اسم مصغّر
اسم مصغّر دی تعریف:تصغیر دا لوظی معنی ء ِ چھوٹا کرݨ یا چھوٹا تھیوݨ ۔لہٰذا او اسم جہڑا جو چھوٹے یا نکے تھیوݨ یا ہووݨ دے معنی ݙیوے اسم مصغر یا چھوٹا ناں اکھیندے۔ ݙوجھے لوظیں ء ِچ ایں وی آکھیاون٘ڄ سڳدے جو او اسم جئیں کنوں اے معلوم تھیوے جو کہیں شے کوں اوندی اصلی حالت کنوں چھوٹا کرکے بیان کیتا ڳئے اسم مصغر اکھیندے۔ مثال دے طور تے ٻال کنوں ٻلونگڑا، ٻچے کنوں ٻچونگڑا، صندوق کنوںصندوقڑی، پڑوٹے کنوں پڑوٹی وغیرہ ۔
اسم مصغّر بݨاوݨ دے قاعدے :
-1 کجھ عام نانویں دے صفتیں دے اخیر ئِ چ مونث نانویں کیتے ’’ڑی‘‘ جݙاں جو مذکر نانویں کیتے ’’ڑا‘‘ دا اضافہ کرکے اسم مصغر بݨایا ون٘ڄ سڳدے ۔ اے ڳالھ یاد رکھݨ آلی ئِ جو جئیں ناں دے اخیر ء ِچ حروف علّت (یعنی ا، و، ی) وچوں جے کر کُئی ہک حرف آویسی تاں وت اونہہ حرف کوں اسم مصغر بݨیندیں ہوئیں حذف کر ݙتا ویسی مثال دے طور تے ݙیکھو۔
صفت
مذکر اسم مصغر
مونث اسم مصغر
صفت
مذکر اسم مصغر
مونث اسم مصغر
رڄا /رڄی
رڄڑا
رڄڑی
رُجھا/رُجھی
رُجھڑا
رُجھڑی
غریب
غریبڑا
غریبڑی
ٹھڈھا /ٹھڈی
ٹھڈھڑا
ٹھڈھڑی
بھولا /بھولی
بھولڑا
بھولڑی
کالا /کالی
کالڑا
کالڑی
سانولا /سانولی
سانولڑا
سانولڑی
اوّلا
اوّلڑا
اوّلڑی
میلا /میلی
میلڑا
میلڑی
-2 ایجھیں اسم مصغر جہڑے اسماء یا صفات کنوں بطور مونث بݨائے ویندن:
نانواں /صفت
مونث اسم مصغر
نانواں /صفت
مونث اسم مصغر
نانواں /صفت
مونث اسم مصغر
امّاں
امڑی
دل
دلڑی
تتی
تتڑی
تسی
تسڑی
پکھی
پکھڑی
ڳنڈھ
ڳنڈھڑی
جند
جندڑی
ڄنگھ
ڄنگھڑی
کُتی
کُتڑی
سُتی
سُتڑی
دَم
دَمڑی
چَم
چَمڑی
-3 کجھ ایجھئیں نانویں یا صفات جئیں کنیں مذکر اسم مصغّر بݨائے ویندن:
نانواں /صفت
مذکراسم مصغر
نانواں /صفت
مذکراسم مصغر
نانواں /صفت
مذکراسم مصغر
پُنھل
پُنھلڑا
تھل
تھَلڑا
نِکا
نِکڑا
جِھکا
جِھکڑا
جَت
جَتڑا
بَر
بَرڑا
چھلاّ
چَھلڑا
بِکھا
بِکھڑا
ٹِکا
ٹِکڑا
-4 ایجھیںاسماء یا اسمائے صفت جنھیں دے اخیر ئِ چ ’’الف‘‘ آ ون٘ڄے تاں اوکوں ہٹا کرئیں باقی دے نال ’’و‘‘ کوں بطور لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغّر بݨ ویندے جیویں جو :
اسم صفت
اسم مصغر
اسم صفت
اسم مصغر
اسم صفت
اسم مصغر
سُکا
سُکو
لمبا
لمبو
سچا
سچو
کالا
کالو
پتلا
پتلو
کَوڑا
کَوڑو
ٹُھلا
ٹھلُو
بھڑا کا
بھڑاکو
مِٹھا
مِٹھویا مٹھل
-5 بعض اسماء یا اسمائے صفت دے اخیر ئِ چ ’’ٹا‘‘ یا ’’وٹا‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغّر بݨایا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
سِر
سِروٹا
ڄال
ڄلوٹا
سِلھ
سِلھوٹا
پڑوٹ
پروٹا
ٻوری
ٻورٹا
کالا
کالٹا
-6 بعض اسماء یا اسمائے صفت دے اخیر ئِ چ ’’ک‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغّر بݨایا ون٘ڄ سڳدے :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
ڈھول
ڈھولک
وِیلا
وِیلک
ݙل
ݙالک
لُولھ
لُولھک
پُھوت
پھوتک /پھتک
جالا
جالک
-7 بعض اسماء یا اسمائے صفت دے اخیر ئِ چ ’’ڑہ‘‘ یا ’’وڑہ‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغر بݨایا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو:
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
بند
بندوڑہ /بندڑہ
جھل
جھلوڑہ
کھوتا
کھتوڑہ
ٻاتا
ٻتڑا یاٻبتوڑہ
جِھکا
جِھکڑا یا جھکوڑہ
وَل
وَلوڑہ
ٻال
بلوڑہ
پَھٹ
پھٹڑہ
پَٹ
پٹڑہ
جَھٹ
جھٹڑہ
پھیتا
پھِتوڑہ
بھَت
بھتڑا یا بھتوڑہ
-8 بعض اسماء یا اسمائے صفت دے اخیر ئِ چ ’’چی‘‘ یا ’’چہ‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغر بݨایا ون٘ڄ سڳدے ۔ جیکر کہیں اسم دے اخیر ئِ چ ’’الف‘‘ آون٘ڄے تاں اوکوں حذف کر ݙتا ویندے جیویں جو :
اسم صفت
اسم مصغر
اسم صفت
اسم مصغر
اسم صفت
اسم مصغر
باغ
بغوچہ/بغوچی
سُکا
سکچہ /سکچی
مَہرا
مہرچہ
ݙندالی
ݙاندالچہ /ݙندالچی
مَندھرا
مندھرچہ / مندھرچی
کھٻڑ
کھٻڑچہ /کھٻڑچی
-9 بعض اسماء یا اسمائے صفت دے اخیر ء ِچ آوݨ آلا ’’الف‘‘ حذف کرکے باقی نال مذکر کیتے ’’کا‘‘ تے مونث کیتے ’’کی‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغر بݨایا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
وَہڑا
وہڑکا/وہڑکی
سوہݨا
سوہݨکا /سوہݨکی
وݙا
وݙکا/وݙکی
ڈھول
ڈھولکا/ڈھولکی
تھال
تھالکا/تھالکی
ٻال
ٻالکا/ٻالکی
ڄالا
ڄالکا
چھالا
چھالکا
ہوڑا
ہوڑکا/ہوڑکی
-10 بعض اسماء یا اسمائے صفت جنھیں دے اخیر ئِ چ ’’الف‘‘ یا ’’ی‘‘ آون٘ڄے تے اینہہ کنوں پہلوں ’’ڈ‘‘ ہووے تاں الف یا ی کوں حذف کرکے باقی نال مذکر کیتے ’’ڑا‘‘ تے مونث کیتے ’’ڑی‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغر بݨایا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
ٻوݙا /ٻوݙی
ٻوݙڑا/ٻوݙڑی
توݙا/توݙی
توݙڑا/توݙڑی
ݙوݙا/ݙوݙی
ݙوݙڑا/ݙوݙڑی
کوݙی
کوݙڑی
روݙا/روݙی
روݙڑا/روݙڑی
جیݙا /جیݙی
جیݙڑا/جیݙڑی
چوݙی
چوݙڑی
لوݙا/لوݙی
لوݙڑا/لوݙڑی
ایݙا /ایݙی
ایݙڑا/ایݙڑی
-11 بعض اسماء یا اسمائے صفات جنھیں دے اخیر ئِ چ ’’الف‘‘ یا ’’ی‘‘ آون٘ڄے تے انھیں کنوں پہلوں ’’ل‘‘ ہووے تاں وت ’’الف‘‘ یا ’’ی‘‘ کوں حذف کرکے باقی نال مذکر کیتے ’’ڑا‘‘ تے مونث کیتے ’’ڑی‘‘ دا لاحقہ لا ݙیوݨ نال اسم مصغربݨایا ویندے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
تالا
تالڑا
جالا
جالڑا/جالڑی
چھالا
چھالڑا/چھالڑی
کالا/کالی
کالڑا/کالڑی
لالی
لالڑی
والا/والی
والڑا/والڑی
تھالی
تھالڑی
کھالا
کھالڑا
پالا
پالڑا
ڄالا /ڄالی
ڄالڑا / ڄالڑی
چالا
چالڑا
ڳالھا /ڳالھی
ڳالھڑا /ڳالھڑی
-12 ایجھئیں اسماء یا اسمائے صفت جنھیں دے اخیر ئِ چ ’’یلا‘‘ یا ’’یلی‘‘ ہووے تاں وت اخیرلے ’’الف‘‘ یا ’’ی‘‘ کوں حذف کرکے باقی نال ’’ڑا‘‘ یا ’’ڑی‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغربݨایا ویندے جیویں جو:
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
ٻیلا
ٻیلڑا
پیلا/پیلی
پیلڑا/پیلڑی
تھیلا /تھیلی
تھیلڑا/تھیلڑی
ٹھیلا
ٹھیلڑا
دھیلا
دھیلڑا
ݙیلھا
ݙیلھڑا
ریلا
ریلڑا
لیلا /لیلی
لیلڑا /لیلڑی
میلا /میلی
میلڑا /میلڑی
سیلھی
سیلھڑی
نیلا /نیلی
نیلڑا/نیلڑی
ویلھا
ویلھڑا
-13 ایجھئیں اسما یا اسمائے صفت جنھیں دے اخیر ئِ چ ’’الف‘‘ یا ’’ی‘‘ ہووے تے انھیں کنوں پہلوں ’’مشدّد’’ ل‘‘ آ ون٘ڄے تاں وت الف یا ی کوں حذف کرکے باقی نال ’’ڑا‘‘ یا ’’ڑی‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغر بݨایا ویندے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
بھَلاّ/بھَلّی
بھَلڑا /بھَلڑی
َپلاّ/پَلّی
پَلڑاپَلڑی
پھَلّی
پھَلڑی
تھَلاّ /تھلّی
تھَلڑا /تھَلڑی
پُھلا
پھُلڑا
ٹھُلھا/ٹھُلھی
ٹھُلھڑا/ُٹھلھڑی
چَلھّا
چلھڑا
ڈھّلا /ڈھلی
ڈھلڑا/ڈھلڑی
کلّھا /کلّھی
کلّھڑا/کلّھڑی
لَلّا/لَلی
لَلڑا/لَلڑی
چَھلاّ
چھلڑا
ٻلّھا
ٻلھڑا
14 ۔ ایجھئیں اسماء یا اسمائے صفت جنھیں دے اخیر ء ِچ ’’یرا‘‘ آون٘ڄے تاں وت ’’یرا‘‘ دے الف کوں حذف کرکے باقی نال ’’ڑا‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھݨ نال اسم مصغر بݨایا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اَیرا
ایرڑا
ٻیرا
ٻیرڑا
پھیر ا
پھیرڑا
زیرا
زیرڑا
ڳیرا
ڳیرڑا
لیرا
لیرڑا
-15 ایجھئیں اسماء یا اسمائے صفت جنھیں دے اخیرء ِچ ’’ورا‘‘ آون٘ڄے تاں وت ’’ورا‘‘ دے الف کوں حذف کرکے باقی نال ’’ڑا‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغّر بݨایا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اُورا
اورڑا
بُھورا
بھُورڑا
جھورا
جھورڑا
ڈورا
ڈورڑا
کورا
کورڑا
ڳورا
ڳورڑا
16۔ ایجھیں اسماء یا اسمائے صفت جنھیں دے اخیر اِ چ ’’وری‘‘ آون٘ڄے تاں وت ’’وری‘‘ دی ’’ی‘‘ کوں حذف کرکے باقی نال ’’ڑی‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغربݨایا ون٘ڄ سڳدے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
ٻوری
ٻورڑی
بُھوری
بھورڑی
پُوری
پورڑی
ڈھوری
ڈھورڑی
ݙوری
ݙورڑی
کوری
کورڑی
-17 ایجھئیں اسماء یا اسمائے صفت جنھیں دے اخیر ء ِچ ’’ل‘‘ یا ’’ لھ‘‘ آون٘ڄے تاں وت انھیں دے اڳوں ’’ڑا‘‘ یا ’’ڑی‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغربݨایا ون٘ڄ سڳدے جیویںجو:
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
پُھل
پُھلڑا
تَل
تَلڑا
تَھل
تھلڑا
جھَل
جھَلڑی
چھَل
چھِلڑی
دِل
دلڑی
سِلھ
سلھڑی
کِھل
کھِلڑی
گھِل
گھلڑی
-18 بعض سرائیکی مصادر دے ’’مصدری مادہ‘‘ یعنی ’’فعل امر‘‘ دے بعد ’’اوڑا‘‘ دا لاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغر بݨ ویندے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
بھُلݨ
بھلاوڑا
پَلݨ
پلاوڑا
پھُلݨ
پھُلاوڑا
رُسݨ
رُساوڑا
وَلݨ
وَلاوڑا
رُلݨ
رُلاوڑا
ڳلݨ
ڳلاوڑا
لِکھݨ
لکھاوڑا
نَسݨ
نساوڑا
-19 بعض اسماء یا اسمائے صفت کنوں بے قاعدہ بݨݨ آلے اسمائے مصغّر۔
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
سُکا
سکٹو /سُکٹا
موٹا
موٹو
لٹور
لٹوری
ٹٹور
ٹٹوری
مندھرا
مندھرٹا
مُناں
منوں
پنُوں
پنھل
کنِل
کنوں
بنرا
بنّاں
ڈھولا
ڈھولݨ
ڳٹکا
ڳٹکو
عاشق
عاشقو
آلسی
السوڑ
امب
امبلی
پاڳل
پڳلا
-20 سرائیکی زبان دے اکثر اسماء مونث جنھیں دے اخیر ء ِ چ ’’ی‘‘ آندی اے اسمائے مصغر شمار کیتے ویندن جیویںجو:
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغر
ݙبہ
ݙبی
ٹٻہ
ٹٻی
بٹھہ
بٹھی
پیالہ
پیالی
چولا
چولی
چھٻا
چھٻی
سوٹا
سوٹی
ݙولا
ݙولی
کوٹھا
کوٹھی
لوٹا
لوٹی
کٹورا
کٹوری
منگر
منگری
-21 بعض اسماء یا اسمائے صفت جنھیں دے اخیر ء ِچ ’’الف‘‘ آندے تاں وت اونہہ ’’الف‘‘ کوں حذف کرکے باقی دے نال مذکر کیتے ’’یرا‘‘ تے مونث کیتے ’’یری‘‘ دالاحقہ ڳنڈھ ݙیوݨ نال اسم مصغر بݨ ویندے جیکر کہیں اسم یا اسم صفت دے اخیرلے ’’الف‘‘ کنوں علاوہ درمیان ء ِ چ کوئی حرف علت (ا،و،ی) آون٘ڄے تاں او وی حذف کر ݙتا ویندے جیویں جو :
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اسم یا اسم صفت
اسم مصغّر
اوکھا
اُکھیرا/اکھیری
بَھلا
بھَلیرا/بھَلیری
پھِکّا
پھِکیرا/پھِکیری
تِکھا
تکھیرا/تکھیری
تھولا
تھُلیرا/تھلیری
ٹُھلا
ٹھُلیرا/ٹھُلیری
پَکا
پکیرا/پکیری
جِھکا
جھکیرا/جھکیری
چھوٹا
چھٹیرا/چھٹیری
دَڈا
دَڈیرا/دڈیری
لٹُو
لُٹیرا/لٹیری
لوا
لویرا/لویری
مَٹھا
مَٹھیرا/مٹھیری
موٹا
مُٹیرا/مٹیری
وَدھ
ودھیرا/ودھیری