سانچہ:مقالہ صفحہ اول

حسن بن صباح

نزاریہ فرقہ دا اصل بانی بلاد عجم یعنی ایران دا وݙا داعی بانی شیخ الجبل، حسن بن صباح ہے۔ اوہنے اپݨی تحریک کوں ایسی ترقی ݙتی، جس دے باعث ݙوجھیاں اسلامی قوتاں نال مقابلہ کرݨ لگا۔ بلکہ اگر اے آکھا ونجے تاں درست ہوسی کہ اوہنے تے اوندے جانشیناں نے ایسی دھاک ٻلہائی کہ اس زمانے دے اسلامی سلاطین وی انہاں توں تھراندے ہن. اوندی پیدائش تقریباً 1034ء، قم، فارس دی اے تے وفات 12 جون 1124ء (26 ربیع الثانی 518ھ) کوں فارس وچ ہی تھئی.حسن بن صباح دا پورا ناں حسن بن علی بن محمد بن جعفر بن حسین بن الصباح الحمیری ہئی۔ اے ایرانی ہئی تے اوہنے اس زمانے دے رواج دے مطابق اپݨے آپ کوں ہک عرب الحمیری خاندان نال منسوب کیتا ہئی۔ لیکن اونکوں اے ڳالھ پسند نہ ہئی کہ لوگ اس دا نسب بیان کرن۔ او اپݨے مریداں کوں آکھدا ہئی کہ میکوں اپݨے امام دا مخلص غلام آکھا کرو.

اوندا پیو کوفہ توں قم آیا جتھاں حسن پیدا تھیا۔ ست سال دی عمر توں ہی اونکوں تحصیل علم دا شوق ہئی۔ اٹھارہ سال دی عمر تک اوہنے ریاضی، نجوم تے سحر وغیرہ مختلف علوم حاصل کیتے۔ اوں وقت تک اوندا مذہب اپݨے پیو دی طرح اثنا عشری ہئی ۔حسن بن صباح دے ملاقاتاں فاطمی داعیقں وچوں سب توں پہلے ناصر خسرو، حجت خراسان تے ول امیر حزاب نال تھیاں۔ اوہنے انہاں دے اثرات قبول کیتے۔ امیر حزاب نال اس دے کئی طولانی مذہبی مباحثے تھئے۔ اس نال حسن بن صباح دے اعتقاد وچ لغرش پیدا تھی گئی۔ گو اس کوں اسمٰعیلی دعوت دی صحت دا پورا یقین نہ تھیا۔ لیکن ہک بیماری توں شفا پاوݨ دے بعد جس توں اس کوں نجات پاوݨ دی کوئی امید نہ ہئی۔ او اسٰمعیلی مذہب دی طرف مائل تھی گیا تے ݙو اسٰمعیلی داعیاں ابو نجم سراج تے مومن نال ملا۔ اے داعی ہک وݙے رہبر شیخ احمد بن عبد المالک بن عطاش مالک حلقہ اصفہان دے حکم نال فارس وچ اسمٰعیلی دعوت دی تبلغ کریندے ہن۔ انہاں وچوں اینکوں مومن نے ݙٹھا کہ ابن صباح وݙا ہوشیار تے زبردست شخصیت والا ہے تاں اوہنے پس و پیش کریندے ہوئے اسماعیلی امام مستنصر دی بیعت گھدی ۔