یاسر رنگپوری دی نعتیہ شاعری
سئیں یاسر رنگپوری سرائیکی شاعری دا ہک ٻہوں وݙا ناں اے، یاسر چنڳاں شاعر ہووݨ دے نال نال چنڳاں انسان وی ہے، ہر کم خلوص تے محبت نال کریندے، ایندی سرائیکی ماء دھرتی تے سرائیکی ماء ٻولی نال محبت وی ہر ملاوٹ توں پاک اے، یاسر سئیں دیاں پہلے ترائے اپݨیاں تے ترائے مرتب شدہ کتاباں شائع تھی چکن۔ نویں کتاب نعتیہ شاعری ’’ سوہݨاںؐ بے مثال اے ‘‘ دے ناں نال ہے۔ ایں کتاب وچ مولود شریف، حمدیہ تے نعتیہ ݙوہڑے تے نعتیہ قطعے شامل اِن۔ شاعری دے لوظ سادہ، سوہݨے تے اسلوب من بھاوݨاں ہے، جھنگ دی مٹھی سرائیکی زبان یاسر دے کلام کوں ٻیا وی سوہݨاں تے من بھاوݨاں بݨا ݙتے۔
سرکارؐ دی مدح سرائی کون نی کریندا ؟ سارے کریندن، کیوں نہ کرن جو خدا آپ اپݨے محبوب دیاں تعریفاں کریندے ، کائنات تے اوندے ناں دیاں قسماں چیندے ، اِچ کوئی ایجھی ٻولی کینھی جیندے وچ سئیںؐ دی تعریف نہ تھی ہووے، سرائیکی تاں وت سبحان اللہ ! جیویں آپ مٹھی اے ، ایویں مٹھےؐ دی تعریف مٹھی لڳدی اے، سارے سرائیکی شاعر سوہݨے دیاں صفتاں لکھدن پر ہر ہک دا انداز آپو واݨا ہوندے، یاسر رنگپوری دا اپݨاں وکھرا انداز اے، او کیف تے مستی نال لکھدے، ایندا ݙوہڑہ کیف ،مستی تے ہک رمز آلاہے ، تساں وی پڑھو
احٖ دل بنڑیا اے کائی نعت لکھیوے من بھاندے منٹھار دی شان اِچ
وت سوچاں کے عرض کریوے نبیاں دے سردار دی شان اِچ
کنج الفاظ دے ہار پِروواں جڳ دے ہار سنگار دی شان اِچ
کمبدیاں کمبدیاں ݙوہڑا لکھیا اے یاسرؔ میں سرکارؔ دی شان اِچ
میں ہِک ڳال کریندا ہونداں جو سرکار مکے ہن تاں آپ کوں مکی اکھوایا، آپ مدینے شریف تشریف فرما تھئے تاں مدنی اکھوایا، سرکار عرب شریف رہندے ہن تاں آپ کوں عربی اکھوایا، آپ دی زبان عربی ہئی، ’’ سعودی‘‘ دے اضافے نال احٖ وی آپ دا روضہ پاک عرب وچ ہے، اے ساریاں ڳالھیں اسیݙے سانگے تعلیم اِن جو اساں جتھ رہوں آپ کوں آپ اتھائوں دا اکھوائوں۔ اپݨی زبان تے اپݨے وطن وسیب کوں اپݨی سنڄاݨ دا حوالہ بݨائوں۔ کجھ تعصبی لوک آکھدن جو اساݙی ٻولی بر تر تے اعلیٰ ہے، اینکوں قومی منو، فلاݨی کوں صوبائی منو تے تساں اپݨی دھرتی دے زبانیں دی ڳال کیتو وے تاں اساں تہاکوں مریسوں تے تہاکوں ’’ لسانی تعصب ‘‘ آلے آکھسوں ، او اسیکوں آکھدن ،حالانکہ او خود بد ترین لسانی تعصب آلے مرض دے مریض اِن تے اپݨے اندر دے ساڑ دی ڳال کریندن ، سرکارؐ اساکوں سارے زبانیں دا احترام اپݨی عربی زبان دے حوالے نال سکھائے، اساں اپݨی سرائیکی نال کیوں نہ پیار کروں، یاسر رنگپوری دا ݙوہڑہ ݙیکھو جیندے وچ عربی دا وار وار تکرار اے ؎
کدی جان جاں کدی جاناناں کدی جان من عربی لڳدا اے
جیندا اسم جپیندا اے دل کملا دھڑکن دھڑکن عربی لڳدا اے
ودھ یاسرؔ مصر دے یوسف توں شاہکار حُسن عربی لڳدا اے
تک بے شک عرشاں فرشاں تے کائنات دا چن عربی لڳدا اے
سرکار دی محبت دا تقاضہ اے وی ہے جو اساں حق سچ دی ڳال کروں، انسانیں دے حقوق دی ڳال کروں، اسیݙے علماء ایں پاسے گھٹ دھیان ݙیندن۔ یاسر رنگپوری غریب ضرور اے پر انسانیں دے حق حقوق دا ٻہوں خیال رکھدے، میکوں یاسر سئیں دے سارے ݙوہڑے پسند اِن پر اے ݙوہڑہ ڈھیر پسند اے ؎
کائنات تے بد کرداراں وچ میرا قطعاً شمار نہ آوے
میرے کئیںکم کار توں جیندیاں تائیں کسے سڄݨ نوں خار نہ آوے
ایہو مقصد ہے میری زندگی دا موئیاں مرݨ دی مار نہ آوے
میری قبر دے یاسرؔ ایریاں تے کوئی منگݨ اُدھار نہ آوے
یاسر سئیں دے ݙوہڑے ہاں ٹھار ݙتے، ہُݨ میں اے ڳال کریساں جو سرائیکی وسیب تے جیرھے ظلم وسائے ویندے پن ، اوندے وچ وسیب دی شناخت دا مسئلہ ٻہوں اہم اے ، سئیں یاسر رنگپوری ٻہوں اُشاک ، سُڄاک تے حساس شاعر اے، او اُنہاں ڳالھیں کوں ٻہوں سمجھدے، او جݙاں وی تشریف گھن آوے، وسیب دی شناخت دے مسئلے تے میݙے ڳال مہاڑ کریندے، یاسر مجلسی آدمی اے، اوندے کول وس وسیب دے قصے ہوندن۔ سئیں یاسر رنگپوری ݙسیندن جو سرگودھا جھنگ دی شاعری سرائیکی اے پر اینکوں لوک پنجابی بݨائی ودن، او ݙسیندن جو سرگودھا ضلعے دے ہک سرائیکی شاعر اِن انہائیں دا ناں فرید ٹوانہ ہے، اکھیں توں معذور ہے ، اِنہائیں دے ݙوہڑے دی ہک لائن ہے جو
تیرے کُتیاں تے اوکھا وقت آوے ، مر ونڄݨ فرید دا کم اے
میں اے ڳال ݙسݨ چہنداں جو کہیں دوست محبوب یا سڄݨ ٻیلی سانگے اتنی اتنی قربانی دا جذبہ تے اتنی عاجزی سرائیکی دے سوا کہیں ٻی زبان وچ نی آ سڳدی۔ اے سرائیکی وسیب اے، اساں اپݨے وسیب کوں بھلا چھوڑے، یاسر سئیں چنڳی تے سوہݨی ڳال اے کریندن جو ایندے وچ قصور وسیب دے شاعراں ، ادیباں ، لکھاریاں تے سرائیکی سیاسی جماعتاں دا وی ہے، اساں انہائیں علاقیاں وچ اپݨاں پیغام نی پُڄایا ۔ میں یاسر رنگپوری سئیں دی ڳال دی تائید کیتی تے یاسر رنگپوری سئیں اپݨی ڳال کوں اڳوں ٹوریا تے ہک تریخی ڳال سݨائی جو میکوں جھنگ اِچ ہک ادبی نشست اچ سݙیا ڳیا، اتھاں میݙے شاعر دوست ہک ادبی تنظیم ’’ لوک وِراگ ‘‘ بݨائی ہوئی اے، ادبی کٹھ وی ہا ، اتھاں لطیف شیدائی، ناصر تائب تے عاقب ستیانوی آکھیا جو پنجاب اساݙا استحصال کریندے، لہور والئیں اسیݙے علاقئیں کوں ہمیش توں محروم رکھیا ہوئے، او اسیکوں کجھ نی ڄاݨدے، جانگلی آکھدن، ہݨ اساں تحریک شروع کرݨ چہندوں جو اساکوں پنجابی تسلیم کیتا ونڄے، انہائیں دی ڳال سݨ تے میکوں ارمان لڳا جو اے کتنے بھولے تے سادہ لوک اِن ، ان کوں جئیں ایں حال تے پُڄائے، اُن کوں آکھدن اساں وی تساں وانگے بݨݨ چہندوں ، سئیں یاسر رنگپوری آکھدن ، ایں موقع تے میں آکھیا اساں نہ پنجابی ہیسے تے نہ جانگلی، اساݙی اپݨی ہک پہچاݨ اے ، او ہے سرائیکی ۔ اساں تریخی ثقافتی تے لسانی طور تے سرائیکی وسیب دا ہمیش توں حصہ ہیں، انہاں آکھیا جو حملہ آوریں سرائیکی وسیب اوندی زبان تے ا وندے جغرافیے کوں تقسیم کیتے، ورنہ اساں سارے ہک ہیں، یاسر رنگپوری فرمیندن جو میں دلیلاں ݙتیاں جیرھیاں انہائیں کوں سمجھ نی آیاں۔ میں یاسرؔ سئیں کوں آکھیئے جݙاں جو قومیں نال ظلم تے وانجھ ودھ ونڄے یا حملہ آور مار مار تے ساݨاں کر ٖڈیون تاں چیتا جاہ تے نی رہندا، ہک دے ݙو تے ابھا لماں نظردے، ایندے وچ قومیں دا قصور نی ہوندا، تریخی جبر ہوندے اساں جبر دے خلاف جہاد کرݨے، اساں ظلم دے خلاف جہاد کرݨے تے اساں دنیا کوں اپݨی تاریخ تے اپݨی حیثیت ݙساوݨی ہے ۔
1۔ اساں ݙسݨ چہندوں جو تریخی ، ثقافتی تے جغرافیائی تے سارا جھنگ وسیب سرائیکی وسیب دا حصہ ہے۔ اساݙیاں رسماں ریتاں تے زبان ہک اے۔
2۔ جھنگ تے اساں ایں سانگے وی ہک ہیں جو سرائیکی دی الگ صوتیات ٻلی، ڄیبھ، ݙول، ڳاں تے وݨ وغیرہ۔ پنجابی ٻول وی نی سڳدے، کیا پنجابی بݨݨ نال پنجابی اساݙے الگ صوتیات کوں استعمال کر سڳسن؟ یا اساں اپݨے الگ حرف ترک کر ݙیسوں۔
3۔ سارے جھنگ وسیب دیاں رسماں ریتاں سرائیکی وسیب نال ملدن، پنجابی نال ہک وی نی ملدی، کیا اساں اپݨیاں رسماں ریتاں چھوڑ ݙیسوں؟
4 ۔ تساں پنجابی دی ڳال کریندو، امر تسر آلے لاہور آلئیں کوں پنجابی نی تسلیم کریندے، انہائیں دی پڳڑی وی ثقافتی کینھی، مذہبی ہے، لاہور آلے پنجابی ویچارے تاں آپ سکھیں دیاں منتاں کریندن جو اساکوں پنجابی منو، میں آکھیا تہاکوں چنڳاں چا چڑھیے، جو پنجابی بݨݨ دی تحریک چلاوݨ چہندو، قوماں تے انہائیں دی پہچاݨ ہوندی ہئی، اے تحریکیں دا کم نی ہوندا، تحریک چلاوݨ چہندو تاں حقوق دی چلائو، صوبے دی چلائو، اے کیا اپݨے آپ نال مذاق کرݨ چہندو؟
5۔ پنجابی یا دوآبہ اے ہک بحث عرصے توں جاری اے ، پنجاب اگر دریاویں دے ناں تے ہے تاں پنجاب کول تاں صرف ݙو دریا ہن ایں حوالے نال او دوآبہ ہن، ست دریاویں دی سر زمین جینکوں ہزاریں سالیں توں ’’ سپت سندھو ‘‘ دے ناں پکاریا ویندے ، او سرائیکی خطہ ہے، جیرھے شودے خود ’’ دو آبے ‘‘ ہِن، جنہائیں لہوریں دی زبان کوں ماجھے دی ٻولی دوآبے دی ٻولی ، یا لہوری ٻولی آکھیا ڳے کیا تُساں او ہو بݨݨ چہندو، حالانکہ تُساں آپ عظیم سرائیکی تہذیب دے وارث ہیوے۔
محمد علی درانی نواں شوشہ چھوڑیے ، بہاولپور دی زبان سرائیکی نی ریاستی اے، ہک شوشہ رچناوی دا ہے، ساہیوال اِچ ہک شوشہ جانگلی دا ہے، تے صوبہ جانگلستان دا مطالبہ وی سݨݨ اِچ آئے، اے سارے شوشے تے سرائیکی وسیب تے سرائیکی وسیب کوں ونڈݨ دیاں کارروائیاں دشمنیں دی طرفوں ہن، انہاں سازشیں دے خلاف سب کوں کٹھا تے سیاݨا تھیوݨاں پوسے۔
6۔ تساں پنجابی بݨݨ چہندو، کہیں پنجابی توں پچھو ’’ لوک وراگ‘‘ دا مطلب کیا ہے ؟ اوہ دس نہ سڳسے۔ او اساݙی زبان نی ٻول سڳدے، اساݙے لفظ نی استعمال کر سڳدے، او اساݙی زبان تے اساݙی ثقافت نال نفرت کریندن ول اسا کیویں پنجابی بݨ سڳدوں اے تاں ایویں ہے جو او نال نہ نیوے تے او آکھے لہندی چڑھدی جُٖلساں۔
اے ہک ٻہوں لمبی کہانی اے، اساکوں انہائیں ڳالھیں کوں سمجھݨ دی ضرورت اے ، آپ کوں آپ سمجھݨ دی ضرورت اے ، خواجہ سئیں فرمائے ’’جو کوئی چاہے فقر فنا کوں اپݨے آپ کوں ڳولے ‘‘ میں جیرھی ڳال کر آیاں کوئی آکھ سڳدے جو کتاب دے موضوع نال ایندا تعلق کینھی، پر میں اے وی تاں آکھ سڳداں جو کوئی وی ڳال سرکار دے فرمان توں ٻاہر کینھی۔ انسانی حقوق تے سنڄاݨ دی ڳال وی ضروری اے، کیوں جو آپ فرمائے جو آپ کوں نی سنڄاݨ سڳدا او خدا کوں وی نی پہچاݨ سڳدا ۔ سرائیکی قوم نال اتنا جبر تے ظلم تھئے جو ڳال کوئی ہووے یا موقع کوئی ہووے اساکوں وسیب دے ݙکھ یاد آ ویندن۔ جتھاں تئیں یاسر سئیں دی کتاب دی ڳال اے میں ہک واری ول یاسر سئیں کوں نؤں لکھ مبارخاںپیش کرینداں تے دعا کرینداں جو یاسر سئیں دے قلم کوں اللہ سئیں او قلم بݨا ݙیوے جیرھے قلم دی قسم اوں آپ چاتی اے۔
حوالہ
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]· معروف سرائیکی دانشور سئیں ظہور دھریجہ دی کتاب سرائیکی قلم قبلیہ وچوں چوݨ