پروفیسر شوکت مغل دا ٻال ادب

آکھیا ویندے جو ہک بندے دے چار پُتر ہَن ۔ سارے من موجی ہَن ۔ آپت وچ بِھڑدے رہندے اَتے ماء پیئو دی گاٖلھ وی نہ مَنیندے ۔ ہک دا ناں صالح (صلح پسند) ہئی ۔ ݙوجھے دا ناں گُل (پُھل) تریجھے دا ناں نورن (رُشنائی آلا) اَتے چوتھے دا ناں عاقل(عقل وند( ہئی ۔ پر او سارے آپݨے نانواں دے اُلٹ ڈِٖسدے ہَن ۔ ہک بندے اُناں دے پیئو کنوں اُنہاں دا حال حویلا چاتا تاں اُناں دا پیئو جہڑا اُنہاں کنوں ݙاڈھا سَڑیا پیا ہا آپݨے ساڑے دا ایں ذکر کیتا اَتے ہاں دا زِنگال لہایا۔

صالح کݙی صلح نہ کیتی ، گُل باغاں وچ سُتاّ

نورݨ دا رب نُور ونڄایا ، عاقل عقلوں کُھتّا

ایںطرحاں ساریاں دا حال اَتے اُنہاں دی حالت بیان تھی ڳئی ۔ سُݨݨ آلے کوں ٻئے سوال دی لوڑ نہ پئی۔

سیاݨے سچ آکھیے:

عقل وَند اُوہو جہڑا سُݨݨ آلیاں دے اگّٖوں اِیں

گاٖلھیں کرے کہ ہر گاٖلھ دے وَل آپے کُھلدے وَنڄن

جیا سئیں!

تساں جہڑا کجھ پڑھ آیو ، اے سئیں شوکت مغل دی زیر نظر کتاب ’’الف بے ٻٹّوا‘‘ وِچوں انتخاب ہے ، اُونویں تاں میکوں کتاب دے سارے قصّے کہاݨیاں تے گاٖوَݨ پسند ہِن پر ’’چار بھرا‘‘ والا قصّہ میکوں ایں گاٖلھوں چنگا لڳے جو اِیندے وچ سرائیکی ماء دھرتی دے پُتراں دی عکاّسی کیتی ڳئی اے ، سچ پُچھو تاں ایہ قصّہ چار پُتراں دا نی چار کروڑ سرائیکی عوام دا ہے ۔ میں ایہ نی آکھدا جو سرائیکی وسیب دے سارے لوک ایویں ہِن ، ایہ ٹھیک ہے جو سرائیکی ماء دھرتی ایجھے پُتر وی پیدا کیتن جنہاں دے عظیم کردار تے جڳ ریس کریندے ۔ اُنہاں وِچوں کجھ دا ذکر کتاب وچ وی موجود ہے ، پر اَحٖ دے سیاسی حالات ، وسیب دے سیاستداناں تے وسیب وچوں منتخب تھیوݨ والے نمائندیاں دی حالت کوں ݙٹھا ونڄے تاں ’’الف بے ٻٹّوا‘‘ دے چار بھرانواں والی کہاݨی سامݨے آندی ہے۔اساݙے وسیب دے صالح ، گُل ، نورݨ تے عاقل کوں کݙاںعقل آسی؟ شور ، علم تے آگہی دا سوجھلا کݙݨ تھیسی؟سیاست دے ’’سرائیکی باغیچے‘‘ دے گُل پُھل کِیویں رنگ چیسن؟ ایہے ساریاں گاٖلھیں ماء دھرتی دے صالح تے نشوم ٻال کوں ݙسݨ دیاں ہِن۔

میں سمجھداں اَساکوں سب توں زیادہ ضرورت ٻالاں تے کم کرݨ دی ہے ، اساں بُٖڈھے طوطیاں کوں سرائیکی پڑھاوݨ دی بجائے ٻالاں کوں سرائیکی پڑھائوں ، سرائیکی لکھائوں تے سرائیکی سِکھائوں ، سرائیکی ٻال دی ماء ٻولی نال جُڑت تے گاٖنڈھے کوں پکاّ کروں ، اُنہاں توں او زبان نہ کھسّوں ، جہڑی اللہ پاک اُنہاں کوں اپݨی ماء دے ذریعے دان کیتی اے جہڑے لوک نشوم ٻالاں کنوں اُنہاں دی ماء ٻولی کھس تے اُنہاں تے اوپریاں زباناں مسلط کرݨ دی کوشش کریندن او لوک کم ظرف ، احساس کمتری دا شکار تے نکّی سوچ دے مالک ہوندن ، ایجھے لوکاں دے مقابلے وچ نشوم ٻالاں دی مدد کرݨی چہیدی اے ۔ اَحٖ دے ٻال کل دے جؤان ہوسِن ۔ آوݨ والے ویلے دیاں ساریاں ذمے داریاں اُنہاں دے مونڈھے تے ہوسِن۔ اِت واسطے ضرورت ایں گاٖلھ دی ہے جو اَساں اَحٖ توں اِی ٻالاں کوں اپݨی ماء ٻولی تے ماء ٻولی دے حق حقوق واسطے تیار کروں ۔ جیکر وِیہ (20)سال پہلے اَساں ’’بُٖڈھے طوطے‘‘ دی بجائے سرائیکی ٻال کوں سرائیکی پڑھائوں ہا تاں اَحٖ او جہڑی کرسی تے ٻیٹھا ہووے ہا ’’سرائیکی‘‘ ہووے ہا بہرحال ہُݨ وی ویلا نی وِہا ڳیا آئو ایں چنگے کم دا اَحٖ توں اِی مُنڈھ بَٖدّھوں۔

چھیکڑ وچ سرائیکی دھرتی دے عظیم لکھاری تے پیارے دوست سئیں شوکت مغل دا تھورائیت آں جو اُنہاں میݙی خاص درخواست تے اے ٻہوں اہم کتاب ’’الف بے ٻٹّوا‘‘ مختصر وقت وچ مُرتّب کِیتی تے ٻال ادب وچ اضافہ کیتا ۔

حوالہ

·        معروف سرائیکی دانشور سئیں ظہور دھریجہ دی کتاب سرائیکی قلم قبلیہ وچوں چوݨ