کڄھ ݙینھ تربت اچ (انشائیہ)
کجھ ݙینہہ تُربت اِچ[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
از: ڈاکٹر خالد اقبال
تُربت......... کیچ................مکران......... صوبہ بلوچستان اِچ اے۔ اے ہک پیالہ نما وادی ہے۔ چفیروں پہاڑ اِی پہاڑ۔ بنجر تے خشک........... اِتھاں صرف ڈو موسم ہوندن۔ ہک گرم تے بیا گرم ترین......... اِتھاں گرمیاں اِچ ایڈی گرمی پوندی ہے جو اَساں ڈُو پارھاں دی دُھپ اِچ سالن بہوں آسانی نال گرم کر گھندے ہاسے۔ راتیں اِتھاں ڈیہاں دے مقابلے اِچ وڈیاں ہوندن۔ اتھاں راتیں کوں نندرنہ آون دی وجہ کلہپ....... تُربت دی گرمی تے یارانِ بے پروا دے خراٹے ہَن۔ اوئیں اِتھوں دے گرم موسم دی شدت تے مچھر کولوں کوئی وی بچ نی سگدا۔
سکندرِ اعظم دے بارے اِچ وچ آکھیا ویندے جو اووی تُربت دے مچھر نال مویا ہئی۔ جنہاں ڈیہاں اساں تُربت اِچ ہاسے ہِیں خیال نال روز جیندے مردے ہاسے جو اساں جیندے ولدے ملتان اِی ویسوں سَئی یا کوئے ناں........؟ پر صد شکر تربت جیکوں پردیسیاں دا شیر وی آکھیا ویندے۔ اِتھاں اکثر دوست احباب ہک ڈُوجھے کول پُچھدے ہَن جو اَج کیہڑی تریخ ہے؟۔ ڈینہہ کیہڑا ہے؟ ریاض میلسی مونجھے ڈیہنہاں اِچ اَہدا ہئی جو تُربت وادی تے ایندے نظارے آپنے آپنے وطن دوں ویندے ہوئے دلفریب تے خوش کن لگدن ہن۔ اتھاں تُربت بارے مقولہ ہے جواے کیچ دی سر زمین ہے۔ اِتھاں ہک پیالہ پانی دی جز اساری عمر دی وفا ہے........
اے 1995ء 23 نومبر دا ڈینہہ ہئی۔ جڈاں مَیں کراچی توں ائیر فوکر پرواز دے ذریعے تُربت پُجئیم۔ تُر بت پُجن دا واقعہ وی چنگا بھلا دل چسپ ہے فوکر آپنی ساری توانائی نال جڈاں تُربت شہر دے اُتوں لنگھیا تاں کھڑکی اِچوں میں ڈٹھا جو نِکے نِکے ٹبے۔ لمبایاں لمبیاں لکیراں تے ڈبے دی طرحاں گھر ہِن۔ جہاز تُربت ائیر پورٹ تے لاہندے سیت ای وَلا اُڈ گیا تاں ساریاں مسافراں کوں حیرت تھئی........... اے عمل ترائے واری دہرایا گیا۔ تاں مسافراں کوں تشویس تھئی۔ جو چھیکڑ جہاز ائیر پورٹ تے کیوں نی لاہندا پیا۔ چوتھی کوشش کامیاب ثابت تھئی۔ ائیر پورٹ لاؤنج توں باہر آندے ہوئے جہاز دے ائیر پورٹ دے آسو پاسوں ترائے چکر لاون تے لینڈناں کر سگن دے بارے اِچ پُچھیا تاں پتہ چلیاں جو جہاز دے پہئیے ناں کھُلدے پے ہَن۔ اے جواب سُن کے سارے مسافراں دے چہریاں تے سوالیہ نشان ہئی............؟
تُربت ائیر پورٹ شہر توں کجھ کلو میٹر دے فاصلے تے ہے۔ تُربت ملک ایران دی سرحد دے نیڑے ہے۔ تُربت تُوں جَڈاں بلوچ کراچی کیتے ٹُرن تے اُنہاں کول پُچھیا ویندے۔ واجہ (سائیں) کِتھاں ویندے پے ہو۔ تاں جواب مِلدے ”اساں پاکسان ویندے پے ہَیں“ ہوائی جہاز دے علاوہ کراچی توں تُربت ہک لمبا تے ڈنگا پھِڈا رستہ وی ہے۔ جیہڑا صحرائی ندی نالیاں تے پہاڑاں اِچوں لنگھدے۔ سُنیندے جو خطرے نال بھر یا ہویا اے سفر بہوں روون دھون تے ڈُسکن نال طے تھیندے۔ کراچی توں تُربت تائیں بس دے ذریعے بے وسی دا پندھ 24۔23 گھنٹیاں اِچ تھیندے۔ تُربت توں کراچی تائیں سارے فوکر دُعائیں دے سہارے چلدے پن۔ تُربت اِچ پنڈ کجھور‘ گرمی تے شربت بہوں ہے۔ تُربت چیزاں نادر و نایاب دی ہک منڈی ہے۔ اِتھاں ایران‘ دبئی‘ بحرین دیاں چیزاں کمبل‘ کراکری‘ چٹائیاں‘ گھڑیاں‘ کیمرے‘ کپڑا‘ پر فیوم وغیرہ دے نال نال پاکستانی ڈو نمبر توں وی ودھ چیزاں بہوں مِل ویندن۔
تُربت اِچ سبزی فروٹ کراچی (سندھ) اِچوں گھن آئے ویندن۔ تے اِتھاں پُروتھی سبزی کوں وی غنمیت سمجھیاں ویندے۔ پروتھی سبزی کوں دکاندار ہر ویلے پانی تُرکاء نال تروتازہ رکھیندن۔ تے ایں سبزی دی قیمت گھٹ نی تھیندی۔ سبزی ویچن آلا گل جان اَہدا ہئی ”جس ریٹ سے ہم نے سبزی لیا ھی اُسی ریٹ سے بیچے گا۔ لینا ہے تو لو نہیں لیناں تو پروا نہیں......... یہاں اور پردیسی بھی بہت ہے“۔
تُربت پُجن تے ہک دوست دا ٹیلی فون ملیاں۔ آکھن لگیا ”سنا یار کیویں ہَیں؟‘ اے تیکوں کیہڑے گورکن نے جیندے جی تُربت بھجوا ڈتے۔ چنگا بھلا ملتان اِچ ہاویں“۔ ایندے علاوہ بیا کیا آکھاں ہا جو محکمے آلیاں دی مجبوری ہئی۔ تُربت اِچ فرصت اِی فرصت ہئی۔ کجھ عرصہ ہمہ یاراں علی تنہا تے ریاض میلسی نال سنگت رہی۔ دوستاں دے خط کہیں نعمت توں گھٹ ناں ہَن۔ معروف بزرگ دانش ور تے شاعر سید حسن رضاگردیزی نے آپنے ہک خط اِچ لکھیا ہئی ”عزیزی! جیہڑے شہر دا ناں موت دے تاثرات رکھیندا ہووے۔ اُتھاں جتلے ڈینہہ گزِر گن۔ غنیمت سمجھو تے ہُن واپسی دا بندوبست کرو“ ایوں اِی اُنہاں نے ہک بے خط اِچ لکھیا.............
”عزیزی........ سبحان اللہ کیا مقام ہے جیہڑا جیندے جی تہاکوں حاصل ہے۔ تُساں ویندے ہوئے تسلی ڈتی ہئی جو کجھ ڈینہواراں دی گالہہ ہے۔ تساں جلدی وَل آسو۔ بہر حال تھیندا تاں اُوہو ہے جیہڑا خالقِ اسباب کوں منظور ہوندے۔ اُمید ہے جو تساں کجھ جہاڑیاں بعد ان شاء اللہ جیندے جاگدے تُربت توں ول آسو۔ چلو اساں صبر کر گھِندے ہَیں۔ اوئیں اے جُدائی برداشت توں باہر ہے (خط بنام سید علی تنہاں.......... از سید حسن رضا گردیزی..........) ایوں ای ہک بے کرم فرما دا خط ڈیکھو۔
”تُربت دا ناں ناں تاں عرصے توں سُن رکھیاہئی۔ پر کہیں ایہو جئیں بندیاں نال سنجان کوئے ناں ہئی جیندے کول تُربت دے اَکھیں ڈٹھے حالات معلوم تھیون ہا۔ ہُن جڈاں جو تساں قدرت خداوندی نال تُربت پُج گے ہیوے تاں واپسی تے تہاڈے کول حال حویلا پُچھسوں“ خط بنام سید علی تنہا....... از ڈاکٹر سلیم ملک بہاولپور...........
سید علی تنہا اِنہاں ڈینہاں اِچ فرمیندے ہَن جیکر تُربت دی گرمی تے کلہیپے کول زندہ بچ گیوسے تاں احباب کوں ضرور تربت دے حال ونج سُنویسوں۔
تُربت اِچ بہوں فرصت تے کلہیپے دے بوجھ کوں گھٹ کرن کیتے ہک دفعہ دوستانہ کرکٹ میچ دا اہتمام کیتا گیا۔ پر علی تنہا ہوریں کہیں طور تے وی کرکٹ کھینڈن تے راضی نہ تھے۔ وڈی مشکل نال ایں شرط تے مَنے جو اُنہاں کوں پہلی گیند تے اِی آؤٹ کیتا ونجے۔ اتفاق نال شاہ جی پہلی گیند تے اِی کلین بولڈ تھی گے تے ایں بھاری ذمہ داری دے سر توں ہٹن تے وڈے خوش تھے۔
تُربت دیاں کجھ گالہیں ملتان نال وی رلدِن۔ مثال دے طور تے گرد........... گرما................ گدا اور گورستان........... وغیرہ وغیرہ۔ بئیاں خصوصیات اے ہِن جو اتھا تُربت دی شام سہانی تے سویل............ بہار دی سویل توں گھٹ نہ ہوندی ہئی۔ ڈینہہ لاہندے ای رات تھی ویندی ہئی۔ جیویں جو ہر پردیسی چنگا مندا گلوکار تے ماڑا موٹا شاعر ہوندے۔ اے مفروضہ تُربت اِچ سو فیصد سچ ثابت تھیا۔ جڈاں وی رات کوں کہیں دے روون...... گاون دی آواز آندی ہئی۔ تاں پتہ چلدا جو کوئی پردیسی ہجردیاں منزلاں طیا طے کرنیدے۔ جون‘ جولائی دے مہینیاں اِچ تُربت اِچ راہونا ایویں ہئی جیویں بندی آپنے گناہواں دا کفارہ پیا ڈیندا ہووے..........!
(اقتباس از کتاب: مُسکار (سرائیکی انشائیے)۔ از: ڈاکٹر خالد اقبال)
MubasherKaleem (talk) 09:43, 10 June 2019 (UTC)