مروان دوم

مروان ثانی، بنو امیہ دا آخری حکمران ہئی۔ 740ء وچ خلیفہ بݨا۔ مروان، عمر رسیدہ، تجربہ کار، مستقل مزاج تے بہادر خلیفہ ہئی۔ جیہڑے ویلے تخت نشین تھیا تاں اس وقت اموی حکومت درہم برہم تھی چکی ہئی۔ خود اموی حکومت وچ اختلافات پیدا تھی چکے ہن۔ مروان نے تخت نشین تھیوݨ دے بعد دمشق دی بجائے حران کوں دار الخلافہ بݨایا۔ ایں تبدیلی نے شامیاں دے حاسدانہ جذبات کوں برانگیختہ کیتا تے اوہ مروان دے خلاف متحد تھی ڳئے۔ ایں تفریق توں عباسی داعیاں نے خوب فائدہ چاتا۔ اگر شامی اپݨی وفاداری تے اطاعت توں روگردانی نہ کریندے، مضری تے یمنی قبائل خانہ جنگی وچ مبتلا نہ تھیندے تاں مروان کوں عباسی دعوت کچلݨ کیتے وقت تے طاقت ݙوہیں حاصل تھی ویندے تے اینجھی صورت وچ خلافت بنو امیہ دے قائم رہݨ دے امکانات تھی سڳدے ہن لیکن چونکہ مروان اپݨی گوناگوں مصروفیات دی بنا تے عباسی تحریک کوں بروقت نہ دبا سڳا لٰہذا انھاں نے ودھ کے اموی حکومت دا تختہ الٹ ݙتا۔

انہاں پریشان کن حالات وچ جب کہ مروان کئی محاذاں تے مخالفین دے خلاف سرگرم عمل ہئی، عباسی تحریک دے داعیاں نے حالات کوں سازگار محسوس کریندے ہوئے بنو ہاشم دے حامیاں کوں کھلم کھلا بغاوت دی دعوت ݙتی تے مئی 747ء دا ہک ݙینہ مقرر کرکے باقاعدہ خروج دا اعلان وی کر ݙتا۔ امام ابراہیم عباسی دے سوگ وچ باغیاں دے علم تے لباس دا رنگ سیاہ قرار ݙتا ڳیا۔ وقت مقررہ تے خراسان دے کونے کونے توں ہزار ہا انسان اپݨے ہتھاں وچ چھوٹے چھوٹے ݙنڈے گھدے ہوئے نکل کھڑے تھئے جنہاں دا ناں انہاں نے کافر کوب رکھا ہویا ہئی۔

خلافت بنی امیہ دا خاتمہ

امام ابراہیم عباسی دے خط تے نصر دی بار بار دی یاد دہانی دی وجہ توں اموی خلیفہ مروان دی اکھیاں کھل چکیاں ہن۔ خوارج نال نبݨݨ دے بعد ہݨ مروان ثانی ہک لکھ ویہہ ہزار دا لشکر گھن کے دریائے زاب دے کنارے خیمہ زن تھیا۔ عباسیاں تے امویاں دے درمیان آخری وار ایں مقام تے زبردست معرکہ آرائی تھئی جس وچ مروان ثانی کوں شکست تھئی ۔ ایہ تاریخ واقعہ 11 جمادی الثانی 132ھ، 25 جنوری 750ء کوں پیش آیا۔

مروان ثانی دی موت

ایں شکست نے تاریخ اسلام دا رخ بدل ݙتا۔ ہݨ قوت اقتدار امویاں دی بجائے عباسیاں دے ہتھ منتقل تھی ڳیا۔ مروان شکست کھا کے موصل وچ پناہ گزین تھیا۔ عبد اللہ بن علی ایندے تعاقب وچ اتھاں پہنچا۔ مروان بھڄ کے حران تے شام توں تھیندا ہویا مصر ونݨ نکلا۔ عباسیاں نے شام تے قبضہ کر گھدا تے صالح بن عون کوں مروان دے تعاقب وچ روانہ کیتا۔ ہݨ مروان کیتے نہ جائے رفتن ، نہ پائے ماندن دی کیفیت پیدا تھی ڳئی ہئی۔ چنانچہ زی الحجہ 132ھ کوں اپݨی مختصر جماعت دے ساتھ لڑدا ہویا، ابوصیر دے مقام تے مارا ڳیا ۔ ایندی وفات دے نال ہی اموی اقتدار دا سورج ہمیشہ کیتے غروب تھی ڳیا۔

سیرت تے کردار

مروان ثانی ، بنو امیہ دا آخری تاجدار ہئی۔ ہمت، شجاعت تے مستقل مزاجی وچ کہیں وی اعلٰی اموی حکمران توں گھٹ نہ ہئی۔ تخت نشینی دے بعد ایں نے تمام مشکلات، مصائب تے پیچیدہ مسائل دا نہایت ہی خندہ پیشانی نال مقابلہ کیتا۔ اگر اوہ سازگار حالات وچ حکمران بݨدا تاں شاید ہک بہتر تے کامیاب حکمران ثابت تھیندا۔