١٨٥٧ء دی جنگِ آزادی

1857ء دی پہلی جنگ آزادی دے وقت بہادر شاہ ظفر 82 سال دے ہن جݙݨ انہاں دے سبھے ٻالاں دے سر قلم کر کے انہاں دے سامݨے انگریز تھال وچ سجا کے انہاں دے سامݨے تحفے دی شکل وچ گھن آئے۔ میجر ہڈسن نے انہاں دے چارہے پتراں مرزا غلام، مرزا خضر سلطان، مرزا ابوبکر تے مرزا عبد اللہ کوں وی قید کر گھدا، میجر ہڈسن نے سبھے چاراں صاحبزادیاں دا سر کٹا تے انہاں دا گرم خون چلو نال پی کے ہندوستان کون آزاد کرݨ دء چاہ رکھݨ والیاں نال انگریزاں دی جنگ اور بغاوت کوں جاری رکھݨ دے خطرناک وحشیانہ عہد کوں جاری رکھا۔ بہادر شاہ ظفر نے اپمے پتراں دے کٹے ہوئے سراں کوں اپݨے ہتھاں وچ گھن کے درد بھرے الفاظ وچ انہاں دے کیتے دعا کریندے ہوئے آکھا کہ تیمور دی اولاد ایویں ہی سرخرو تھی کے پیو دے سامݨے اپݨا فرض ادا کریندی اے۔

جنگِ آزادی دا ہیرو، سرائیکی سردار، اسلم ملغاݨی

جنگ آزادی ١٨٥٧ء توں پہلے لال قلعہ دہلی وچ بہادر شاہ ظفر دی بطور شہنشاہ دوبارہ تاجپوشی کیتی ڳئی تے جنگ دا آغاز کیتا ڳیا. ڈیرہ غازیخان دے سردار جیہڑے انگریزاں دے کتے دھنواوݨ تے انہاں دے گھوڑے چھکݨ تے مراعات حاصل کریندے ریہے۔ جنہاں دے نسلاں خوب تکبر وچ ہن. مگر ݙوجھی جانب اصل مسلمان تے اصل وسیبی ڈیرہ غازیخان، تونسہ شریف نال تعلق رکھݨ والے ہک عظیم سرائیکی رہنما سردار اسلم خان ملغاݨی جنہاں نے برصغیر وچ سب توں پہلے انگریزاں دے خلاف عدم تعاون تحریک چلائی، تے اس دے نال نال اپݨے علاقے دے لوگاں دت معاشی حالات کوں بہتر بݨاوݨ کیتے ہک زرعی بینک وی تشکیل ݙتا جس وچ صرف اناج، بھوں تے ݙوجھے زرعی ضروریات دے چیزاں رکھے ویندے ہن ول بعد وچ ضرورت منداں وچ تقسیم کر ݙتے ویندے ہن۔بعد ازاں انگریزاں نے انہاں کوں جلاوطن کر ݙتا تے او افغانستان وچ ریہے تے فوت وی اتھائیں کابل وچ تھئے.

سرائیکی شہیدِ آزادی، رائے احمد خان کھرل

رائے احمد خاں کھرل (1776ء-1857ء) 1857ء دء جنگ آزادی دے دوران نیلی بار دے علاقے وچ مقامی قبیلیاں دی برطانوی راج دے خلاف بغاوت (گوگیرہ بغاوت) دے رہنما اور سالار ہن۔ 21 ستمبر کوں انگریزاں تے سکھوں دے فوجی دستیاں نے گشکوریاں دے قریب 'نورے دی ڈل' دے مقام تے دورانِ نماز احمد خان تے حملہ کر ݙتا۔ احمد خان تے انہاں دے ساتھی بڑی بہادری نال لڑدے ہوئے شہید تھی گئے ۔