وادی سندھ دی تہذیب
وادی سندھ دی تہذیب:
1. تاریخ
2. ادوار
3. اہم شہر (موہنجوداڑو. ہڑپہ)
4. ݙوجھی تہذیباں نال تعلق
(1.) وادی سندھ دی تہذیب دا تعارف:
وادی سندھ دی تہذیب دنیا دی قدیم ترین تہذیباں ایچوں ہک تہذیب اے. اے تہذیب دریاۓ سندھ تے اوندے معاون دریاواں دے نال پروان چڑھی ہے. ایں تہذیب دے اثار سندھ اچ موہنجودڑو اتے پنجاپ اچ دریاۓ راوی دے کنارے ہڑپہ اچ پاتے ڳئین. پاکستان تے بھارت اچ ایں تہذیب دے پندرہ سو (1500) اضافی اثار تے وستیاں دریافت تھیگن.
(2.) وادی سندھ دی تہذیب دے ادوار :
وادی سندھ دی تہذیب ترے ادوار تے مشتمل ہے.
1. ابتدائی دور (3800 ق م.......2500 ق م)
2. وسطی دور (2500 ق م....... 1700 ق م)
3. آخری دور (1700 ق م....... 1300 ق م)
ابتدائی دور اچ شہری زندگی ٻہوں ترقی کیتےسی. گھریلو دست کاری کوں ٻہوں فروغ ملیے.
وسطی دور اچ اے تہذیب ٻہوں وسیع تھی ڳی ہئ. نوے شہر تے وستیاں اباد تھی ڳیا ہن.
آخری دور اچ وادی سندھ دی تہذیب زوال دا شکار تھی ڳی ہئ اتے مکمل اے تہذیب ختم تھی ڳی.
(3. ) وادی سندھ دی تہذیب دے اہم شہر :
وادی سندھ دی تہذیب دے ݙو وݙے اہم شہر ہن.
1. پہلا شہر موہنجودڑو :
اے قدیم شہر ضلع لاڑکانہ (سندھ) اچ واقع ہے. موہنجودڑو وادی سندھ دا اہم مرکز ہا. اتے دریاۓ سندھ ایندے مشرق اچ وہندا ہا. وادی سندھ دی تہذیب دے اثار سب توں پہلے 1922 اچ موہنجودڑو دی کھودائی دے دوران سامݨے اے. موہنجودڑو دی کھودائی دے دوران کج چیزاں ملیا. جیندے اچ زیورات. میٹی دے تھاں. مہریں ٻیا وی کافی چیزاں ملیاں ہن.
2. ݙوجھا شہر ہڑپہ :
اے قدیم شہر ضلع ساہیوال (پنجاپ) اچ واقع ہے
وادی سندھ دی تہذیب دا ݙوجھا وݙا شہر ہڑپہ ہے. اتھاں ایں تہذیب دے لوکاں دا ٻہوں ورثہ دریافت تھے. تانبے چاندی مٹی دیاں مختلف چیزاں ای شہر دی کھودائی دے دوران ملیاں. جیڑیاں ایتھوں مہرا ملین اونا دے اوتے کجھ لیکھا پے. اگر او لیکھا پڑھیا ڳیا تے وت او سرائیکی زبان دا ٻہوں وݙا قیمتی اثاثہ ہوسی.
(4.) ݙوجھی تہذیباں نال تعلق:
افریقہ تے ایشیا اچ ہݨ تک چار قدیم ترین تہذیباں دریافت تھی ڳئین. او تہذیباں مصر ، میسوپوٹیمیا (عرق) ،سمیری ، وادی سندھ شامل ہن. وادی سندھ دی تہذیب ای تہذیباں دے نال شمار کیتی ویندی ہے. وادی سندھ دی تہذیب دے جنوب اچ ایران ، عراق ، مصر تے خلیج فارس دے نال تجارتی تعلق ہن. وادی سندھ ،دجلہ ،فرات تے وادی نیل کوں " تہذیباں دا گہوارہ" وی اکھیا ڳے.
(5.) وادی سندھ دی تہذیب دے لوکاں دا مذہب :
کہی وی تحریر کنوں وادی سندھ دی تہذیب دے مذاہب دا اندازہ نیسے لا سگدے. ہا البتہ مہرا تے دیوی اتے دیوتا دیا تصویراں توں ثابت تھیندے جو او مٹی دے بتاں دی پوجا کریندے ہن.