɪʌ

واول واول کانسن انٹ/ لمبے مرکب واول

• iã
• ɪã
• uẽ

یاد رکھو

• انگریزی واول ʊ جہڑا بُک book, put وچ ہے سرائیکی دی وݙی پیش وانگوں صوت ہے، بُک، پُٹ پڑھسوں، گٗڈ، بٗک، پٗٹ ٻولݨ غلط ہے.
• ایں طرحوایں This, It, Sit وچ وݙی زیر یعنی وݙی ے وانگوں صوت ہے، یعنی سِک، ٻِک، لِٹ، وانگوں صوت ہے، کھڑی زیر کائنی.

ٻیا ݙیکھو

• سرائیکی واول صوتاں

ٻاہرلے لنک

• سرائیکی واول
• فوئبل ڈاٹ آرگ
• ہندوستان دیاں زباناں دا سروے گریرسن
• ولسن دی سرائیکی ڈکشنری
• ولسن دی سرائیکی گرائمر تے ڈکشنری ڈاؤن لوڈ کرو
• سرائیکی واول بلاگ
• سیدھیش ور ورما دی کتاب سرائیکی صوتاں
• ہردیْو ٻاہری دی کتاب سرائیکی فونالوجی