بو علی سینا
بو علی سینا دا مکمل ناں علی الحسین بن عبد اللہ بن الحسن بن علی بن سینا (980ء تا 1037ء) ہے، جیہڑے دنیائے اسلام دے ممتاز طبیب تے فلسفی ہن۔ ابن سینا یا ابی سینا فارس دے رہݨ والے ہک جامع العلوم شخص ہن جنھاں کوں اسلام دے سنہری دور دے سب توں اہم مفکرین تے ادیباں وچ شمار کیتا ویندا ہے۔[١] [٢] [٣]
ابتدائی حالات[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
صفر 370ھ بمطابق 980ء کوں فارس دے ہک چھوٹے جیہے گاؤں "افنشہ" وچ پیدا تھئے، انہاں دی والدہ ہیں گاؤں نال تعلق رکھدی ہن، جبکہ انہاں دے والد بلخ (موجودہ افغانستان) توں آئے ہن۔ بچپن وچ ہی انہاں دے والدین بخارا (موجودہ ازبکستان) منتقل تھی گئے ہن، جتھاں انہاں دے والد کوں سلطان نوح بن منصور السامانی دے کجھ مالیاتی امور دی ادارت سونپی گئی ہئی۔ بخارا وچ ݙاہ سال دی عمر وچ قرآن مکمل کیتا تے فقہ، ادب، فلسفہ تے طبی علوم دے حصول وچ سرگرداں تھی گئے تے انہاں وچ کمال حاصل کیتا۔
علمی خدمات تے کارنامے[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
بو علی دا حافظہ بہت تیز ہئی۔ جلد ہی سلطان نوح بن منصور دا کتب خانہ چھاݨ مارا تے ہمہ گیر معلومات کٹھی کر گھدے۔ اکیہہ سال دی عمر وچ پہلی کتاب لکھی۔ ہک روایت دے مطابق بو علی سینا نے اکیہہ وݙی تے چویہہ چھوٹی کتاباں لکھے ہن۔ بعض دے خیال وچ اوں نے ننانوے کتاباں تصنیف کیتیاں۔
علمی خدمات[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
ابن سینا نے علم و معرفت دے بہت سارے زمریاں وچ بہت ساری تصانیف چھوڑیاں ہن جنہاں وچ اہم ایہ ہن :
ادبی علوم[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
اس کتاب وچ منطق، لغت تے شعری مواد شامل ہن۔
نظری علوم[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
اس وچ طبیعیات، ریاضی، علومِ الہی و کلی شامل ہن۔
عملی علوم[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
اس وچ کتبِ اخلاق، گھر دی تدبیر، شہر دی تدبیر تے تشریع دی تصانیف شامل ہن۔
انہاں اصل علوم دے ذیلی علوم تے وی انہاں دی تصانیف ہن.
ریاضی دے کتاباں[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
ابن سینا دی کجھ ریاضیاتی کتاباں ایہ ہن :
- رسالہ الزاویہ
- مختصر اقلیدس
- مختصر الارتماطیقی
- مختصر علم الہیئہ
- مختصر المجسطی
- ’رسالہ فی بیان علۃ قیام الارض فی وسط السماء‘ (مقالہ بعنوان زمین دی آسمان دے وچکار قیام دی علت دا بیان) ایہ مقالہ قاہرہ وچ 1917ء وچ شائع تھی چکا ہے۔
طبیعیات تے اس دے ذیلی علوم[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
- رسالہ فی ابطال احکام النجوم (ستاریاں دے احکام دی نفی تے مقالہ)
- رسالہ فی الاجرام العلویہ (اوپری اجرام تے مقالہ)
- اسباب البرق والرعد (برق و رعد دے اسباب)
- رسالہ فی الفضاء (خلا تے مقالہ)
- رسالہ فی النبات والحیوان (پودیاں تے جانوراں تے مقالہ)
طبی کتب[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
ابن سینا دی سب توں مشہور طبی تصنیف کتاب القانون ہے، جیہڑی نہ صرف کئی زباناں وچ ترجمہ تھی کے شائع تھی چکی ہے بلکہ انیہویں صدی عیسوی دے آخر تک یورپ دی یونیورسٹیاں وچ پڑھائی ویندی رہی۔ انہاں دی دیگر طبی تصانیف ایہ ہن :
- کتاب الادویہ القلبیہ
- کتاب دفع المضار الکلیہ عن الابدان الانسانیہ
- کتاب القولنج
- رسالہ فی سیاسہ البدن وفضائل الشراب
- رسالہ فی تشریح الاعضاء
- رسالہ فی الفصد
- رسالہ فی الاغذیہ والادویہ
- ارجوزہ فی التشریح
- ارجوزہ المجربات فی الطب
تے کئی زباناں وچ ترجمہ تھی کے شائع تھیوݨ والی کتاب
- الالفیہ الطبیہ
موسیقی[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
ابن سینا نے موسیقی تے وی لکھا، انہاں دی موسیقی تے تصانیف ایہ ہن :
- مقالہ جوامع علم الموسیقی
- مقالہ الموسیقی
- مقالہ فی الموسیقی
اہم تصانیف[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
- کتاب الشفاء
- القانون فی الطب
- اشارات
وفات[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
انہاں دا انتقال ہمدان وچ شعبان 427ھ بمطابق 1037ء کوں تھیا۔ آکھا ویندا ہے کہ اپݨی زندگی دے آخری ایام وچ اوہ قولنج دے مرض وچ مبتلا تھی گئے ہن تے جیہرلے انہاں کوں اپݨی اجل قریب نظر آوݨ لگی تاں انہاں نے غسل کر کے توبہ کیتی، اپݨا مال صدقہ کر ݙتا تے غلاماں کوں آزاد کر ݙتا۔
حوالے[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2017-08-15. Retrieved 2018-08-17.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ http://www.muslimphilosophy.com/sina/default.htm
- ↑ http://www.formalontology.it/avicenna.htm