ناولٹ
خیالات آم شام
ڈاکٹر منیر احمد علوی دا
ناولٹ
" اپنی رت جو پانی تھئ"
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]ڈاکٹر منیر احمد علوی پیریں تے تاریخ شہر اوچ شریف وچ پیدا تھئے ۔آپ شاعر وہ ہن تے کہانی کار وی۔کہانی وچ پہلے آپ نے افسانہ لکھیا تے ول ناولٹ آلے پاسے آئے۔اچ شریف اچوں میٹرک کرن دے بعد تعلیم دے سلسلے وچ بہاولپور ا گئے۔بہاولپور وچ آپ کوں ادیبیں،دانشوویں تے لکھاریں دی سنگت ملی تاں اردو توں سرائیکی زبان دے کہانی کار بن گئے ۔جیویں ناولٹ اپنی رت جو پانی تھئ دے مضمون وچ ڈسیندن
"اردو زبان اچ اج تئیں ڈاہ ناول لکھین پر اجاں تونڑیں چھپ نی سگیے۔مجلس سرائیکی دے صدر بریگیڈیر سید نزیر علی شاہ صاحب دی فرمائش تے میں پہلا افسانہ نکھڑی کونج نمانڑیں ڈتا جیڑھا دستور اخبار وچ چھپیا۔ایندے بعد اے (اپنی رت جو پانی تھئ)۔۔۔ تہاڈے سامہنڑیں ہے۔
کہانی داستان یا قصے توں تھیندی افسانے ،ناول یا ناولٹ تے ا کھڑی ہے ۔ڈاکٹر منیر علوی نے وی سرائیکی نثر دیں ٹور وچ اپنا حصہ رلائے۔آپ نے اوں وقت ناولٹ اپنی رت جو پانی تھئ لکھیا جڈاں سرائیکی ناول نواں نواں لکھیندا پیا ہا۔سرائیکی دے پہلے ناول "نازو" 1971دے چھپن دے بعد اگلے سال 1972وچ اپنی رت جو پانی تھئ چھپیا۔جیئں سانگوں اساں ایندی اہمیت تو انکار نسے کر سگدے۔میں اے ناولٹ پڑھیے جیندا تعارف تساں دوستاں دی نظر کریندا پیاں۔ایکوں سرائیکی ادبی مجلس بہاولپور نے شائع کیتے۔ایندے وچ 80صفحے تاں ایں ناولٹ دی کہانی بارے ہن تے ایں توں ہٹ تے چار مضمون وی شامل ہن۔جیندے وچ منیر احمد علوی ،حکیم فضل حسین،سید نزیر علی شاہ دے نال نال عزیز نشتر غوری دا مقدمہ وی شامل ہے ۔ایں ناولٹ دا ناں ڈاکٹر صاحب نے اپنے ہک قطعہ توں اخز کیتے جہیڑا ناولٹ دے اختتام ڈتا گے
کیوں نہ تھیون ظلم اہیے اج رت اپنی جو پانی تھئ
کملی بن تے کملا کیتس ول آپ سیانی تھئ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔
جو کجھ غزری اے وہ غزری اے بس منیر ہن گال مکا
نی ساہندی اے جندڑی میڈی جیرھی ہن نمانی تھئ۔۔
انتساب "اے سوکھڑی"دےعنوان نال ایں طرح کریندن
"اوں لہو دے ناں جیڑھا ہن تئیں پیراں تلے لتڑیندا ودے پراساں نہ جاگ سگیوسے تاں پتہ نہیں اے مبارک لہو کے تئیں پاک پلیت پیراں تلے سڑکاں تے دھپیندا راہسے"
ایں ناولٹ وچ اپنے خون یا رت کوں پانی تھیندا ڈکھایا گے ۔غلام نبی دولت دےنشے وچ اپنے بھرا خدا بخش تے اپنی منگیدی جیول کوں مروا ڈیندے۔اوندی بے وفائی تے بے حسی دے نال امیریں دی تے برسر اقتدار لوکیں دی غریبیں نال کرن آلی بے انصافی تے ظلم وستم کوں موضوع بنایا گے۔ اپنی رت جو پانی تھئ دے مرکزی کردار خدا بخش تے غلام نبی ملک یار محمد دے گھر جمن والے ڈو بھرا ہن۔یار محمد اپنے پتریں کوں یتیمی تے انہاں دی ما کوں بیوگی تے غربت ڈے کرائیں اگلے جہان ٹر ویندے۔خدا بخش گزران کیتے ٹھیکے تے زمین وہیندے۔فصل چنگی نہ تھیون پاروں اوکوں نقصان آ ویندے۔زمیندار اوندے کول زمین دا موصول 1200گھنڑاں ہوندے۔خدا بخش اوندی منت سماجت کریندے تے او اگلے سال 1200دی بجائے 1500گھنن دا آکھ تے ویندے پیا۔انت خدا بخش قرض بدلے اپنے ڈو ڈاند،کٹی تے منجھ ڈیونی پوندی ہے۔خدا بخش ،غلام نبی تے اوندی ما کوں انہاں دا ماما اللہ ڈتہ نہ صرف اپنے کول گھن ویندے بلکہ زمین وی وہاون کیتے ڈیندے۔برے حال وچ وی خدا بخش پیو دی طرح اپنے چھوٹے بھرا غلام نبی کوں پڑھیندے لکھیندے تے اوکوں کالج دی تعلیم ڈیویندے۔کالج وچ او رضیہ نامی امیر چھوہر نال محبت کرن لگ ویندے۔ما بھرا،ماما اللہ ڈتے اپنی منگیدی جیول کوں وی بھلا ڈیندے انہاں دی کہیں چنگائی کوں نی ڈیکھدا ۔اپنی کوڑی آنا تے عزت تے شان وشوکت واسطے رضیہ کوں وی کوڑ مریندے
"میرے ڈیڈی سخت قسم کے ہیں گو میں ان کا اکلوتا بیٹا ہوں "
آخیر رضیہ کوں اپنے جال وچ پھسا اتلیاں تلویاں لا اوکوں اپنا بنا گھندے۔او اپنے پیو رشید خان کوں حال حقیقت ڈیندی ہے ۔رشید خان غریبیں دے دانے لٹ تے ہندوستان بھیجیندے تے غلام نبی جہیڑا گلزار نسیم بن ویندے اوکوں وی ہی کم تے لا ڈیندے۔جیول غلام نبی دی منگیدی دا رشید خان دے بھر ہاشم خان دی کار نال ایکسیڈنٹ تھیندے تاں او بے ہوش تھی ویندی ہے۔ہاشم خان اوندے حسن کوں ڈیکھ تے اوکوں جنگل وچ چاویندے جتھ او گندم زخیرہ کیتی کھڑے ہوندن۔ہاشم خان شراب اچ مست تھی تے جیول دی عزت نال کھیڈن چاہندے تے او اپنے منگیتر تے مولیر غلام نبی جیہڑا دولت تے شراب دے نشے وچ دھت ہوندے اوکوں اکھیندی ہے جو
"مولیر ڈیہدا بیٹھیں اللہ واسطے میڈی جند چھڑوا ۔جیول زاریاں کھڑی کرےپر غلام نبی ڈیکھ تےمنہ پھیر گیا۔"
ناولٹ دے آخر وچ او اتنا انجان بن ویندے نہ صرف اپنے بھرا تے ما کوں سنجڑیندے بلکہ اپنی رت اپنے خون اپنے سکے بھرا کوں گندم لٹن دی خاطر مروا ڈیندے۔آخیر اپنی رت پانی تھی ویندی ہے۔خدا بخش دے وچھوڑے وچ اوندی زال بختاں وی پاگل تھی تے مر ویندی ہے۔اے رت پانی تھئی کیویں ہے؟ ایندا جواب مصنف ناولٹ وچ خود اپنا مقصد واضح کریندیں ہوئیں آکھیندے جو
"اے رت پانی کیوں تھئ اے۔رت کوں پانی کئیں کیتے۔رت کوں پانی کرن والی شئے پڑھائی ہے۔کو۔کو۔رت کوں پانی کرن والے خود ایسے لوک ان جتھاں غریب دی عزت نہ تھیندی ہووے۔ول کیویں غلام نبی آکھے خدا بخش میڈا بھرا اے۔۔۔بھرا کوں بھرا جانے تاں رضیہ نہ ملدی ہئ نہ موٹراں ملدیاں ہن۔"
ایں ناولٹ وچ خالص ٹھیٹھ سرائیکی لفظ استعمال کیتےگن۔سرائیکی دے نال نال اردو زبان وی استعمال کیتی گئی ہے۔مکدی گالھ ہے جو علوی نے اساڈے معاشرے دی بری روایت کوں نشابر کیتے۔ماپیو اولاد کوں جڈاں غربت وچ پڑھیندے تے او ڈو چار جماعتیں پڑھ تے پھنے خان بن ویندے۔ما،پیو تے بھینیں بھرانویں کوں بھل ویندے۔اللہ پاک آپ سب دوستاں کوں خوش رکھے آباد وشاد رکھے جزاک اللہ شکریہ