ولید بن عبدالملک

الوليد بن عبد الملك

ولید بن عبد الملک ، (668ء توں 715ء، دور خلافت 705ء توں 715ء)، بنو امیہ دا چھیواں نامور خلیفہ ہئی جیہڑا بڑا فیاض، فاتح تے رفاہ عامہ دے کماں وچ بڑی دلچسپی گھندا ہئی۔ اندلس، سندھ تے وسط ایشیا دے علاقے فتح کیتے۔ حجاج بن یوسف، طارق بن زیاد، قتیبہ بن مسلم تے محمد بن قاسم ایں دے نامور سپہ سالار ہن۔ خلیفہ ولید بن عبد الملک دے دور وچ سپین، ترکستان تے پاکستان دے وسیع علاقے فتح تھئے۔ خلیفہ ولید دے دور وچ عرب اپݨی تاریخ دی سب توں وݙی سلطنت قائم کر چکے ہن جیندا دنیا وچ کوئی حریف نہ ہئی۔ ولید دے دور وچ اندلس دی فتح تاریخ دا ہک اہم واقعہ ہے۔ جیں نے مستقبل دی ہسپانوی، یورپی تے دنیا دی تاریخ کوں ہمیشہ کیتے بدل کے رکھ ݙتا۔ بنو امیہ دی علم دوست، انصاف پسند تے روادار طبیعت نے ایہوجیہے ماحول کوں جنم ݙتا جیہڑا ہک شاندار تہذیب دی تخلیق دا باعث بݨا۔ سائنس، فلسفہ، ادب تے ݙوجھے فنون نے ہک نواں جنم اندلس وچ گھدا جیں نے یورپ تے ول پوری دنیا کوں گہرے طور توں متاثر کیتا۔

بقول سر ولیم میور

ولید اول دا زمانہ تاریخ اسلام دا شاندار ترین دور ہے۔ فتوحات، وسعت سلطنت۔ ملکی استحکام، امن و امان، خوشحالی تے تہذیبی و ثقافتی ترقی دے لحاظ نال ایہ دور انتہائی بلند تے ممتاز مقام رکھدا ہے ایں دور وچ تھیوݨ والی فتوحات دا دائرہ ایں قدر وسیع ہئی کہ عہد فاروقی دی یاد تازہ تھی ویندی ہے۔ اگر محض فتوحات ہی کوں عظمت و معراج دی کسوٹی قرار ݙتا ونڄے تاں وی ایہ بنوامیہ دا شاندار ترین دور سݙیجݨ دا یقیناً مستحق ہے ۔

مسجد نبوی صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلّم دی تعمیر

مسجد نبوی دی تعمیر ولید دا سنہری کارنامہ ہے۔ ولید نے حضرت عمر بن عبدالعزیز کوں مسجد نبوی دی تعمیر دا حکم ݙتا۔ چنانچہ انہاں دی نگرانی وچ جݙݨ او عامل مدینہ ہن، ایں کم کوں پایہ تکمیل تک پہنچایا ڳیا۔ فن تعمیرات دے نقطہ نظر نال ایہ ایں دور دا عظیم کارنامہ ہے۔ عمر بن عبدالعزیز نے اردگرد دی زمین خرید کے اینکوں وسعت ݙتی۔ ٻاہر دے ملکاں توں کاریگر سݙوائے ڳئے۔ شاہ روم نے ہک لکھ مثقال سونا تے پچی کاری دا کام کرݨ والے کاریگر فراہم کیتے۔ پوری مسجد پتھر نال بݨوائی ڳئی تے ایندیاں دیواراں تے طلائی مینا کاری کیتی ڳئی تے ہک فوارہ وی بݨایا ڳیا ۔ مسجد دی بنیاداں صحابہ کرام دے پتراں دے ہتھوں رکھوائے ڳئے۔ ایندی تعمیر وچ 3 سال صرف تھئے۔ ایندے صحن وچ 20 ہزار آدمی کٹھے ٻیہہ سڳدے ہن۔ ایں مسجد دی شہرت چار دانگ عالم وچ پھیل ڳئی تے دور دور توں سیاح ݙیکھݨ کیتے آئے۔ جݙݨ تعمیر دا کم پایہ تکمیل تک پہنچ ڳیا تاں ولید 91ھ وچ خود اینکوں ݙیکھݨ کیتے آیا تے ایں نے اینکوں ٻہوں پسند کیتا۔