سئیں دلنورؔ نور پوری

سئیں دلنورؔ نور پوری

پروفیسر ذوالفقار احمد راں ۔گورنمنٹ ایمرسن کالج (ملتان)

میݙا جٖم پَل سرائیکی دھرتی دا ھے۔ بابے ݙاݙے تے پتہ نی کتنی نسلاں توں ایں دھرتی تے وَسدے پئے ہئیں ۔ میں نہ شاعر ہاں ، نہ ادیب ہاں ، نہ کوئی وݙا دانشور ہاں پر ایں دھرتی دا پُتر ضرور ہاں۔ ایہا محبت میکوں کہیں کہیں ویلے سرائیکی دے تھیوݨ والے کٹھاں وچ دُھرکا ویندی ھے۔کُجھ ݙینھ پہلے میکوں صابر شفیق آکھیا جودلنور نور پوری دی یاد اچ ہک پروگرام تھیندا پئے، جُٖلوں؟۔ میں آکھیا ، ضرور جُٖلسوں۔اوں ݙینھوار صابر میݙے کول اَپڑ یاتے اساں جھوک سرائیکی تے پروگرام اچ پُجٖ ڳیوسے۔ وݙے وݙے سرائیکی مُہاندرے کٹھ وچ ٻیٹھے ہَن ۔ پروگرام شروع ہا ،عبدالباسط بھٹی سئیں کمپیئرنگ کریندے پئے ہَن اُنھاں میکوں وی سٹیج تے سݙ گھِدا۔ اوں موقعے میں اِتنا اَلا تے سٹیج چھوڑ ݙتا جو دلنور دی شاعری دا سایہ ساݙے سِراں تے قائم رہے،ایں توں ودھ نہ اَلا سڳیم ۔ پروگرام مُکیا تاں میں دلنور نورپوری دی کتاب’’متاں مِل پووے‘‘ گھِن گھر آ ڳیم اُنھاں دی شاعری پڑھی تاں چس آ ڳئی۔میں بُنیادی طور تے سیاسیات دا طالب علم ہاں ایں سانگے میکوں دلنور دی شاعری وچ اپݨے وسیب وچ موجود سماجی بُرائیاں تے سیاسی مسائل دا ڈھیر سارا عکس نشابر نظر آیا۔ دلنور ؔ دی شاعری پڑھیم تاں میکوں نیرو دا روم یاد آگیا اوندی بانسری یاد آڳئی تے ول میکوں یادآیا جو نیرو وی نہ ریہا اوندی بانسری وی نہ رہی تے روم دی تہذیب وثقافت دا نشان وی مِٹ ڳیا ۔

میکوں سپارٹا یاد آ ڳیا جتھاں طاقت دا ماݨ کیتا ویندا ہا جتھاں جنگجو وَسدے ہَن ۔ ایتھنز دے واسیاں کوں تنگ کریندے رہندے ہَن۔ کوجھی تاریخ دا ایہ باب وی بند تھی ڳیا اتے ایتھنز اڄ وی تاریخ دے لفظاں وچ موجود ھے جو اوندا نظام انصاف تے ہا۔ اینویں اسلامی تاریخ اچ یزیدیت دے کوجھے موڑ وی اکھیں سامݨیں آ ڳئے ۔میکوں ایں ڳالھ دا شدت نال احساس تھیا جو ظُلم زیادہ دیر تاݨیں زندہ نئیں رہندا تے ظلم دے سامہیں سچ دا ہوکا ݙیوݨ والا ہمیش زندہ رہ ویندے ۔ ہلاکو تے چنگیز خاں جہیں لوک وی مسمار تھی ڳئے۔ اینویں انصاف دی چوکھٹ تے برطانوی چرچل میݙیاں اکھیں دے سامݨے آڳیا جیندے کول برطانیہ دے اشراف آئے تے اکھیونے جو ہٹلر فرانس کوں کھادی ویندے۔ اوں موقعے چرچل ایہ تاریخی جُملہ اَلاݨا ’’جیڑھے مُلک اچ انصاف ہووے اونکوں کوئی فتح نئیں کر سڳدا ونجٖو تُساں سُم پوو و۔‘‘ وَل ہٹلر گُمنام تھی ڳیا تے جرمنی دے ݙوں حصے تھی ڳئے۔ سئیں دلنور ؔ نور پوری وی اساݙے وسیب اچ ایجھیاں بُرائیاں کوں ختم کرݨ دی ڳالھ ٹوری ھے۔ اُنھاں اپݨے دیس تے دھرتی نال محبت دے ڳانڈھے کوں جوڑئیے۔ اساݙی وَسوں وچ جنم گھِنݨ والیاں کئی بُرائیاں دا ذکر اپݨی شاعری اچ کیتے ۔ ہک قطعہ مثال دے طور تے پیش ھے:

قانون جتھاں کمزور ہووے

ہر عادل رشوت خور ہووے

ݙس مُلک ترقی کر سڳدے

جئیں مُلک دا حاکم چور ہووے

دلنورؔ نور پوری صوفی، درویش تے سادہ انسان ہا ۔ اوندی شاعری کوں پڑھ تے میکوں ایہ احساس تھیندے جودلنورؔ سرائیکی وسیب دے کہیں وی اقبال ؔ ، شیکسپیئر ، گوئیٹے اتے ورڈ ورتھ توں گھٹ کوئینی۔