کمیل بن زیاد بحیثیت حاکم

حضرت علی بن ابی طالب نے آپ کوں شہر ہیت دا والی مقرر کیتا ۔ حضرت کمیل کوں معلوم تھیا کہ حضرت معاویہ دا لشکر سفیان بن عوف دی سرکردگی وچ ہیت تے یلغار دا ارادہ رکھدا ہے تاں انھاں نے گماں کیتا کہ دشمن قرقیسیا وچ ہے چنانچہ اپݨی فوج دے صرف 50 افراد کوں شہر دی حفاظت تے مامور کیتا تے باقی افراد کوں گھن کے قرقیسیا دی جانب عازم سفر تھئے۔ دشمن دے لشکر نے موقعے توں فائدہ چا کے ہیت تے حملہ کیتا جیندی بنا تے ہک مراسلے دے ذریعے حضرت علی دی سرزنش دا نشانہ بݨے۔ اِیں سرزنش دا متن نہج البلاغہ وچ موجود ہے کہ:

’’آدمی دا اُوں کم کوں نظرانداز کر ݙیوݨا کہ جیہڑا اُونکوں سپرد کیتا ڳیا ہے تے جیہڑا کم اُوندی بجائے ݙوجھیاں نال متعلق ہے، اُوندے وچ خواہ مخواہ گُھسݨا ہک کھلی ہوئی کمزوری تے تباہ کن فکر ہے۔ تیݙا اہل قرقیسا تے دھاوا ٻول ݙیوݨا تے اپݨی سرحداں کوں خالی چھوڑ ݙیوݨا جبکہ اتھاں نہ کوئی حفاظت کرݨ والا تے نہ دشمن دی سپاہ کوں روکݨ والا ہے، ہک پریشان خیالی دا مظاہرہ ہئی۔ اِیں طرح توں اپݨے دشمناں کیتے پل بݨ ڳیا جیہڑے تیݙے دوستاں تے حملہ آور تھیوݨ دا اِرادہ رکھدے ہوون۔ اِیں عالم وچ کہ نہ تیݙے بازؤاں وچ توانائی ہے، نہ تیݙا کجھ رعب و دَبدبہ ہے، نہ توں دشمن دا رستہ روکݨ والا ہیں،  نہ اُوندا زور تروڑݨ والا ہیں،  نہ اپݨے شہر والاں دے کم آوݨ والا ہیں تے نہ اپݨے امیر دی طرفوں کوئی کم انجام دیوݨ والا ہیں ‘‘۔

حضرت علی رضی اللہ عنہ دی شہادت (21 رمضان 40ھ/ 27 جنوری 661ء) دے بعد آپ امام حسن رضی اللہ عنہ دے مصاحباں وچ شامل رہیے۔